kinhdaibatnha (38)

Kinh Đại Bát Nhã Ba La Mật Đa Tập 2 Quyển 38 Ích Phẩm Bát Nhã Hành Tướng 0-1 Lại nữa, Bạch Thế Tôn Các Đại Bồ-Tát, khi tu hành Bát Nhã Ba La Mật Đa, nền quán như thế này, cái gì là Bát Nhã Ba La Mật Đa? Vì sao gọi là Bát Nhã Ba La Mật Đa? Ai tu Bát Nhã Ba La Mật Đa? Bát Nhã Ba La Mật Đa này dùng để làm gì? Như vậy, Đại Bồ-Tát, khi tu hành Bát Nhã Ba La Mật Đa, thẩm xét, quan sát kỹ, nếu là Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, đó là Bát Nhã Ba La Mật Đa. Ở trong cái không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, thì lấy cái gì để vặn hỏi? Khi ấy, xá lời tử hỏi thiền hiện, trong đó, Pháp nào là không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được? Thiền hiện đáp, đó là Pháp Bát Nhã Ba La Mật Đa, không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp tình lự, tinh tấn, an nhẫn, tình giới, bổ thí Ba La Mật Đa, không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Vì sao? Vì do nội không, ngoài không, đội ngoài không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô tế không, tảng không, vô biến dị không, bản tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất thiết Pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không. Xá lời tử Xác Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp thọ, tưởng, thành, thức, không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Nhãn phiếu Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, nhĩ, tỉ, thiệt, thân, y phiếu Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, xác phiếu Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, thành, hương, vị, xúc, Pháp phiếu Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Ý giới Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp Pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra, không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Ý giới Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp Pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra, không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Ý giới Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, thủy, hỏa, phong, không, thức giới Pháp không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp Thánh đế khổ không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp Thánh đế tập, diệt, đạo không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp vô minh không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp hành, thức, danh sách, luật sứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh, lão tử, sầu, thang, khổ, ưu, não không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp không nội không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp không ngoại, không nội ngoại, không không, không lớn, không thắng nghĩa, không hữu vi, không vô vi, không rốt ráo, không không biên giới, không tảng mạng, không không nội khác, không bản tính, không tự tướng, không trọng tướng, không tất cả Pháp, không chẳng thể nắm bắt được, không không tánh, không tự tánh, không không tánh tự tánh không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp bốn tịnh lừ không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp bốn vô lượng, bốn định vô sắc không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp năm loại mắt không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp sáu phép thần thông không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp bốn niệm trụ không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căng, năm lực, bảy chi đẳng giác, tám chi thánh đạo không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp mười lực của Phật không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xã, mười tám Pháp Phật bất cộng, trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp chân như không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp pháp giới, Pháp tánh, Pháp trụ, Pháp định, thật tế, tánh bình đẳng, tánh ly xanh không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp dự lưu không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp nhất lai, bất hoàng, à la hán, độc giác không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Pháp Bồ Tát không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, Pháp như lai không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Xá lời tử Nói tóm lại, thường hoặc vô thường, lạc hoặc khổ, ngã hoặc vô ngã, tịnh hoặc bất tịnh, không hoặc bất không, vô tướng hoặc hữu tướng, vô nguyện hoặc hữu nguyện, tịch tịnh hoặc bất tịch tịnh, viễn ly hoặc bất viễn ly, tạp nhĩnh hoặc thanh tịnh, sanh hoặc diệt, hữu vi hoặc vô vi, hữu lậu hoặc vô lậu, thiện hoặc phi thiện, hữu tội hoặc vô tội, thế gian hoặc suốt thế gian, thuộc sanh tử hoặc thuộc niết bàn, quá khứ, vị lai hoặc hiện tại, thiện, bất thiện hoặc v hữu dục, sự ràng buộc trong cõi sắc hoặc sự ràng buộc trong cõi vô sắc, học, vô học, hoặc phi học phi vô học, kiếm sở đoạn, tu sở đoạn hoặc phi sở đoạn, tại nội, tại ngoại, hoặc tại lưỡng giang, các pháp như vậy, đều không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được. Vì sao vậy? Vì do nội không, ngoại không, đội ngoại không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô tế không, tạng không, vô biến dị không, bản tánh không, tự tướng không, tổng tướng không, nhất thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không. Xá lợi tử Nếu Đại Bồ-Tát, khi tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, mà thẩm xét, quan sát kỹ tất cả các pháp như trên, đều không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, thì tâm không chìm đắm, cũng chẳng lo âu, hối tiếc, tâm ấy chẳng kinh hoàng, chẳng sợ sệt, chẳng hải hung. Nên biết, Đại Bồ-Tát ấy, đối với Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, có khả năng thường chẳng xa liệt. Khi ấy, Xá lợi tử hỏi Thiện Hiện, vì duyên cớ gì mà biết là các Đại Bồ-Tát tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, đối với Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa có khả năng thường chẳng xa liệt. Thiện Hiện đáp, vì Đại Bồ-Tát khi tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, biết như thật về Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, liều tự tánh Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, biết như thật về tỉnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tỉnh giới, bố thí Ba-La-Mật-Đa, liều tự tánh tỉnh lự cho đến bố thí Ba-La-Mật-Đa. Xá lợi tử Do đó, nên biết các Đại Bồ-Tát tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa ấy, đối với Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa có khả năng thường chẳng xa liệt. Xá lợi tử Vì Đại Bồ-Tát ấy, khi tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, biết như thật về sắc, liều tự tánh sắc, biết như thật về thọ, tưởng, hành, thức, liều tự tánh thọ, tưởng, hành, thức, biết như thật về nhãn sướng, liều tự tánh nhãn sướng, biết như thật về nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, liều tự tánh nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, biết như thật về sắc sướng, liều tự tánh sắc sướng, biết như thật về thanh, hương, vị, súc, phân, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, biết như thật về nhãn sướng pháp sứ, liều tự tánh thanh, hương, vị, súc, pháp sứ, biết như thật về nhãn giới, liều tự tánh nhãn giới, biết như thật về sắc giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, liều tự tánh sắc giới, cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, biết như thật về nhĩ giới, liều tự tánh nhĩ giới, biết như thật về thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ súc cùng các thọ do nhĩ súc làm duyên sanh ra, liều tự tánh thanh giới cho đến các thọ do nhĩ súc làm duyên sanh ra, biết như thật về tỉ giới, liều tự tánh tỉ giới, biết như thật về hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, liều tự tánh hương giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, biết như thật về thiệt giới, liều tự tánh thiệt giới, biết như thật về vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, liều tự tánh vị giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, biết như thật về thân giới, liều tự tánh thân giới, biết như thật về súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, liều tự tánh súc giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, biết như thật về ý giới, liều tự tánh ý giới, biết như thật về pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, liều tự tánh pháp giới cho đến các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, biết như thật về địa giới, liều tự tánh địa giới, biết như thật về thủy, hỏa, phong, không, thức giới, liều tự tánh thủy, hỏa, phong, không, thức giới Biết như thật về thánh đế khổ, liều tự tánh thánh đế khổ, biết như thật về thánh đế tập, diệt, đạo, liều tự tánh thánh đế tập, diệt, đạo, biết như thật về vô minh, liều tự tánh vô minh, biết như thật về hành, thức, danh sách, lục xướng, thọ, ái, thủ, thủ, sanh, lão tử, sầu, thang, khổ, ưu, não, liều tự tánh hành cho đến lão tử, sầu, thang, khổ, ưu, não, biết như thật về cái không nội, liều tự tánh cái không nội, biết như thật về cái không ngoại, cái không nội ngoại, cái không không, cái không lớn, cái không thắng mỉa, cái không hữu vi, cái không vô vi, cái không rốt tráo, cái không không biên giới, cái không tản mạng, cái không không đội khác, cái không bổn tánh, cái không tự tướng, cái không tổng tướng, cái không tất cả pháp, cái không chẳng thể nắm bắt được, cái không không tánh, cái không tự tánh, cái không không tánh tự tánh, liều tự tánh cái không ngoại cho đến cái không không tánh tự tánh, biết như thật về bốn tình lự, liều tự tánh bốn tình lự, biết như thật về bốn vô lượng, bốn định vô sắc, liều tự tánh bốn vô lượng, bốn định vô sắc, biết như thật về năm loại mắt, liều tự tánh năm loại mắt, biết như thật về sáu phép thần thông, liều tự tánh sáu phép thần thông, biết như thật về bốn niệm trụ, liều tự tánh bốn niệm trụ, biết như thật về bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căng, năm lực, bảy chi đẳng giác, tám chi thánh đạo, liều tự tánh bốn chánh đoạn cho đến tám chi thánh đạo, biết như thật về mười lực của Phật, liều tự tánh mười lực của Phật, biết như thật về bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xã, mười tám pháp Phật bất cộng, trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng, liều tự tánh bốn điều không sợ cho đến trí nhất thiết tướng, biết như thật về chân như, liều tự tánh chân như, biết như thật về pháp giới, pháp tánh, trụ pháp, định pháp, thực tế, tánh bình đẳng, tánh ly xanh, liều tự tánh pháp giới cho đến tánh ly xanh, biết như thật về dự lưu, liều tự tánh dự lưu. Biết như thật về nhất lai, bất hoàng, A-la-hán, độc giác, liều tự tánh nhất lai cho đến độc giác, biết như thật về bồ tác, liều tự tánh bồ tác, biết như thật về như lai, liều tự tánh như lai, biết như thật về pháp thường, vô thường, liều tự tánh pháp thường, vô thường, biết như thật về pháp lạc, khổ, ngã, vô ngã, tịnh, bất tịnh, không, bất không, vô tướng, hữu tướng, vô nguyện, hữu nguyện, tịch tịnh, bất tịch tịnh, viễn ly, bất viễn ly, vô nguyện, vô nguyện, tịch tị tịnh, viễn ly, tạp nhiễm, thanh tịnh, sanh, diệt, hữu vi, vô vi, hữu lậu, vô lậu, thiền, phi thiền, hữu tội, vô tội, thế gian, suốt thế gian, thuộc sanh tử, thuộc nghiết bàn, liều tự tánh pháp lạc, khổ cho đến pháp thuộc sanh tử, thuộc nghiết bàn, biết như thật về pháp quá hướng, vị lai, hiện tại, liều tự tánh pháp quá hướng, vị lai, hiện tại biết như thật về pháp thiện, bất thiện, vô ký, sự ràng buộc trong cõi dục, sự ràng buộc trong cõi sắc, sự ràng buộc trong cõi vô sắc, học, vô học, phi học phi vô học, kiến sở đoạn, tu sở đoạn, phi sở đoạn, tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang, liều tự tánh pháp thiện, bất thiện, vô ký cho đến tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang Xá lợi tử Do đó nên biết, các đại Bồ Tát thu hành bác nhã Ba-la-mật-đa ấy, đối với bác nhã Ba-la-mật-đa, có khả năng thường chẳng xa liệt. Khi ấy, xá lợi tử hỏi thiện hiện, cái gì là tự tánh của bác nhã Ba-la-mật-đa? Cái gì là tự tánh của tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bổ thí Ba-la-mật-đa? Cho đến cái gì là tự tánh của pháp tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang? Thiện hiện đáp, vô tánh là tự tánh của bác nhã Ba-la-mật-đa, vô tánh là tự tánh của tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bổ thí Ba-la-mật-đa, cho đến vô tánh là tự tánh của pháp tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang. Xá lợi tử Do đó, nên biết bác nhã Ba-la-mật-đa, lì tự tánh bác nhã Ba-la-mật-đa, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bổ thí Ba-la-mật-đa, lì tự tánh tịnh lự cho đến tự tánh bổ thí Ba-la-mật-đa, cho đến pháp tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang, lì tự tánh pháp tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang. Xá lợi tử Bác nhã Ba-la-mật-đa, lì tướng bác nhã Ba-la-mật-đa, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bổ thí Ba-la-mật-đa, lì tướng tịnh lự cho đến bổ thí Ba-la-mật-đa, cho đến pháp tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang, lì tướng pháp tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang. Xá lợi tử Tự tánh cũng lì tự tánh, tướng cũng lì tướng, tự tánh cũng lì tướng, tướng cũng lì tự tánh, tướng của tự tánh cũng lì tự tánh của tướng, tự tánh của tướng cũng lì tướng của tự tánh. Khi ấy, xá lợi tử nói với thiện hiện, nếu Đại Bồ-Tát mà học những pháp ở trên, thì có khả năng hoàn thành trí nhất thiết tướng. Thiện hiện đáp, đúng vậy. Đúng vậy. Đúng như Ngài nói, nếu Đại Bồ-Tát học những pháp trên, thì có khả năng hoàn thành trí nhất thiết tướng. Vì sao vậy? Xá lợi tử Vì Đại Bồ-Tát ấy biết tất cả pháp không sanh, không hoàn thành. Xá lợi tử hỏi, do nhân duyên gì mà tất cả pháp không sanh, không hoàn thành? Thiện hiện đáp, vì sắc là không, nên sự sanh và hoàn thành của sắc chẳng thể nắm bắt được, vì thọ, tướng, hành, thức là không, nên sự sanh và hoàn thành của thọ, tướng, hành, thức chẳng thể nắm bắt được, vì nhãn xứ là không, nên sự sanh và hoàn thành của nhãn xứ chẳng thể nắm bắt được, vì nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý xứ là không, nên sự sanh và hoàn thành của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý xứ chẳng thể nắm bắt được, vì sắc xứ là không. Nên sự sanh và hoàn thành của sắc xứ chẳng thể nắm bắt được, vì thanh, hương, vị, súc, pháp xứ là không, nên sự sanh và hoàn thành của thanh, hương, vị, súc, pháp xứ chẳng thể nắm bắt được, vì nhãn giới, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc, cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn xúc làm duyên sanh ra chẳng thể nắm bắt được. Vì nhãn giới, thanh giới, nhãn thức giới và nhãn xúc, cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn xúc làm duyên sanh ra chẳng thể nắm bắt được, vì tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ xúc, cùng các thọ do tỉ xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ xúc làm duyên sanh ra chẳng thể nắm bắt được, vì thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của nhã giới cho đến các thọ do thiệt xúc làm duyên sanh ra chẳng thể nắm bắt được, vì thân giới, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do thân xúc làm duyên sanh ra chẳng thể nắm bắt được, vì ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do thân xúc làm duyên sanh ra chẳng thể nắm bắt được, vì thân giới, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, nên sự sanh và hoàn thành của thân giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên san Đạo chẳng thể nắm bắt được, vì vô minh là không, nên sự sanh và hoàn thành của vô minh chẳng thể nắm bắt được, vì hành, thức, danh sách, lục xướng, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh, lão tử, sầu, thang, khổ, ưu, não là không, nên sự sanh và hoàn thành của hành cho đến lão tử, sầu, thang, khổ, ưu, não chẳng thể nắm bắt được Vì cái không nội là không, nên sự sanh và hoàn thành của cái không nội chẳng thể nắm bắt được, vì cái không ngoại, cái không nội ngoại, cái không không, cái không lớn, cái không thắng nghĩa, cái không hữu vi, cái không vô vi, cái không trốt tráo, cái không không biên giới, cái không tảng mạng, cái không không đội khác, cái không bản tánh, cái không tự tướng, cái không cộng tướng, cái không tất cả pháp, cái không chẳng thể nắm bắt được, cái không không tánh, cái không tự tánh, cái không không tánh Tự tánh là không, nên sự sanh và hoàn thành của cái không ngoại cho đến cái không không tánh Tự tánh chẳng thể nắm bắt được, vì 4 tỉnh lự là không, nên sự sanh và hoàn thành của 4 tỉnh lự chẳng thể nắm bắt được, vì 4 vô lượng, 4 định vô sắc là không, nên sự sanh và hoàn thành của 4 vô lượng, 4 định vô sắc chẳng thể nắm bắt được, vì 5 loại mắt là không, nên sự sanh và hoàn thành của 5 loại mắt chẳng thể nắm bắt được Vì 6 phép thần thông là không, nên sự sanh và hoàn thành của 6 phép thần thông chẳng thể nắm bắt được, vì bố thí ba la mật đa là không, nên sự sanh và hoàn thành của bố thí ba la mật đa chẳng thể nắm bắt được, vì tỉnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tỉnh lự, bác nhã ba la mật đa là không, nên sự sanh và hoàn thành của tỉnh giới cho đến bác nhã ba la mật đa chẳng thể nắm bắt được, vì 4 niệm trụ là không Nên sự sanh và hoàn thành của 4 niệm trụ chẳng thể nắm bắt được, vì 4 chánh đoạn, 4 thần túc, 5 căng, 5 lực, 7 chi đẳng giác, 8 chi thánh đạo là không, nên sự sanh và hoàn thành của 4 chánh đoạn cho đến 8 chi thánh đạo chẳng thể nắm bắt được, vì 10 lực của Phật là không, nên sự sanh và hoàn thành của 10 lực của Phật chẳng thể nắm bắt được Vì 4 điều không sợ, 4 sự hiểu biết thông suốt, đại tự, đại bi, đại hỷ, đại phả, 18 Pháp Phật bất cộng, trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng là không, nên sự sanh và hoàn thành của 4 điều không sợ cho đến trí nhất thiết tướng chẳng thể nắm bắt được, vì chân như là không, nên sự sanh và hoàn thành của chân như chẳng thể nắm bắt được, vì Pháp giới, Pháp tánh, Pháp trụ, Pháp định, thật tế, tánh bình đẳng, tánh ly sanh là không, nên sự sanh và hoàn thành của Pháp giới cho. Đến tánh ly sanh chẳng thể nắm bắt được, vì dự lưu là không, nên sự sanh và hoàn thành của dự lưu chẳng thể nắm bắt được, vì nhất lai, bất hoàng, A-la-háng, độc giác là không, nên sự sanh và hoàn thành của nhất lai cho đến độc giác chẳng thể nắm bắt được, vì Bồ-Tát là không, nên sự sanh và hoàn thành của Bồ-Tát chẳng thể nắm bắt được, vì Như-lai là không, nên sự sanh và hoàn thành của Như-lai chẳng thể nắm bắt được. Vì Pháp thường, vô thường là không, nên sự sanh và hoàn thành của Pháp thường, vô thường chẳng thể nắm bắt được, vì Pháp là, khổ, ngã, vô ngã, tịnh, bất tịnh, không, bất không, vô tướng, hữu tướng, vô nguyện, hữu nguyện, tịch tịnh, bất tịch tịnh, viễn ly, bất viễn ly, tạp nhiễm, thanh tịnh, sanh, diệt, hữu vi, vô vi, hữu lậu, vô lậu, tịch tịnh, bất tịch tịnh, viễn ly, bất viễn ly, tạp nhiễm, thanh tịnh, sanh, diệt, hữu vi lậu, thiện, bất thiện, hữu tội, vô tội, thế gian, suốt thế gian, thuộc sanh tử, thuộc niết bạn là không, nên sự sanh và hoàn thành của Pháp là, khổ cho đến thuộc sanh tử, thuộc niết bạn chẳng thể nắm bắt được, vì Pháp quá khứ, vị lai, hiện tại là không, nên sự sanh và hoàn thành của Pháp quá khứ, vị lai, hiện tại chẳng thể nắm bắt được Pháp thiện, bất thiện, vô ký, sự ràng buộc ở cõi dục, sự ràng buộc ở cõi sắc, sự ràng buộc ở cõi vô sắc, học, vô học, phi học phi vô học, kiến sở đoạn, tu sở đoạn, phi sở đoạn, tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang là không, nên sự sanh và hoàn thành của Pháp thiện, bất thiện, vô ký cho đến tại nội, tại ngoại, tại lưỡng giang chẳng thể nắm bắt được Nếu Đại Bồ-Tát học bác nhã Ba-la-mật-đa như vậy, thì liền tiếp cận trí nhất thiết tướng, Đại Bồ-Tát ấy tiếp cận như thật trí nhất thiết tướng như vậy, nên được thân thanh tịnh, được lời thanh tịnh, được ý thanh tịnh, được tướng thanh tịnh, Đại Bồ-Tát ấy được như thật thân thanh tịnh, được lời thanh tịnh, được ý thanh tịnh, được tướng thanh tịnh như vậy, nên chẳng sanh tâm câu hành tham, chẳng sanh tâm câu hành sân, chẳng sanh tâm câu hành si, chẳng sanh tâm câu hành mạng, chẳng sanh sỉm cuồng, chẳng sanh tâm câu hành sang tham, chẳng sanh tâm câu hành tất cả kiến thủ. Đại Bồ-Tát ấy, vì do chẳng sanh tâm câu hành tham cho đến chẳng sanh tâm câu hành tất cả kiến thủ, nên rốt tráo chẳng đọa vào trong thai nữ nhân, thường được hóa sanh, cũng vĩnh viễn không sanh vào các đường ác, trừ khi vì nhân duyên làm lợi lạc hữu tình, từ cõi Phật này đến cõi Phật khác, cùng chính cúng dường, tôn trọng, ngợi khen chiêu Phật thế tôn, thành thuộc hữu tình, nhưng tình cõi Phật, cho đến chứng đắc quả vị giác ngộ cao tột, thường chẳng liều Phật. Xá lợi tử Nếu Đại Bồ-Tát muốn được công đức thù thắng lợi lạc như trên, thì nên học Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, chẳng nên xa liệt. Lúc bấy giờ, cụ thọ thiện hiện Bạch Phật, Bạch Thế Tôn Nếu Đại Bồ-Tát không có phương tiện thiện xảo, khi tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về sắc, hoặc tu hành về tướng của sắc, thì chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về tướng của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái thường, vô thường của sắc, hoặc tu hành về cái tướng thường, vô thường của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái thường, vô thường của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng thường, vô thường của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái lạc, khổ của sắc, hoặc tu hành về cái tướng lạc, khổ của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái lạc, khổ của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng lạc, khổ của thọ, tướ ng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái lạc, vô lạc của sắc, hoặc tu hành về cái tướng lạc, vô lạc của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái lạc, vô lạc của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng lạc, vô lạc của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái tỉnh, bất tỉnh của sắc, hoặc tu hành về cái tướng t tỉnh, bất tỉnh của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái tỉnh, bất tỉnh của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng t tỉnh, bất tỉnh của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái không, bất không của sắc, hoặc tu hành về cái tướng không, bất không của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái không, bất không của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng không, bất không của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái vô tướng, hữu tướng của sắc, hoặc tu hành về cái tướng vô tướng, hữu tướng của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái vô tướng, hữu tướng của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng vô tướng, hữu tướng của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái vô tướng, hữu tướng của sắc, hoặc tu hành về cái tướng vô tướng, hữu tướng của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái vô tướng, hữu tướng của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng vô tướng, hữu tướng của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của sắc, hoặc tu hành về cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của sắc, ch chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của thọ, tướng, hành, thức, hoặc tu hành về cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của thọ, tướng, hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái viễn ly, bất viễn ly của sắc, hoặc tu hành về cái tướng viễn ly, bất viễn ly của sắc, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành về cái viễn ly, bất viễn ly của thọ, tướng, h hành, thức, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Bạch Thế Tôn Nếu Đại Bồ-Tát không có phương tiện thiện xảo, thì khi tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái thường, vô thường của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng thường, vô thường của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái thường, vô thường của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng thường, vô thường của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái lạc, khổ của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng lạc, khổ của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La Mật-Đa, hoặc tu hành cái lạc, khổ của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng lạc, khổ của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành về cái ngã, vô ngã của nhãn sướng, hoặc tu hành về cái tướng ngã, vô ngã của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái ngã, vô ngã của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái không, bất không của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng không, bất không của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái không, bất không của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng không, bất không của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái viện ly, bất viện ly của nhãn sướng, hoặc tu hành cái tướng viện ly, bất viện ly của nhãn sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái viện ly, bất viện ly của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, hoặc tu hành cái tướng viện ly, bất viện ly của nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành sát sướng, hoặc tu hành cái tướng sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoặc tu hành cái tướng thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái thường, vô thường của sát sướng, hoặc tu hành cái tướng thường, vô thường của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái thường, vô thường của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoặc tu hành cái tướng thường, vô thường của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái lạc, khổ của sát sướng, hoặc tu hành cái tướng lạc, khổ của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái lạc, khổ của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoặc tu hành cái tướng lạc, khổ của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái lạc, vô lạc của sát sướng, hoặc tu hành cái tướng lạc, vô lạc của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái lạc, vô lạc của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoặc tu hành cái tướng lạc, vô lạc của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của sát sướng, hoặc tu hành cái t tỉnh của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoặc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái không, bất không của sát sướng, hoặc tu hành cái tướng không, bất không của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái không, bất không của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoặc tu hành cái tướng không, bất không của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, ho ạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của sát sướng, hoặc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoạc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của sát sướng, hoạc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoạc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của sát sướng, hoạc tu hành cái t tịch tịnh, bất tịch tịnh của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoạc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của sát sướng, hoạc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của sát sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của sát sướng, hoạc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, hoạc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của thanh, hương, vị, súc, pháp sướng, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Bạch Thế Tôn Nếu Đại Bồ-Tát không có phương tiện thiện xảo, thì khi tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng nhãn giới cho đến cái tướng của các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu h hành cái thường, vô thường của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái lạc, khổ của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng lạc, khổ của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái ngã, vô ngã của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng không, bất không của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra. Hoặc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tịch tình, bất t tịch tình của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly nhãn giới, sát giới, nhãn thức giới và nhãn súc cùng các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của nhãn giới cho đến các thọ do nhãn súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái lạc, khổ của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng lạc, khổ của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái ngã, vô ngã của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tịnh, bất tịnh của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tịnh, bất tịnh của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái không, bất không của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng không, bất không của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của nhị giới, thanh giới, nhị thức giới và nhị súc cùng các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của nhị giới cho đến các thọ do nhị súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng thường, vô thường của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái lạc, khổ của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng lạc, khổ của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái ngã, vô ngã của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của tỉ gi giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái không, bất không của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng không, bất không của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của tỉ giới, hương giới, tỉ thức giới và tỉ súc cùng các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của tỉ giới cho đến các thọ do tỉ súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái thường, vô thường của thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng thường, vô thường của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái lạc, khổ của thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng lạc, khổ của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh. Ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái ngã, vô ngã của thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tịnh, bất tịnh của thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra. Hoặc tu hành cái tướng tịnh, bất tịnh của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái không, bất không của thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng không, bất không của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của thiệt giới, vị giới, thiệt thức, vị giới, giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới và thiệt súc cùng các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễ ly của thiệt giới cho đến các thọ do thiệt súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái thường, vô thường của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng thường, vô thường của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái lạc, khổ của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng lạc, khổ của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái l chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái ngã, vô ngã của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái không, bất không của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng không, bất không của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật- Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của thân giới, súc giới, thân thức giới và thân súc cùng các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, hoạc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của thân giới cho đến các thọ do thân súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp gi giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô thường, vô thường của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái vô nguyện, vô nguyện của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu h hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoạc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của ý giới, pháp giới, ý thức giới và ý súc cùng các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành B hành cái tứng viễn ly, bất viễn ly của ý giới, cho đến các thọ do ý súc làm duyên sanh ra, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Bạch Thế Tôn Nếu Đại Bồ-Tát không có phương tiện thiện xảo, thì khi tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành địa giới, hoặc tu hành cái tướng địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái thường, vô thường của địa giới, hoặc tu hành cái tướng của thường, vô thường của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái thường, vô thường của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng thường, vô thường của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái lạc, khổ của địa giới, hoặc tu hành cái tướng lạc, khổ của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái lạc, khổ của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng lạc, khổ của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái ngã, vô ngã của địa giới, hoặc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái ngã, vô ngã của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng ngã, vô ngã của địa giới, chẳng phải là tu hành B Mật-Đa, hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của địa giới, hoặc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng tỉnh, bất tỉnh của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tỉnh, bất tỉnh của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, ho hoặc tu hành cái không, bất không của địa giới, hoặc tu hành cái tướng không, bất không của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái không, bất không của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng không, bất không của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của địa giới, hoặc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái vô tướng, hữu tướng của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng vô tướng, hữu tướng của thủy, hỏa, phong, không. Thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của địa giới, hoặc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái vô nguyện, hữu nguyện của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng vô nguyện, hữu nguyện của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa. Hoặc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của địa giới, hoặc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái tịch tịnh, bất tịch tịnh của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng tịch tịnh, bất tịch tịnh của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của địa giới, hoặc tu hành cái tướng viễn ly, b bất viễn ly của địa giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa, hoặc tu hành cái viễn ly, bất viễn ly của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, hoặc tu hành cái tướng viễn ly, bất viễn ly của thủy, hỏa, phong, không, thức giới, chẳng phải là tu hành Bát Nhã-Ba-La-Mật-Đa.