st Jans hospitaal

The Sint Jans Hospital was originally intended for healthcare in the 12th century. In the 16th century, only female nurses worked there, but there were also a few male helpers. Torture was a legal method of investigation during the Middle Ages, and the surgeon would assist the executioner. The surgeon would indicate where to cut or poke to ensure the victim stayed conscious. Despite the barbaric practices, there is evidence that some prisoners were treated sympathetically. For example, a man received money from the city to be cared for after being tortured and hung by his thumbs. Another man's execution was delayed due to the cold weather. A translated letter in the workplace tells the story of a prisoner in Bruges who was captured by Thomas More's friends. Roep en gekrijs. Nonnen en vaders, broeders en zusters. Het gekrijs is niet van hen, maar zij haasten zich er altijd naartoe om het te verminderen. We zitten aan het Sint Jans Hospital. Al in de 12e eeuw was dit al bedoeld voor de ziekenzorg. Einde van de 16e eeuw waren er alleen nog maar vrouwelijke zusters die hier werkten, maar we gaan even terug in de tijd toen er ook nog een paar patertjes werkten, mannelijke helpende handen. Onder andere chirurgijnen, een soort van middeleeuws chirurg. Pijn, daar moeten we het over hebben. Meestal wordt hier een poging gedaan om die te verminderen, maar de chirurgijn had ook andere functies. In de middeleeuwen was folteren een wettelijke manier van onderzoek, en dus iemand die het bekende onder foltering had gewoon ook bekend. Dat mocht, dat was in orde. In deze gangen, in dit gebouw, kwamen de chirurg en de beul elkaar vaker tegen in de gang. Dat waren amicale ontmoetingen, ze kenden elkaar en dan zeiden ze van alles goed, met u, met de vrouw, prima. Dan ging je dus op de cel binnen, waar een arme sukkelaar vastgeketend lag, en dan deed de beul zijn job. Nu, de chirurgijn was er dan bij om te helpen. Wat was de job van de beul? Ja, er waren verschillende dingen die hij kon doen. Slagen met een zweep of met stokken, brandmerken met een hete pook, of een neus of een oren afsnijden, één of beide ogen uitsteken, vingers of handen afsnijden. En het is daar dat de chirurgijn zo belangrijk was. Hij kon namelijk aanduiden waar de beul het best kon snijden, en of prikken, of uitlepelen, whatever. En hij moest ook ervoor zorgen dat de beul niet te ver ging, dat het slachtoffer bij bewustzijn bleef, en bleef leven. Heel belangrijk. Barbaars zou je denken, maar eigenlijk mogen we het niet bekijken met de ogen van deze tijd. Er zijn bewijzen, hier en daar, dat er niet altijd zo barbaars omgegaan werd, met de gevangenen ook niet. Zo is er bijvoorbeeld een bron van 1297, waar gesproken wordt over een Jan Kwaadhaar, die zowaar drie pond van de stad Brugge krijgt om zich te laten verzorgen. Hij was namelijk gevolderd en dan opgehangen aan zijn twee duimen. Op zich, als je het je inbeeld, een redelijk pijnlijke zaak. Maar die man kreeg dus gewoon een beetje geld van de stad om zich te laten verzorgen. Dat is toch best sympathiek, denk ik dan. En in 1520, ook een andere bron, was er tijdens de reformatie, tijdens de strijd tussen protestanten en katholieken, was er weer al een Jan. Slechte voornaam, of veel gebruikte voornaam. Jan Nijts, een simpele brabaarsknecht, die werd gevolderd, maar die voldering werd uitgesteld omdat het een beetje te koud was en er was wat vorst. Dus ook daar hebben ze toch gedacht aan het welzijn van de gevolderden. En dat is toch sympathiek. Over koud en over winter gesproken heb ik voor jullie in de werkpuntel een brief, ook een primaire bron, weliswaar vertaald in het Nederlands vanuit het Latijn, door ene Tindeel, William Tindeel, die hier in Brugge gevangen zat, gevangen genomen door vriendjes van Thomas More. Thomas More kennen jullie waarschijnlijk van de Hogeschool. Hij was ook een metoogeloze opjager van protestanten, ketters in zijn ogen. Die Tindeel was bevriend met de rechterhand van Hendrik de VIII, dat was dan weer de koning in Engeland, die meerdere vrouwen had gehad en meerdere, ja twee eigenlijk, heeft laten onthoofden. Nu, die Tindeel die zat hier dus en ook toen was het koud. Lees gerust zijn brief.