Radio Grafisch: week 49 - 2022

The podcast discusses the past week, including celebrating "pakjesavond" (gift-giving evening) and receiving a book by Joost Zwarte called "Biblio en Picto" which features illustrations of books and letters. The hosts also discuss their past collaborations with Joost Zwarte, including the design of print packaging and the Printpak Live logo. They then talk about recent environmental regulations, such as restrictions on packaging waste and the import of products from outside the EU to ensure they are not linked to deforestation. They mention the need for responsible paper sourcing in the printing industry. Je luistert naar RadioGrafis, de podcast van de Grafische Factors en dat is altijd een goed idee. De oud-papierbak zit inmiddels vol met verkleukeld Sinterklaaspapier en verscheurde surprises. En het is nu de hoogste tijd voor Eb en Alex om de afgelopen week te bespreken. Hoi! Beste luisteraar, van harte welkom bij de Grafische Pakfest. Weer een aflevering, dus dit is week 49 van het schitterende jaar 2022. Nou, het schitterende jaar in ieder geval. Het optiebanenjaar. Nou ja, het is gelukkig bijna voorbij. Ja, het is gelukkig alweer bijna voorbij. Dus het was even doorbijten, maar het einde komt er toch echt aan. En ja, we kijken altijd even terug in deze podcast op de afgelopen week. Ik heb de afgelopen week echt helemaal niks bijzonders gedaan waar ik iets over kan vertellen. Maar jij hebt het pakjesavond gevierd. Ja, pakjesavond. Zoals je het nog nooit gevierd hebt. Ja, surprise maken. Dus ja, druk bezig geweest met papier en karton en plakband en lijm en wat niet al. Maar dat was hartstikke leuk. Ja, het werd goed ontvangen ook. Ja, de surprises werden zeer goed ontvangen, inclusief de rijmen. En het aardige is, ik heb een prachtig boek van de Sint gehad. Een nieuw boek van Joost Zwarte. En het heet Biblio en Picto en het blijkt net uit te zijn. Of tenminste, in ieder geval, het is dit jaar verschenen. En ik had het nog niet eerder gezien. Mooi kloek boek. En het zijn allemaal illustraties van Joost Zwarte die over boeken gaan of over letters. O, op die manier. Ja. En pictogramma. Dat is eigenlijk het thema. Ja, picto, dat gaat eigenlijk over letters of letterbeelden, pictogramma. Op het omslag zien we een soort van boekensteunen. Boekensteunen, ja. Mensen die met boeken vol in hun armen lopen. Een prachtig kijkboek. En ik hou daar erg van zo'n thematisch boek. Vooral als het dan over boeken en letters gaat. Want dat zijn twee dingen die mij wel aan het hart gaan, zeg maar. Daar moet ik altijd even naar kijken. Ook als ik zoiets tegenkom. En Joost Zwarte heeft heel veel op dat gebied gemaakt. En het aardige is, en daar was ik toch wel even benieuwd naar. En daar werd ik toch wel blij van. Op bladzijde 80... Printpakpapier! ...staat het printpakpapier. Ja, wat Joost Zwarte in 2017 voor PrintpakLive, voor KaarsGel, heeft ontworpen. Dat hebben we daar toen uitgedeeld. We hebben stapels pakpapier toen laten drukken. En met het motief, het ontwerp van Joost Zwarte. De printharmonica heet het ontwerp officieel. Staat daar ook nog in zwart-wit boven afgedeeld. Het zijn allemaal mensen die met drukwerk in hun handen zitten. Het zijn allemaal verschillende soorten drukwerk, zeg maar. En dat gaf een ontzettend leuk patroon. En we hebben toen in allerlei kleuren dat ook gedrukt. Groen herinner ik me. Misschien ook blauw, dat weet ik eigenlijk niet. Volgens mij in de tweeën af elkaar. Ja, daarop hebben we hem toen nog een keer gebruikt. Want dat was erg succesvol. Bezoekers vonden dat erg leuk. Die tanden op de Dutch Design Week daar waren. Het jaar daarna hebben we dat inderdaad nog een keer gebruikt. Toen hebben we nog een keer met Joost Zwarte samengewerkt. Die heeft toen weer de tentoonstelling ook ingericht. Verderop in het boek, het tweede deel van het boek, het pictogedeel. Waar allerlei logo's en pictogrammen staan. Daar verschijnt Printpak nog een keer. Want hij heeft toen ook het Printpak Live logo ontworpen. Dat waren getekende letters in typisch Joost Zwarte stijl. Ja, die loopt een supercoole sweater aan met daarop dat logo gedrukt. Ja, die polo. Voor mij heb ik er zelf nog een. En het lettertype. Hij heeft een soort schabloon letters specifiek voor Printpak ontworpen. Dan had hij verschillende segmenten in de black box waar we toen zaten. Dat had hij aangeduid met papier en juwelen en boeken. Is er ook een naam voor dat lettertype eigenlijk? Had hij dat ook? Nee, eigenlijk niet. Want hij noemt het schabloon letters in het boek. Dat klopt ook wel, want ze zien er ook heel schabloon uit. Hij wilde er toen een alfabet van gaan maken, zodat we het helemaal zouden kunnen gebruiken. Maar ja, uiteindelijk is Printpak Live gestopt. Drie jaar hebben we dat gedaan volgens mij. Twee jaar met Joost Zwarte. Dus ik denk niet dat het verder ontwikkeld is. Ik kom het in het boek verder ook niet tegen. Maar het is wel heel leuk om dat terug te zien nu toch dat het in zo'n overzichtswerk van Joost Zwarte is opgenomen. Daar ben ik een beetje trots ook wel op. Ik weet nog dat toen Joost Zwarte ging benaderen om te kijken of hij iets voor die tentoonstelling van ons kon doen. En dan leuk dat contact toen is verlopen. We zijn toen in Haarlem in zijn atelier geweest. Hij was meteen enthousiast. Zeker, ja. Vooral omdat het die combinatie was van Dutch design. Ik ga even jouw microfoon iets anders zetten. Zo. Vind je het mooier zo? Hopelijk merken de luisteraars dit ook. De combinatie van design en de grafische industrie, grafisch ontwerp, dat is bijna Joost Zwarte op het lijf geschreven. Dus hij snapt ook meteen waar we heen wilden. Erg leuk samenwerken. Het is erg leuk om het nu terug te zien in een heel mooi boek. Hij heeft die pakpapier ook een keer laten zien op een expositie volgens mij nog. Volgens mij in Rotterdam is er toen een overzichts tentoonstelling over alles wat Joost Zwarte heeft gemaakt. Hij heeft toen inderdaad ook dat pakpapier tentoongesteld. Dus kennelijk is het ook wel echt iets waar hij trots genoeg op is. Wij dus ook terecht, denk ik. Ja, zeker. Verder was het een mooie week voor allemaal. Best wel de donkere kanten van het milieubeleid. Misschien ook wel de lichte kanten, dat weet ik eigenlijk niet. Misschien is het een soort tijd van goede voornemens. Je ziet op het milieugebied nu eigenlijk. Je zag eigenlijk allerlei ontwikkelingen nu een beetje zo. Tenminste als je aan het volgen bent zo een beetje om te kijken waar het allemaal naartoe gaat. Dan val je gewoon verschillende dingen op. Het eerste was eigenlijk dat de EU, de Europese Commissie en het Europese Parlement zijn heel druk bezig met allerlei wetgevingen op dit gebied. We kregen eerst al bericht dat, tenminste dat lekte uit via de NOS, dat er een nieuwe wetgeving op het gebied van verpakkingsafval aan zit te komen. En ook dat gaat natuurlijk voor de grafische industrie gevolg hebben. Verpakking is natuurlijk iets waar we met z'n allen ook mee bezig zijn of mee bezig zouden willen gaan. Je voelt het wel aankomen. Verpakkingen moeten kleiner. De onzinnige grote bezorgdozen verpakkingen daar komen regels voor. Maar verder ging het toch vooral over zakjes voor tomatenketchup. Ja die worden ook verboden. Zakjes voor mayonaise en ketchup en koffiemelkkupjes. Ik denk niet dat de planeet gered is als deze wet volledig wordt gevolgd. Ik weet niet of dat nou het verschil gaat maken. Ik zie het toch een beetje als een vervolg op het verbod van die rietjes en ballonnen en wat had je niet meer. Allemaal kleine dingen. Ja het zijn een hoop kleine dingetjes, maar het is misschien toch een hele stapel uiteindelijk. Kijk van die lege dozen, dat snap ik wel een beetje. Ja maar dat is in ieders voordeel. Niemand heeft er iets aan dat die dozen veel te groot zijn. Dat je de tandenworstel in een gigantische doos krijgt. De courier is er niet blij mee, de verzender is er niet blij mee. Nee precies. Dus dat heeft nul zin. Dat is gewoon iets wat slecht is geregeld nog steeds. Je ziet echt een jonge industrie die worstelt met kinderziektes. Ja ik denk dat dat de afgelopen weken met alle pakjes inderdaad wel weer duidelijk is geworden. Het wet voorstelt dat er maximaal 40% loze ruimte in je doos mag zitten. En ik vind dat wel nog veel. Ja. Toch? Bijna wel. Ja hangt natuurlijk vanaf een klein pakje tandenworstel heb je al gauw 40% loze ruimte. Ja dat is misschien ook wel zo. Maar ja van mijn kant als je een tandenworstel bij Bolton bestelt dan ben je dan ook wel. Dan ben je sowieso niet zo slim bezig misschien. Nee. Maar ja of ik de zakjes mayonaise en ketchup nou ga missen ik weet het eigenlijk nog niet. Ik ben benieuwd. Dus het kan oplossen. Dan heb ik dan straks toch weer een kwak mayonaise. Ja gewoon net zoals in zo'n puntzak. Ja precies. Ja. Toch? Oeh. Ja. En die moet ook weer van papier. Kijk als nou in het vervolg hierop als ze een puntzak gaan verbieden dan. Dan hebben we echt een probleem. Ja dan begint dat echt. Ja. Dat zal een enorme knal geven in de horeca wereld. Ja. Nou ja er kwam nog een EU maatregel door om het maar zo te zeggen. Iets waar de integraten van het KVGO ook op gehamerd hebben bij de Europese Commissie. Er komt wetgeving op het gebied van producten die van buiten de EU worden. Hoe zeg je dat? Geïmporteerd. Ja. En die wetgeving die schrijft nu voor dat het moet vaststaan dat die producten niet gemaakt zijn of te maken hebben met ontbossing. Ja. Dus er moet verantwoord bosbeheer aan vooraf zijn gegaan en het heeft op allerlei gebieden betrekking. Soja, mais, palmolie geloof ik en ook hout. Nou ja dat klinkt bijna logisch bij ontbossing zeg maar. Waar de grafische industrie, de Europese grafische industrie om ging was op papiergebied. Heb je die regels eigenlijk al dat het moet verantwoord bos zijn waar het papier van is gemaakt. Ja. Dus daar zijn alle regels voor maar waar er nog geen regels voor waren en dat is met deze wetgeving. Die ziet ook hoe op producten die gemaakt zijn, dus afgeleide producten van die bosproducten. En dus boeken, tijdschriften, dus drukwerk. Daar was nog geen regel voor. Dat papier mag niet de Europese Unie binnen maar als het gouden drukwerk is geworden. Dan was die regel niet meer van toepassing omdat het dan een afgeleide product was. En die afgeleide producten, nou drukwerk stond eerst niet op het verlanglijstje van de EU omdat in die regelgeving en daar hebben Integraaf en onder andere ook KFSO zich hard voor gemaakt dat drukwerk wel op dat lijstje komt van producten die aan die regels moeten voldoen. Op zich ook goed natuurlijk want anders is het toch een soort van concurrentieverval. Zin van ja wij moeten hier allemaal heel netjes ontbosjingsvrij drukwerk maken met de Chinezen of wie dat dan ook maakt, de Brazilianen of weet ik veel, die hoeven dat allemaal niet. Dat is natuurlijk raar. Ja. Maar ik vraag me wel af, moet daar dan een FEC stempel op of een PFC stempel op? Ja, waarschijnlijk dat soort certificaten inderdaad. Ja dat is ook wel interessant. Ik was dus even aan het zoeken hoe dat soort regels dan in elkaar zijn. Is inderdaad zo'n certificaat verplicht of gaan ze op een andere manier, gaan ze het zelf controleren? Toen kwam ik op een website, ik kreeg dit net binnen dus ik moet daar nog even induiken. Dan ruik je alweer natheid zeg maar, want dan blijkt dan weer de definitie van ontbossing is dan toch wel weer, dat is weer zo gedefinieerd dat houtplantages daar niet onder vallen. Dus als je bos zeg maar vervangt door een sojafeld of een maisveld, dan heb je het over ontbossing. Ja. Maar als je er een houtplantage van overnoemt, ja een houtplantage zeg ik. Dus je zet een soort boom op een rij. Dat kan even door mij te spreken een stuk propisch hardhoutbos kunnen kappen. Dat stuur je dan naar allemaal landen die dat wel prima vinden. Dan zet je daar allemaal eucalyptische bomen. Ja bij wijze van spelen. Dus dat kwam ik tegen op een website van een NGO die eigenlijk bezwaar maakte tegen de voorgestelde regel. Niet zozeer het idee om hier een Europese regel van te maken. Maar die wezen wel op die definitie kwestie. Dat daar allerlei belangorganisaties, iedereen is natuurlijk aan het schieten. Dus die waren het niet helemaal eens over die definitie. En ik ben nu in die Europese wetgeving aan het zoeken om te kijken of dat daarna nog is aangepast. Of hoe dat nou gedefinieerd is. Want dat is op zich natuurlijk wel interessant inderdaad. Ja. Wat is dan ontbossing? Ja. Dus daar ga ik nog induiven. Daar gaan we ongetwijfeld nog over schrijven. Het is niet altijd zo. Het idee is natuurlijk waarschijnlijk uit schoonheid geboren. Maar dan komen er allerlei dingen om de hoek. Ja de details hebben we al jaren ontzettend ingewikkeld. Ja en sowieso. Kijk ik geloof dat soja is wat dat betreft ook wel de grootste kwaaddoener op ontbossingsgebied. Maar oud is dan toch relatief kleine aandelen in die ontbossing. Maar goed. Ook hier weer. Alle beetje helpen ongetwijfeld. Ja dus daar moeten we het mee doen. Maar ik ga er nog wel even induiken. Want het zijn altijd van die dingen die je even tegen het licht moet houden. Ja toch interessant initiatief zo. In de nadagen van de volledig mislukte klimaattop in Egypte. Ja. Ik denk dat dat Europa toch iets wil doen. Ja. Ja dat zou inderdaad goed zijn. Ik was daar al een beetje met dat milieu en de grafische investering weer bezig. En toen kwam er echt jij. Een Duitse drukker. Ja een Duitse drukker op de achterkant van de pagina van Wiermachendruk. Dat is een advertentie van Wiermachendruk. Ja. Een grote internetdrukker. Die groene voorfreude. En die drukt dan op die achterpagina een soort vezel af. Alsof het. Ja dat ziet er heel gerecycled uit. Nou snap ik dat. Dat magazine wordt natuurlijk ook ongetwijfeld verantwoord. Maar mooi wit glanzend papier gedrukt. Maar er zat ook zo'n kaartje in. Hoe zeg je dat? Een aanzichtkaartje. Op de voorkant natuurlichtmachinedruk. En dan op de achterkant staat een tekst. Ontdek onze bijzondere milieuvriendelijke producten. Die we maken op verantwoorde grondstoffen. En ook papier uit gras en uit rietsuikerresten. Bagasse heet dat. Ik weet eigenlijk niet hoe ik het uitspreek. Bagasse misschien wel. Ik weet het niet. In ieder geval dat heeft iets met rietsuiker te maken. Dat kaartje zelf ziet er ook weer super gerecycled uit. Op een kwaliteit die in de jaren tachtig misschien tegenkwam. Ja. En het staat er ook op. Er staat een productbeschrijving. Een A6 postkaart. Gemaakt op 0,36 mm. Recycling karton. Wijs mat. Dus wit mat. 300 grams. Dus het is eigenlijk gewoon wit karton. Ik zat al te kijken. Er staat dus zo'n labeltje op met 10 euro korting. En die letters zijn helemaal wit. Dus ik dacht dat is grappig. Dan hebben ze het zelf met wit weer. Want dat kan natuurlijk. Je kan met wit drukken en daar weer groen in. Maar over het algemeen is dat een beetje gek. En toen zat ik daar nog steeds te kijken. Als daar geen vezeltjes zitten. Toen viel mij op dat de vezeltjes op de voorkant precies hetzelfde zijn als de vezeltjes op de achterkant. Het is gewoon gedrukt. Ik zet er even mijn looper op. Dat mag natuurlijk niet. Maar dat doe ik dan toch. Het is gewoon full color vezeltjes gedrukt. Ik snap dat er uitstraling is van gerecycled. Maar je hebt dus mooi wit, mat, gerecycled. Prima papier. En karton heb je in je assortiment. Waarom moet je het nou weer doen alsof dat dan van die vezeltjes zijn. Maar goed. Dat was een keer C&BO bij Engels. Veel jaar geleden over milieu en verpakkingen. En toen was dat. Een van de sprekers werkte bij een verpakkingsdrukker. En die liet dus ook zien dat ze gewoon wit karton dan bruin bedrukten. Alsof het een bio soort was. En toen maakte Arie Hoijmeijer van... Kennen ze het? Een bio karton? Ja. Toen nog. Die maakte een opmerking. Als je dat doet. In feite stoot je dan weer CO2 uit. Dan wanneer je gewoon niet gerecycled papier zou hebben. Door veel te veel in toe te voegen. En de indruk te wekken. Om een bepaalde indruk te wekken. Die er helemaal niet is. Dan ben je milieutechnisch heel slecht bezig. Als we nou stoppen met al die pakken. Luisteraar gegeven die ze toch al hebben. Het is gewoon prima kartonnen papier. In het begin toen dit soort papier er pas was. Dat was voor een speciaal publiek. Of tenminste een specifiek publiek. Het moest er dan ook een beetje onbespoten uitzien. Nu moet dit soort papier een keuze zijn voor iedereen. Het is allemaal alleen maar marketing. Toen wij jong waren. Dat is al heel lang geleden. Als je toen een notitieboek kocht van gerecycled papier. Dan was dat grijs. Dat werd gezien als inferieur. Er werd over geklaagd. Wat een lelijk papier is. En nu gaan we dus mooi magelijk wit. Prima papier. Besmeren met grijs of licht bruin. Alsof het gewoon een heel slecht product is. Dat vind ik dan ook jammer. Dat het boodschap is van koop verantwoord materiaal. Of verantwoorde producten bij ons. Laat het verantwoord drukken op verantwoord papier. Het zou gewoon een wit karton moeten zijn. En er zou op moeten staan. Zo ziet oké papier eruit. Dit papier is oké. En dat ziet er zo uit. Gewoon wit. Links en rechts. Niet moeilijk doen. Het hoeft helemaal niet. Bruin of grijs of geel. Eigenlijk met die wetgeving van Europa in je achterhoofd. Zou je er toch van uit moeten gaan. Dat als je in Europa papier koopt. Dat het toch gewoon verantwoord papier is. We zullen elkaar een beetje vergeten. Maar wat maakt het in gedoe. Dat doet me een beetje denken aan het idee. Dat de bioboeren leverden kromme komkommers. En dan gingen de grootschalige tuinders ook kromme komkommers maken. Dan konden ze er meer geld voor vragen. Terwijl het een intensiever tuintel was. Nou ja. Op een gegeven moment wordt het een beetje een flauwekul allemaal. Maar goed. Jammer van Weermachendroek. Ja. Terwijl de industrie doet natuurlijk juist een heleboel. Maar het doet niet heel veel om te vertellen dat we er heel veel aan doen. Nee. Dat is ook wel waar. We vertellen het wel aan elkaar allemaal. Maar niet aan het publiek. Nee. In het kader daarvan viel me nog een berichtje op de KVGO site. Dat gaat over de collectieve energieinkoop. De SEI. De Stichting Energieinkoop. De leden van de KVGO kopen daar gezamenlijk energie in. En dat was windenergie. Toen ze in 2019 het contract voor het jaar afsloten was dat windenergie. Maar nu moet dat contract verlengd worden. Iedereen is natuurlijk met zijn energierekening bezig. Het afgelopen jaar stond ook het contract van de stichting al op maandelijkse aanpassing. Als je die bedragen ziet gaat dat inderdaad behoorlijk uit de hand. Maar misschien mensen die niet centraal of collectieve inkopen nog wel erg hadden. Het contract wordt nu verlengd. Maar wat me daar nou in opviel en dat vind ik dan toch wel jammer. Het viel natuurlijk niet mee om weer zo'n contract af te sluiten. Probeer het zelf inderdaad ook maar eens. Maar wat me nou opviel is de tweede linie. Dat is een interessante zin. Ja. Voor 2023 is vanwege de toch al hoge elektriciteitsprijzen besloten een collectief geen groene stroom in te kopen. Nou ja. Ik snap het. Die prijzen zijn al hoog. Ik weet niet of die groene stroom dan... Kennelijk is die nog duurder. Nog duurder is. Dat weet ik niet eigenlijk. Waarom zou dat zo zijn eigenlijk? Dat wordt waarschijnlijk per BOVOR afgerekend. Dat zou kunnen. Ja. Dat weet ik inderdaad niet. Maar dat vind ik toch jammer. Je probeert dat eigenlijk aan alle kanten te doen. Ze hebben zelf ook een stuk. Je noemde hem net al. Die klimaattop. Waar in ieder geval uit rolt dat iedereen... Er komt toch steeds meer aandacht voor je CO2 afdruk. Je voetafdruk. Zeker onder bedrijven en de producten die je maakt. De energie die je gebruikt is daar een heel belangrijk onderdeel van. Dus het is toch zonde dat dat soort dingen nu uit zo'n collectieve inkoop... De meeste toont naar Syrië. Ja. Telefoon voor echt. Bemoei die zich daar ook nu mee. Er zijn ongevrijd goede redenen voor. Maar het valt me dan wel op dat dit soort dingen nu buiten het boot beginnen te vallen. Aan de ene kant zijn we met wetgeving alles zo goed mogelijk aan het regelen. Dit soort dingen aan de achterkant verdwijnen dan toch weer van tafel. Dat is jammer. Nou ja, het is jammer. Het is ook wel... Je krijgt een beetje het gevoel van... Twee stapjes naar voren, een stapje terug. Een stapje naar voren, een stapje terug. Ja. Het hele klimaatbeleid is natuurlijk... Er staat een bol van de tegenstellingen en de mopperende... Ja, nu al helemaal natuurlijk. Alles hangt een beetje bij elkaar vast. Ik hoorde vanochtend ook op de radio een discussie over... Bijvoorbeeld bedrijven die allerlei innovatieve, duurzame ideeën hebben. Met name agrariërs. Die verzinnen nu allerlei manieren om het gat dat ontstaat... door het verkleinen van de steenveestaan op een andere manier in te vullen. Door horeca dingen eraan te verbinden. Wat op zich minder onlogisch is dan je zou denken. Ze verbouwen tenslotte allerlei spullen. Ze maken melk. En daar hoef je bij de bank dus niet voor aan te kloppen. Want die zegt gewoon... Dat plan wat jij hebt, komt er over vijf jaar mee terug. Want dan zijn we er helemaal klaar voor. Maar nu gewoon helemaal niet. Dus er is eigenlijk niet zo heel veel support vanuit... Misschien de overheid kan dat wel roepen. Europa kan dat roepen. De rest van de wereld... Nou ja, Amerika doet het dan. Misschien de rest van de wereld. Interesseert er kennelijk helemaal geen bal. Maar het is natuurlijk ook iets... Dat werd ook gezegd. Het is een soort systeemprobleem aan het worden. Het systeem is gewoon ingericht op groei. En op winst maken. En op geld verdienen. En dat zie je bij het KVG ook. Wij moeten voor de leden zorgen dat we goedkoop stroom in kopen. Een milieuvriendelijke manier is er niet om goedkoop stroom in te kopen. Nou, dan kopen we op een milieuvriendelijke manier in. Dat is op zich niet eens zo heel gek gedacht. Maar het heeft natuurlijk weinig te maken met de gedachte van... Oh, het gaat toch slecht met het klimaat. Ja, die stichting heeft ten doel gesteld duurzaamheid en kostenbesparing. En ja, nu zie je dus dat ook kennelijk... Ook bij elkaar. Ja. Maar ja, goed. Jij noemt het agrarische sector. Het is kennelijk die transitieperiode. Maar ja, daar zitten allerlei industrieën in natuurlijk. En dat sowieso in de agrarische industrie ook. Ook daar moet je gaan kijken natuurlijk. Jij noemt een krimpende veestapel. Ja, de oplages en de drukvolumes krimpen ook. Je moet om je heen gaan kijken en zien welke kant je op moet gaan bewegen. Maar eigenlijk is het misschien wel een goede trackrecord. We zijn al heel lang bezig met de hele keten te bekijken. We hebben al discussies gehad over waar de puddel vandaan komt. Komt het van ver? Komt het van dichtbij? Hoe is dat papier samengesteld? Er zijn discussies over FSC, PFC. Wat is nou wel goed? Wat is niet goed? De feiten zouden voorlopig moeten zijn. Maar gek genoeg blijft het toch een beetje hangen bij individuele oplossingen. Ik doe zonnepanelen op het dak of niet. En dat is het dan. Nou ja, ook die stappen helpen dus wat dat betreft. Ja, dat is waar. Ook die tomatenzakjes, ketchupzakjes. Want elk tomatenketchupzakje is er één. Elk zonnepaneeltje is er één. Zolang ze maar zijn, kruipen we naar een CO2 nataal. Nee joh. Zie je, daarom zei ik. Het is goed dat dit jaar dan weer bij de verwijzingen kunnen. Ja, het gaat gewoon opnieuw beginnen. Ja, het nieuwe jaar. Dan begint alles weer opnieuw. En we krijgen steeds meer zon. Dat is natuurlijk wel een voordeel van die hele klimaatproblematiek. Die zonnepanelen gaan steeds meer opleveren hoe warmer we worden. En het zou waarschijnlijk ook wat onstaanbaarder worden, het wind. Dus het gaat harder waaien. Jij ziet lichtpuntjes. Ik zie lichtpuntjes. Maar ik zie nog meer lichtpuntjes. Want op de site van de Graafsche Vakbest, dat is een website die zou iedereen af en toe moeten gaan bezoeken. Daar staan graafsche kerstgeschenkentips. Ja, we moeten het eind van het jaar toch ook weer een beetje vieren. En dat is natuurlijk vaak lastig genoeg. En zoals ik al zei, ik word enorm blij van boeken over boeken en letters. Ik hou wel van een beetje grafisch gerelateerde eindejaarsgeschenken. En dus hebben we op de site weer een lijstje samengesteld van 9 of 10 fantastische grafische eindejaars cadeaus. Ik verheel zo'n CMYK kaars. Is dat een mooie spaats tussen de CMY kaars? Ja, het is een bijzonder ding. Dat is een van die aanraders waarvan ik dacht, nou dat is toch grappig. Je moet maar kijken of die ergens te kopen is en hoe dan. Want daar hebben we ons verder niet in verdiend. We zijn geen webshop. We geven alleen wat tips, maar zo'n kaars is toch heel geestig. Waarom zijn we eigenlijk geen webshop? Waarom doen wij dit eigenlijk niet? Dat kunnen wij toch zelf ook? Dat behoort ook tot de plannen. Ja, dat moeten wij eigenlijk doen. Volgend jaar gaan we steenrijk worden van allemaal grafische kerstproducten. Ja, je ziet het. Grafische kerstballen staan erop. Wat hebben we nog meer? Mijn favoriet is dat typodarium. Dat is een prachtig kalender met elke dag een ander lettertype. En daar leer je ook wat over de lettertypes. Vanafschillend in duizend stukjes. Een legpuzzel. En natuurlijk weer die Dexels en Cube kalender van Philip Stroomberg. Dat is toch wel een klassieker geworden. Ja, een beetje een soort icoon. En volgens mij bestaat die nu tien jaar. Volgens mij is hij in 2013 voor het eerst uitgekomen. Is hij ooit in opdracht van IDPA? Zeg je nou IGPA of IDPA? Dat hangt erop waar ik ben. Ik zit hier in Alkmaar en dan zeg ik IGPA. Ja, dan is het IGPA. Die heeft ooit in opdracht gegeven. Is dat ook weer? Ja, volgens mij wel. Het was weer een inzending van de kalender die er stond destijds. Ah ja. Ja, volgens mij wel. De inzending kwam van IDPA. Het leuke is natuurlijk dat het een kubus is met hele kleine kaartjes. Je scheurt hem af en aan de andere kant staat er elke dag een weetje of een dingetje. Of een spreuk of een citaat. Hij is heel erg leuk. Echt een toffe bureaucalender. Ja, ik vind ook dat als grafisch ondernemer of grafisch bedrijf is het leuk om relaties of medewerkers. Ja. Als je die een geschenk geeft dan is het toch leuk als dat in ieder geval van papier is. Of in ieder geval iets met het vak te maken heeft. Of dat je er een verhaal bij hebt. Dat is toch leuker dan... Ik wil dat gewoon weer bij de Chinees. Ik wil dat gewoon weer bij de Chinezen. Dat moet weer terugkomen. Ik weet niet of dat weg is want ik ben daar al een hele tijd... Wij houden het met de Chinees. Oh, dan moet je dat ook maar weer zien. Misschien houden we het gewoon met de Chinezen. Gewoon om dat weer te ontdekken. Oh ja. Kev Slock staat er natuurlijk als een mooi kerstgeschenk. Het bekronen boek van Ruben. Vergeet ik niet eens. Ruben Pater. Ruben Pater, ja. Die ook bij Dutch Design Week lag. En die een Dutch Design Award heeft gewonnen. En een best verzorgd boek was namens de studiejury. En jij was niet heel erg onder de indruk voor mij van de vormgeving. Maar inhoudelijk wordt die toch ook hoog aangeslagen. Ja, het is een tof boek. Daar gaat het niet om. Ik vond alleen... Het was op Dutch Design Week het enige boek dat een beetje werd uitgegooid. En ik dacht, nou dan vind ik het wel mager. Misschien onder de kerstboom valt die toch benadering. Het is wel een leuke ding om aan iemand te geven en om te krijgen. Dat is zeker waar. Dat lijkt mij ook. Het is kritisch en met leuke inpallen. Je kunt er veel van leren. Ja. Mensen, als jullie nog kersttips zoeken voor onder de kerstboom. En je hebt iemand in de familie die iets heeft met de graafisch industrie. En wie heeft dat nou niet? Precies. En als je dat niet hebt. Vrienden of familie die niks hebben met de graafisch industrie. Doe daar wat aan. Probeer iemand in je vrienden en familie kring te krijgen die wel iets heeft met de graafisch industrie. Het verrijkt je leven gewoon. Kijk op de vakpers. Kijk op de vakpers, ja. Daar staan ze. Dus jij kan ook inkopen? Ga je verder nog iets leuks doen? Ik ga een keer kerstkaarten inkopen. Jij gaat kerstkaarten inkopen? Ik had al een pakketje gekregen van de kinderpost. Kerstkaarten, maar dat is niet vroeg. Ik ga gewoon weer zijn. Kerstkaartstuur dit jaar. We kregen vandaag net een persbericht van Postel binnen dat twee derde van alle Nederlanders is van plan kerstkaarten te gaan sturen. Twee derde slecht. Ja. Nou ja. Dat is toch slecht nieuws. Dat gaat helemaal niet. Niet genoeg. Een derde van de Nederlanders. Ja. In de journalistiek moet je altijd het nadeel betekenen. Oh oke. Ik voelde me een hele perstaat. Maar persoonlijk vind ik kerstkaarten ook enorm leuk. Ja, ik ook. Uit het onderzoek blijkt dat het voor veertig procent van de Nederlanders zelfs onmisbaar is. Een kerstkaart met kerst. Dat moet omhoog. Dat moet minstens naar vijfentwintig procent. Dus dat wordt het doel voor tweeduizend drieentwintig. De grafische industrie gaat hierachter. Waar zouden ze gedrukt worden die kaarten? Zijn dat nog steeds allemaal in een ver land? Ik hoop dat elke grafische ondernemer zijn eigen kerstkaartje zet. Dat moet toch. Dat moet toch. Dat kunnen ze allemaal. Prachtig. Dan is het ook ontplossingvrij. Helemaal oke. Ja. Ja. Ik vind dat de boekenwinkels daar ook in het schap wat meer aandacht voor moeten hebben. Dit is nou gewoon een Nederlandse kerstkaart. Ja. Kan niet Nederlands. Zie je nou dat we toch nog in de kerststemming gaan. Ja. Volgens mij hoor ik zelfs in de verre. Hoor je al belletjes. Ja, ik denk dat ik een adres leef. Ik denk het ook. Twee maanden. Ik ga ook met de kerstkaart aan de slag. Ja. We spreken volgende week. Volgende week. Bedankt voor het luisteren. Dat was hem weer. Zoals gezegd, ga naar onze website degrafischevakkers.nl voor de tips voor kerstgeschenken en andere nieuws over de grafische sector en onderspreken. Wacht even. Waar waren we gebleven? Degrafischevakkers.nl dus. Als je daar toch bent, neem een abonnement op de gratis nieuwsbrief en meld je aan voor de WhatsAppgroep. Ik ga nu meteen tot kerstbomenjacht, dus ik zeg tot de volgende radiografisch.