Radio Grafisch: Week 05 – 2023

In this podcast episode, they discuss various topics including the impact of the "ja-ja sticker" on the printing industry, the influence of sugar beet harvesting paper, and the use of different fonts like Helvetica and Calibri. They also talk about the growth of bookstores and the increase in sales of English-language books, especially among young readers. Additionally, they mention the surprising decision by EFI to sell off their Fiery brand and focus on industrial inkjet applications instead. Je luistert naar Radiografisch, de podcast van de Grafische Vakpers. En we praten deze keer over het waterbed-effect van een ja-ja-sticker, over glazen ogen en houten benen in de boekenmarkt, over de invloed van de suikerbieten oogstenpapier, over het uit elkaar halen van rib en mis en over de rode sok in de witte was. Tijd om over te schakelen. Je luistert naar Radiografisch. Wij zijn de Grafische Vakpers, ik ben Alex Kunst, ik zit in Heerdegewaard en ik belde op die moment met Ed Bogaard, die zit in Alkmaar. Dag Ed. Dag Alex. Week 5 alweer. Week 5 van het jaar 2023. Ja. Ik had nooit gedacht dat ik het nog mee zou maken, maar het is zover. En eh... Er is alweer een maand voorbij. Er is alweer een maand voorbij. Ja, ongelooflijk. Het is alweer februari. Ja. Wij hebben op de site deze keer overdreven veel aandacht negen. Maar we hadden lekker veel aandacht voor typografie op de site. Zeker. Ja. Onder andere een bericht over de Helvetica en een bericht over de Times. Ja. En daar staan een paar zeer uitgebreide toelichtingen van Henk Geenot erbij. Die staan eronder als commentaar. Ja, zeker. Ja, dat maakt die... Want het zijn redelijk kleine berichtjes eigenlijk, maar dat maakt die berichtjes zeker het lezen waard, met dank aan Henk Geenot. Ja, er was een berichtje over No Helvetica. Afgelopen weekend was grafisch ontwerper Gert Dunbar aan het woord in de Volkskrant. En daar viel mij een stukje op waarin hij hevig tekeer ging tegen de Helvetica. Dat noemt hij een nepletter, want hij is zelf vooral fan van de accident grotesque. Ja. Eigenlijk een beetje de moeder der schreefloze letters. En Helvetica is daar maar een slap aftreksel van, meent Gert Dunbar. Nou, dat nuanceert Henk toch wel een beetje. Die vindt toch ook dat er wel wat te zeggen is voor de Helvetica. Hij herinnert zich, en dat herinner ik me ook nog heel goed, dat we Helvetica the movie ooit tijdens Design Week hebben laten zien in het Printpakt live gebeuren. Ja. Toen we een inleiding hadden over de Helvetica, die film gaat eigenlijk over de alomtegenwoordigheid van Helvetica in het dagelijks leven. Ja, het is bijna net zo veel Helvetica als dat er zuurstof is in de wereld. Ja, zeker. Hoewel, er zijn een paar letters die daar toch ook wel een gooi naar doen. De reactie van Henk op dat artikel over Gert Dunbar is zeker de moeite waard om te lezen, omdat hij ook een hilarische anekdote vertelt over hoe Gert Dunbar ooit kennelijk wijs is gemaakt dat zijn nieuwe huisstijl voor de PTT in RGB werd gedrukt, en niet in CMYK. En nou ja, Henk die vertelde een fantastisch mooi verhaal over hoe dat helemaal niet kan in offset. Nou, dat is heel erg grappig. En we hadden inderdaad een artikel over schreefloze letters, en dat gaat eigenlijk over de Calibri. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Amerika, de VS, daar gaat eigenlijk deze week per decreet gaat het in dat ze daar voortaan de Calibri letteren, de schreefloze Calibri gebruiken in plaats van de Times New Roman, omdat die letter veel leesbaarder is sowieso op beeldschermen. En ja, dat heeft vooral mee te maken dat ze mensen met een leesachterstand of een leeshandicap willen helpen de documenten beter te kunnen lezen die daar allemaal in de ambtenarije rondgaan. Dus vanaf 6 februari is de Calibri in 14 punts letter verplicht korst daar. En dat is toch wel heel grappig, want ze hebben ooit in, ik meen 2000, nou wat is het, 2007 geloof ik, hebben ze ooit, nee 2004, is die Times New Roman ingevoerd als vervanger van de Courier die daarvoor verplicht was, dus het was een typische China letter. En toen is de Times New Roman ingevoerd, nou nu wordt het dus een schreefloze letter. En ze baseerden dat onder andere op het feit dat die Calibri ook door Microsoft in alle programma's wordt gebruikt en daaruit leiden ze af dat die letter het wel heel goed moet doen. Dat is ook wel weer grappig, want die Calibri is eigenlijk dan weer de opvolg van de Arial. En die Arial heeft Microsoft ooit laten maken om de Helvetica te vervangen. Ja, het is eigenlijk gewoon Helvetica Arial. Ja, dat is wel weer grappig en Henk Viernotten merkt terecht op dat er een leuk Nederlands tintje aan zit, want die Calibri is gemaakt door een Nederlandse letterontwerper. En die is ooit door Microsoft is die benaderd, Lucas de Groot heet die, en in 2002 kreeg hij een telefoontje of hij een letter wilde ontwerpen voor een naamgenoemde klant. En dat bleek achteraf Microsoft te zijn die op zoek was naar nieuwe letters voor alle programma's. Dus op een gegeven moment hebben ze die Arial in alles vervangen door de Calibri. Dus die zit in alle programma's, in de browser, in de Outlook en weet ik veel. Alleen de Washington Post die dit stukje schreef over de invoering van de Calibri, die merkt terecht op dat Microsoft de Calibri juist weer gaat uitfaseren, want ze hebben weer nieuwe letters laten maken. Zo blijf je bezig. Ja, dat is misschien mijn afwijking, ik vind dat heerlijke verhalen altijd over letters, ik heb ook een boekje, dat ligt altijd op mijn bureau, Just My Type, dat is een boek uit 2010, en het zijn allemaal verhalen over letters en letterontwerpers en de rol die ze spelen. En ik mag daar graag af en toe even een stukje in lezen en zeker als het over letters gaat, dan pak ik die er altijd bij en komen er altijd weer mooie verhalen terug en gelukkig deelt Henk ook talloze verhalen met ons, dus iedereen die een beetje iets heeft met letters, kijk even op de website, want de verhalen worden steeds mooier. Kijk op de Grafische Vakpers bij de artikelen over No Helvetica en Schreefloos, dat zijn de titels, het zijn wel kleine stukjes, maar de vraag van Henk is drie keer zo lang. Ja, die maken het zeer de moeite waard. Ja, inderdaad. Nou ja, Type 4 is inderdaad een superleuk onderwerp en het lijkt wel een beetje onderlicht. Omdat we ook nu te maken hebben met, heel veel met beeldschermen natuurlijk en met boeken en met papier, wordt het ook steeds interessanter om te kijken wat nou waar het beste is. Ja, nou ja, letters, we kunnen van letters makkelijk even een stapje maken naar de boeken inderdaad. Ja, die groeien. De Boekenbork groeit joepie de poepie, dus dat is al een paar jaar aan de gang volgens mij. Het gaat goed met de boekwinkels. Ja, nou ja, met de boeken gaat het sowieso goed, met de boekwinkels ging het vorig jaar een stuk minder, maar die hebben juist vorig jaar een inhaalslag gemaakt, het jaar daarvoor, het corona jaar 21. Ging het heel slecht, de boekenwinkels. Nou ja, er mocht de boekwinkel niet in. Nee, ja precies, en ze hadden een lockdown rond kerstmis, dus dat was vrij finesse, dus op dat moment werden er meer boeken online verkocht dan in boekwinkels, maar dat is vorig jaar weer omgekeerd en het aantal boeken is inderdaad heel licht gestegen, zo'n 43 miljoen, maar de omzet zeg maar, die is steviger gegroeid, dus dat betekent ook eigenlijk dat boeken steeds duurder worden. Ja, ja. Ja, en dat komt nu gelukkig weer grotendeels bij de boekwinkel terecht. Ja, en een leuk detail in het bericht is dat de boeken die van Nederlandse schrijvers afkomstig zijn, die verkopen wat minder goed, en dat is op zich voor de boekhandel helemaal geen ramp, want het maakt de boekhandel natuurlijk helemaal geen bal uit waar een schrijver geboren is of in welke taal die oorspronkelijk geschreven is, of zelfs hoe die verschijnt als het maar verkoopt. Maar er stond een leuk ingezonden brief in de Volkskrant van een naam, Marcel Hendriks, ik weet ook niet wie dat is, maar die zei dat het hele probleem van die Nederlandse boeken, van die Nederlandse schrijvers, die hebben helemaal niks meegemaakt. Dus, oké, het zijn eigenlijk allemaal zielenknijpers, en wat je moet hebben, uitgevers moeten meer letten of een schrijver een glazen oog heeft of een houten been, en dan weet je, daar komt een veel beter boek uit. Dus het is niet zozeer voor de gratis industrie bedoeld, maar voor de schrijvers, ja, zorg dat je wat meemaakt, ga af en toe naar een oorlogsgebied of zo, of ja, strandjes in de woestijnen zonder water, en schrijf daarna dan maar een boek. Ja, ik begreep ook die toename van Engelstalige boeken, of tenminste anderstalige boeken, en ik denk dat het grotendeels Engelstalig is, dat dat ook grotendeels komt omdat, en dat is op zich misschien een positieve ontwikkeling toch wel, dat jongeren liever en vaker een Engelstalig boek pakken, en dat heeft ook weer te maken met, op TikTok is dat een enorme rage dat daar allemaal boeken worden aangeprezen en gerecenseerd, en dat is vaak Engelstalig, en dus die Engelstalige schrijvers maken ook veel meer naam nu, en ja, de boekhandel ziet dat gewoon terug in de schappen, zeg maar. Ja, nou ja, als je op die manier jongeren aan het lezen krijgt, dan hebben we het hiervan. Dat is meteen dus bewezen, dat TikTok, als je moderne media inzet, zeg maar, dat je daarmee reclame kunt maken voor boeken. Ja, dat is een interessante ontwikkeling, toch? Ja, zeker, en nog een enorm interessante ontwikkeling staat op de website, nou ja, daar waren we allemaal van ondersteboven, EFI stoot het Fiery-merk af, en nou ja, goed, heel Nederland stond stil natuurlijk, iedereen was met stomheid geslagen, wat gebeurt er nu? Ja, nee, ik denk zelfs dat het in de grafische industrie niet iedereen achterover sloeg, maar op zich is het een interessante beweging, die we natuurlijk de afgelopen tijd wel meer hebben gezien, dat bedrijven zoals EFI en papiermakers zoals Stora Enzo afscheid nemen van een soort kernactiviteiten. Stora Enzo verkoopt papierfabrieken, Agfa verkoopt platendivisie, EFI stoot Fiery af, terwijl, ja, dat was zeg maar oorspronkelijk toch de basis van het hele bedrijf, en ja, je ziet dus hoe de focus en de strategie van zo'n bedrijf toch veranderd door de jaren. EFI gaat zich helemaal toeleggen op industriele inkjettoepassingen, eigenlijk alles behalve drukpersen zoals wij die in de drukkerijen zien, dat laat ze denk ik voorlopig nog aan andere fabrikanten over, maar allerlei grootschalige toepassingen, grootformaat toepassingen, zetten ze volop inkjet in, en Fiery gaat als zelfstandig bedrijf zich voorkomen op de rips en het frontend richten. Ja, die Fiery rip, ik weet niet of mensen dat beseffen, maar die zit bijna overal in, zeg maar, die stuurt overal alle printers aan en drukpers trouwens, dat is echt een heel groot merk, maar de grap is, daarom is het schokkend en inschokkend tegelijk, Fiery is tegelijkertijd, blijft gewoon onderdeel van dezelfde eigenaar die ook de eigenaar is van de EFI. Ja, het is gewoon een investeringsfonds dat een aantal jaar geleden het bedrijf van de beurs heeft gehaald en toen hebben ze eerst de divisie met de MIS, de management informatiesystemen hebben ze afgestoten, dat is een zelfstandig bedrijf geworden, dat was precies een jaar geleden volgens mij, en nu is Fiery, wat ze toen hebben overgenomen hebben ze nu weer in stukjes opgeknipt. We gaan zien wat daar gebeurt. Ze kunnen nu in ieder geval makkelijker schakelen, waarschijnlijk met al die werken. Dat zal het zijn. Overtussen, ik ben, ik zei het vorige keer al, ik ben bezig met een artikel over. Ja, vertel, hoe staat het met jouw artikel? Over duurzaamheid voor het onvolprezen vakblad grafisch nieuws. Nou ja, wat mij betreft het beste gedrukt vakblad in de Benelux. Doe maar. Ja, laat ik dat maar gelijk even breed uitpakken. Ja wil jij. En als het zo doorgaat met de Deutsche Drucke, dan is het gewoon het beste blad in Europa. Maar goed, ik had wat research gedaan en gesproken met Fons Put van VIGC, van het kenniscentrum van VIGC. En zoals jij weet ben ik stiekem een klein beetje fan van Fons. Ja, wat erg leuke gesprekken. Nou, die pakt het toch uit met een hoop informatie. Maar ik heb ook even gebeld met Gijs Vermeulen, dat is de duurzaamheidsspecialist bij het KVGO. Ja, ik kende hem niet, maar hij zit daar sinds 1 september als specialist. En hij vervangt Maarten Röderik, die vroeger zo'n beetje alles deed wat een beetje buiten categorie was in technisch. Zeker, ja. Maar het klinkt wel goed, ze hebben nu echt iemand bovenop zitten en hij had een goed verhaal. Wat ik wel leuk vond aan dat, dat zal ook wel in dat artikel terugkomen, maar op een gegeven moment kwamen we een beetje op het probleem dat de grafische industrie doet het een en ander aan duurzaamheid. Zo slecht doen we het helemaal niet, het wordt goed gerecycled. Maar de vraag is natuurlijk altijd, en de inkopers, wat moeten die nou eigenlijk weten en vormgevers als ze daadwerkelijk iets duurzaam willen laten drukken. Want ja, ik ken wel inkopers en als die dan bellen naar een drukker en die zeggen van ja, ik wil graag een duurzaam gedrukt stukje drukwerk. Dan zegt die drukker, oh, maar dan moet je bij mij zijn. En dan belt een andere drukker en dan zeg je van, ik wil graag, bent u ook duurzaam bezig? Nou, we zijn heel duurzaam bezig. Het probleem is natuurlijk dat je als inkoper, vroeger wisten inkopers, die hadden gewoon een grafische opleiding vaak. Je ging naar de grafische MTS en dan werd je bijvoorbeeld aangenomen bij een of ander groot bedrijf, Unilever weet ik wat, en dan ging je drukwerk inkopen. Nou, dat is al lang voorbij. Inkopers weten vaak helemaal niets van de grafische industrie. Je bent alleen maar, ik moet iets laten drukken. En dat geldt voor heel veel vormgevers en ontwerpers eigenlijk ook. Die zijn ontzettend zwaar bezig nu op de digitale wereld. Dat eist verschrikkelijk veel kennis en tijd en energie. En ja, dan heb je op een gegeven moment niet zo heel veel tijd om je ook nog te gaan verdiepen in welke soorten papieren er allemaal zijn. Maar goed, die Gijs Vermeulen van het KVGO zei dat dat wel eens was voorgekomen. Dat een inkoper belde naar het KVGO met de vraag van, waar moet ik nou eigenlijk opleiden als ik een duurzame drukker zoek? En volgens mij zou dat wel mooi zijn. Dan moet er een soort van, er moet helemaal niks. Maar zou het niet tof zijn als het een soort van informatiepunt was voor mensen die drukwerk willen bestellen. Dit en dit moet je vragen aan een drukker als je wilt weten of je duurzaam bezig is. Ja, het zou heel goed zijn denk ik als dat een soort van centraal vindbaar zou zijn inderdaad. Ik weet niet welk instituut. Er zijn natuurlijk wel allemaal initiatieven geweest. Ik kan me papierpraat bijvoorbeeld herinneren. De website van drukrijden Radraaier. Die hadden ontzettend veel uitgezocht en toegankelijk gemaakt aan informatie op dat gebied. En zo zijn er natuurlijk meer. Maar ik denk dat bijvoorbeeld ook de Moskamer en dat soort initiatieven waar in ieder geval heel veel informatie over papier beschikbaar was. Dat is allemaal een beetje versplinterd geraakt of zelfs niet meer bestaand. Dus ja, het is inderdaad lastig om goed aan je informatie te komen. En beslagen ten eis te komen als je als drukwerkinkoper zoiets wilt vragen. En misschien zelfs andersom ook wel hoor. Voor de drukker is het misschien ook lastig geworden. Dus ja, het zou heel goed zijn als daar... Ik denk dat heel veel drukkers heel goed bezig zijn. Alleen drukkers zijn geen marketeers. Dat is wel bewezen zo langzaam. Dus ze zijn niet altijd even goed om... Kijk, als je geen water meer gebruikt in je ctp-machine. Er is geen drukker die dat op de website zet of dat staat verstopt onder een kopje of zo. Meestal hebben ze een rapportje over duurzaamheid of over eco-doelstellingen. Ja, dan zou je als... Dat is nou niet echt van ik ga een hamburger halen bij de McDonald's en ik ben klaar. Dan moet je je echt helemaal gaan verdiepen in die ene drukkerij. Daar moet je ontzettend veel tijd in stoppen. Om te kijken wat die nou eigenlijk doet aan duurzaamheidsdoelstellingen. En vervolgens moet je daar je ook nog een prijs gaan aanvragen. Dan moet je ook nog een keer geprijs gaan vragen. Dus ik denk dat dat voor inkopers ontzettend veel werk is. Maar ja goed, de mensen die ik spreek en heb gesproken. Die zijn wel erg geïnteresseerd in duurzaam inkopen. Ik denk dat dat echt gewoon... De komende jaren onder invloed van dat benaderde Fonds en Gijs. Dat gaat de komende jaren steeds belangrijker worden. Omdat Europa gewoon allerlei eisen gaat stellen. Of bezig is met allerlei eisen te stellen. Ja, zeker. En wat je moet voorkomen is dat inkopers op een gegeven moment denken. Jeetje, dit is zo ingewikkeld. Ik kom er maar niet achter wat ze doen. Dus weet je wat, ik ga gewoon alleen nog maar een website maken. Of ik ga alleen nog maar pdf's ontsturen. Ik denk dat je dat moet voorkomen als schaatsindustrie. Volgens mij ligt daar taak voor de brancheorganisaties. Niet alleen voor het KVGL, maar ook voor Verbelgen. En voor de Duitse brancheorganisatie. Ja, dat lijkt me een mooie... Maar wie weet, ze zijn er in ieder geval bij het KVGL mee bezig. Zeker. En ja, in het verlengde van duurzaamheid... Je zei al inderdaad, regelgeven vanuit Europa. Maar we hebben natuurlijk in Nederland ook allerlei... Ja, we zijn lekker gewend geweest. Het hete hangijzer van de afgelopen jaren was die ja-ja-sticker in Amsterdam die werd ingevoerd. Ja, ik realiseerde me dat we daar al vijf jaar mee bezig zijn. Op 1 januari 2018 is die ja-ja-sticker in Amsterdam ingevoerd. En we kennen allemaal de strijd die daarna... Vooral de juridische strijd die de brancheorganisatie KVGL heeft gevoerd. Samen met de folderbranche. Om dat ongedaan te krijgen. Nou, dat is allemaal niet gelukt. En ik kwam deze week... Vorige week kwam ik een rapport tegen een onderzoeksrapport. Want aan de VU in Amsterdam is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het effect van die ja-ja-sticker. Ik heb dat rapport gelezen. Het is gepubliceerd online, Engelstalig overigens. Dus dat maakt het wat minder makkelijk toegankelijk. Maar ik zit te lezen met veel interesse. En het grijpt daar ook een beetje uit dat dit eigenlijk een beetje een uniek project is. Ze zien het bijna als een experiment. Maar dan op grote schaal in de praktijk zien wat er gebeurt als je zo'n maatregel neemt. Zij noemen het een nudge. Een duwtje in de goede richting geven. Je verandert iets aan het beleid waardoor mensen meer geneigd zijn de goede beslissing te nemen. Om het maar even zo te zeggen. En zij konden dus nu in de praktijk gaan zien wat er gebeurde. Als je dat beleid hebt van opt-out. Je moet een nee-nee-sticker plakken als je niks wil hebben. Naar een opt-in. Je moet een ja-sticker plakken als je wel reclame drukwerk wil ontvangen. Daar hebben ze flink wat cijfers voor verzameld. Ze hebben de situatie in Amsterdam vergeleken met een aantal grote steden in Nederland. Rotterdam, Utrecht, Groningen, Arnhem, Breda. Dat soort steden. Want daar bleef het oude systeem gewoon in werking. En in Amsterdam vanaf 2018 was het beleid compleet anders. Toen hebben ze gekeken naar de drie jaar daarvoor en de twee jaar daarna wat er dan gebeurde. Nou ja, zoals je misschien al verwacht. Inderdaad, in Amsterdam daalt de hoeveelheid papierafval aanzienlijk sneller dan in die andere steden. Ze komen uit. Ze hebben daar dan toch wel allerlei modellen en variabelen losgelaten. Kan het hierdoor komen, seizoensgebonden invloeden. Dat soort dingen. Er zijn natuurlijk allerlei dingen die die resultaten verder kunnen beïnvloeden. Er ontstaat een soort bandbreedte. En uiteindelijk concluderen zij toch dat er 5 tot 11% minder papierafval in Amsterdam is. En als ze dat dan omrekenen naar de kosten die papierafval met zich meebrengt. Dat is het ophalen ervan, het transporteren, het verwerken en ook het recyclen trouwens. Daar hebben ze ook naar gekeken. Want ook bij recyclen zijn er natuurlijk kosten. En het CO2 die er allemaal bij vrijkomt, dat hebben ze ook in kosten omgezet. En dan kom je op een bedrag dat ze jaarlijks in Amsterdam. Even kijken. Wat was dat? Tussen de 135.000 en 285.000 euro besparen aan kosten. Want in totaal gaat het om zo'n 1 tot 2 miljoen kilo papier. Die niet opgehaald en niet verwerkt en niet gerecycled hoeft te worden. Ze slaan dat dan om. Als heel Nederland nou die ja ja sticker in zou voeren. Dan lopen de besparingen op tot zo'n 14 tot 30 miljoen euro. Als we dat wereldwijd doen is het natuurlijk nog veel meer. En voor hun, dat is het interessante, dat experiment. Dat is eigenlijk een van de eerste die zo grootschalig en zo langdurig gevolgd kon worden. Ze noemen wel een aantal andere experimenten. In Barcelona is ooit ook een nee sticker ingevoerd. Dat is dan een negatieve keuze die je moet maken. Dus daar kwamen heel andere resultaten uit. Dat vond ik ook heel interessant. In Amerika hebben ze op een gegeven moment op universiteiten, op alle printers, de standaard instelling gemaakt dat je dubbelzijdig afdrukt. En bij een controlegroep hadden ze geloof ik een bericht van dubbelzijdig afdrukken is beter voor het milieu of gebruik minder papier. En dan zie je dat zo'n nudge, dus die standaard instelling veranderen, dat heeft een veel groter effect dan dat je mensen vertelt dat het misschien beter is om het anders te doen. En dit Amsterdamse experiment, om het zo te noemen, dat voegt een heleboel bewijs toe aan die stelling. Dat je mensen hun gedrag eigenlijk relatief makkelijk kan veranderen. Door een kleine verandering in beleid. En daar komen dan toch grote gevolgen uit. Maar goed, de drukkers, MailDB, de folderaars zeg maar, die zeiden ja, er zijn meer variabelen. Er is een waterbed effect. Alle adverteerders die vluchten dan van de folder en die gaan dan naar de huis-en-huisbladen. Die door, destijds door het KVGO, directeur Bram Ter Beek, die noemde dat Rottingen, de huis-en-huisbladen. Nee, nee, dat ging vooral, hij noemde City vooral. Oh ja, City vooral Rottingen, precies ja, dat klopt. Nee, de huis-en-huisbladen, die staan hoog in het vaandel bij het KVGO. En ook in hun redenatie waarom de sticker geen goed idee is. Vrijheid van pers, meningsuiting, nieuwsgaring, dat soort dingen. Maar die krantjes, die huis-en-huiskranten, die worden niet getroffen door de ja-sticker. Tenzij je echt nee zegt tegen die kranten. Dat kan namelijk ook. Dus de huis-en-huisbladen komen wel in de deur. Niet de reclamefolders. Nee, maar er zouden blaadjes à la City kunnen ontstaan. Wat eigenlijk wel een vredelde folder is in feite. Met een paar kletspraatjes erin, van er is een zwaan doodgevonden in een park ergens. Ja, nou ja, letterlijk gezien voldoet het aan de voorwaarden die versteld worden aan een huis-en-huisblad. Maar goed, als je hem ziet is dat niet wat je je voorstelt bij een huis-en-huiskrantje. Maar goed, op die manier kun je natuurlijk altijd de grenzen opzoeken. Ja, maar die adverteerders gaan dus wel degelijk naar de huis-en-huisbladen. Ja, nou ja, dat waterbedeffect dat werd de hele tijd ook een beetje als doemscenario natuurlijk geschetst. Van waarom deze sticker niet gaat werken. En in het rapport kon ik dat niet echt terugvinden. Maar ik hoorde van de week een van de onderzoekers op de radio. Dat was een kort fragment in, omg, hoe heet dat programma ook alweer? Villa VDB, met Jurgen van Berg op NPO 1. En daar vertelde Thijs Endendijk, een van de onderzoekers die dit onderzoek heeft gedaan aan de VU. Over wat er gebeurt met die adverteerders en de huis-en-huisbladen. Misschien kunnen we even kort naar het fragmentje luisteren. Ik kan me zo voorstellen dat de MKB-ondernemers met name, want die adverteren vaak in dat soort krantjes, dat die er niet blij mee zijn. Ja, klopt. Daar is ook wel weerstand van geweest. Zeker vanuit de reclamebranche, dat het voor dit soort bedrijven op de grote supermarkten bijvoorbeeld lastiger is om de klanten te bereiken. Dus wat er nu verwacht wordt, dat dit soort reclame bijvoorbeeld meegestuurd wordt met huis-en-huisbladen, zoals lokale kranten bijvoorbeeld. Dus die zouden wat dikker kunnen worden. Maar dat nemen wij dus ook mee in het onderzoek en die 5 tot 10 procent afname blijft dan nog steeds staan. Maar het is wel lastiger om de klanten te bereiken als dat niet meer kan via ongeadresseerde reclame op deze manier. Sommige van die huis-en-huisbladen die moeten ook maar net de kop boven water houden. Dus voor hun zou het ook juist misschien een extra inkomstenbron zijn, dat mensen daar dan in gaan adverteren in plaats van in die foldertjes. Ja, zeker. Dat zou wel een mogelijkheid zijn inderdaad. Nou ja, dan hoor je dus dat waterbed-effect. Ja, die krantjes worden misschien iets dikker inderdaad. Maar dat hebben ze dus meegenomen in die berekeningen en dan nog kom je dus op deze besparingen. Dus op zich is dat effect niet zo groot dat de jaarsticker ongedaan wordt gemaakt. Dus conclusie, de jaarsticker werkt. Ja, dus dat zou kunnen betekenen dat als er ergens in de gemeente weer een oproep wordt gedaan om die jaarsticker in te voeren hebben ze extra argumenten en onderzoeksmateriaal om dat te ondersteunen. Ja, zeker. En je ziet ook wel in de sector, de foldersector vooral, zie je ook wel een beetje een kentering. Melde de brancheorganisatie. Die hebben vorig jaar aangekondigd dat ze sterker nog de digitale brievenbussticker gaan invoeren. Dat heette In mijn bus. Iedereen kon dan online of via een app. Online kun je aangeven of je wel of niet folders wil hebben en of huis-in-huis kranten. En ook wanneer. Je kan dat helemaal stopzetten of juist aanzetten. Dat werd begin vorig jaar weer gelanceerd. En al snel bleek dat de folderbranche daar verder ook helemaal niet achter stond eigenlijk. Die schoten dat onmiddellijk af. En uiteindelijk is alleen Spotta, de grootste folderaar eigenlijk, die is ermee doorgegaan. Die vond het wel een goed idee en die wil ook heel graag... MailDB heeft maar één lid geloof ik en dat is... Het enig betalende lid is Spotta inderdaad van MailDB. Dus ja, dat maakt het ook wel een beetje... Draagvlak was erg dun. Ja, maar aan de andere kant, Spotta is wel erg groot. Dus wel groot ook op die foldermarkt. En eind vorig jaar heeft Spotta op een kleine schaal in Utrecht en in Ede. In een paar postcode gebieden hebben ze een experiment gedaan. In mijn bus. De digitale brievenbussticker. MailDB riep bij het begin van het experiment in oktober... Dat vanaf 1 januari zou heel Nederland gebruik kunnen maken van In mijn bus. Nou daar hebben we niks nog van gehoord en het is inmiddels februari. En we hebben ook eigenlijk nog niks gehoord over de resultaten van die test. Dus hoe dat verlopen is weten we niet. Ik heb ze daar wel naar gevraagd maar nog geen reactie van ze gekregen. Dus ik hoop daar nog iets over te horen. Want dat is op zich een interessante ontwikkeling. Want dan heb je straks dus een digitale brievenbussticker. Die alleen voor de Spotta folder geldt. En voor de andere folderaars en huis en huisbladen moet je alsnog een sticker plakken. Totdat jouw gemeente ook omgaat naar een ja sticker. Dus dit verhaal is nog lang niet ten einde. Terwijl de markt zich inmiddels in allerlei richtingen ontwikkeld zal ik maar zeggen. Nou ja in ieder geval in de digitale richting. Op de digitale snelweg. Dat groeit en bloeit en schiet alle kanten op. Zeker. Daar beginnen nu ook de nieuwe grote bewegingen. YouTube heeft een klein probleempje omdat influencers zich richting Instagram gaan bewegen. Ja dus daar ontstaat nog een hele nieuwe ontwikkeling. Wat ik een beetje mis nu is. Je zou denken nou die ja sticker wordt ingevoerd. Iedereen is ongerust. En hoe moet dat nu verder met het product. Je hoopt eigenlijk dat die dingen zoals in mijn beurs. Of dat er alternatieven komen. Maar dat er een soort draadvlak komt binnen de folderaars. Ja we moeten toch iets verzinnen nu om geld te verdienen. Ook in de toekomst. Ook over vijf jaar bijvoorbeeld. Zeker. En je zou ook verwachten dat er wat meer geadresseerd en gepersonaliseerd drukwerk zou komen. Ik sprak kort geleden iemand die was inkoper bij een loterij. Die heel veel reclame maakte geadresseerd en gepersonaliseerd. Ja en die zei van ja wat wij aan het doen zijn. We zijn steeds meer die databases steeds specialistischer aan het maken. Voorheen kwamen die enveloppen met name en toename overal in de brievenbussen. Dat levert ontzettend veel geld op. Maar ja het levert natuurlijk nog veel meer geld op als je steeds gerichter. Je weet gewoon ze kunnen bij mij honderd jaar lang allemaal enveloppen erbinnen gooien met bessen. Alex je moet gaan gokken maar dat gaat niet gebeuren. Ik ben daar te oud voor. Ik heb het nooit gedaan dus ik ga het ook nooit meer doen. Maar ze weten inmiddels dat ik niet geïnteresseerd ben erin. Dus ik krijg die enveloppen ook niet. En die mensen die zich helemaal knuttergek kopen aan loten en canzino-achtige websites. Die zijn natuurlijk zeer lucratief om die te benaderen. En die databases worden steeds beter. Want dat is natuurlijk nu al een beetje voorbij die tijd. We hebben heel lang, heel lang was de commentaar. Zowel in de grafische wereld als in de uitgeverij wereld. Als in de marketing wereld van ja alle databases zijn niet goed. Als je dat nu nog steeds gaat zeggen van ja de databases zijn niet goed. Dan heb je echt wel behoorlijk stil gezeten de afgelopen jaren. Ja dat kan natuurlijk veel meer inmiddels. Ja het is het nieuwe goud. Het is inmiddels het oude goud. Het was de oude goud. Het is al zo doorgevoerd. Er wordt nu alleen maar gestreden wie heeft nou de aller aller aller beste databases. En dat is bijvoorbeeld ook het succes van TikTok en zo dat soort bedrijven. Ja die leven daar allemaal van. Ja. Nou ja inmiddels zitten we nu helemaal in de digitale wereld. Maar we moeten nog heel even over de papierwereld hebben. Ja. Nou ja maar die papierwereld kan daar ook van profiteren natuurlijk van steeds meer gerichten. Dan heb je bijvoorbeeld speciaal papier voor nodig. Hintje het papier bijvoorbeeld. Ja. Is dat het teruggetje waar we naar zoeken. Nou ja dat maakt het dus des te dramatischer inderdaad. Inderdaad. Kruin van Gelder het toch niet gered heeft. Ja. Vorige week hadden we het er al over toen het eigenlijk net bekend was dat Kruin van Gelder failliet was gegaan. Deze week is het eigenlijk verder behoorlijk stil geweest rondom Kruin van Gelder. We horen daar niet heel veel meer over. De curator heeft wel laten weten al kort na het advisement dat hij met kandidaten in gesprek was over een eventueel doorstart of overname. Ja. Maar ook daar ik heb ze er wel naar gevraagd. Maar daar komt ook nog geen reactie op. Dus laten we er vanuit gaan dat de gesprekken gaande zijn. En ja je ziet toch een beetje de reactie van de VNP. Onder andere de vereniging van de Nederlandse papier- en kartonfabrieken. Ja die vinden het natuurlijk allemaal triest voor het personeel en zeker ook voor de fabriek. Maar ja die wijzen toch ook wel duidelijk met hun vinger naar de overheid. Hadden er niet veel eerder en grotere steunpakketten moeten worden opgetuigd om dit soort bedrijven te ondersteunen. Die missen daar echt een beetje steun in. En we zagen ook nog een reactie van de CNV voorbij komen. De vakbond. Ja die toch wel opmerkelijk vindt dat zo'n bedrijf dat de afgelopen twee jaar miljoenen winsten maakte nu opeens de rekening niet meer kan betalen. Aan de andere kant als je in de krant interviews met de directeur van Kruipenvergelder leest dat ze inderdaad in ieder geval een miljoen per maand geloof ik aan energiekosten kwijt zijn. Dan kan het natuurlijk ook wel hard gaan. Maar daar lees je ook wel een beetje van zo'n doorstart zal ook wel snel moeten. Want anders is dat personeel straks gevlogen. En dan moet je dan verder. Dus ja ik hoop eigenlijk dat we deze week toch weer berichten gaan krijgen uit Velsen. Om te horen hoe het ervoor staat. En dan gaan we daar zeker over berichten. Ik weet natuurlijk heel weinig hoe dat financieel werkt in een papierfabriek of in de papiermarkt. Het valt me wel altijd op dat zoiets als een koffie. Ik noem maar een product. Als de materialen twee keer zo duur worden dan is het in de supermarkt gewoon twee keer zo duur. Of groente of vlees of ik noem maar op. Of metaal. Dat wordt gewoon duurder. Maar bij papier is er kennelijk een soort van grens. Ik moet een miljoen per maand aan energie betalen. Dat kan ik dan niet doorberekenen in de prijs van papier. Dat zal wel te maken hebben met de internationale markt. Dat andere leveranciers toch goedkoper blijven verleveren. Ook al hebben die eigenlijk hetzelfde probleem neem ik aan. Ja misschien is dat ook een beetje waar de VNP naar verwijst. In het buitenland zijn de overheden wel meer ondersteuning aan te bieden. Ik kan dat moeilijk inschatten. Ik ga daar wel nog induiken. Ik kan me herinneren dat ook in Duitsland de papierindustrie heel hard riep. Dat het allemaal te laat, niet genoeg en schadelijk voor de industrie zou zijn. Maar er was tijd voor korting. Ja dan gaan fabrieken dicht of worden stilgezet. Dat blijkt bij Kraam van Gelder ook al een tijdje zo te zijn. Die machines blijken wel al wat langer stil te hebben gestaan. Dat doorberekenen. Ik denk dat het de afgelopen jaren toch wel duidelijk is geweest. Dat de papierindustrie niet bepaald schroomt om prijsverhogingen door te voeren. Ik kan niet inschatten of dat genoeg is om alles door te berekenen. Ik denk dat het grootste probleem is. Dat geeft Kraam van Gelder ook aan. De vraag valt enorm terug vanuit de industrie. Dan kun je natuurlijk prijzen willen doorbreken. Maar als niemand je papier koopt dan levert die prijs ook niet op. En kennelijk heeft dat toch gezorgd voor deze situatie. De bank wilde geen financiering meer verlenen. Ze zijn eigendom van een investeringsmaatschappij. Eigenlijk is daar ook geen financiële ruimte meer om dit overeind te houden. Dus ik ben zeer benieuwd of we gaan zien dat er een doorstart is. Bij die doorstart zullen ze dat soort vragen toch moeten stellen. Energiekosten zijn niet verdaald. Waarschijnlijk als het zover is. Het papier zal nog steeds duurder zijn. Er zijn natuurlijk van een hoop kosten afnuwd door een feasement. Dat is altijd fijn aan een feasement. Dat je allerlei dingen niet hoeft te betalen. Maar de markt is gewoon hetzelfde waar ze straks in komen te zitten. Dat is dan ook nog een punt wat VNP aansneedt natuurlijk. Juist KV Gelder dit moet treffen. Een bedrijf wat innovatief bezig is geweest. Naar de innovatieve kant van de papierindustrie heeft gekeken. Papiersoort gaan maken. Niet al te mainstream maar specialiteiten. Daar zouden ze het op moeten winnen denk ik inderdaad. Markten veroveren waar anderen nog niet actief zijn of niet actief genoeg. Die positie van nietsspeler kan interessant zijn. Maar nietsspeler kan ook te klein zijn. Ik denk dat dat een balanseeract is. Ik ben zeer benieuwd hoe dit verder gaat. Ik was afsluitend op zoek naar informatie. Toen kwam ik op een website terecht over de agrarische sector. De bietencampagne is afgerond. Wat heeft dat er mee te maken? Er zijn minder bieten uit de grond gehaald. Het suikergehalte valt geloof ik weer tegen. Voor mij is dat niet zo heel schokkend. Van die bietenpulp maakte Kruin van Gelder weer bietenpapier. Of tenminste ze gebruikten bietenpulp om papier te maken voor de verpakkingen van suiker. Die uit de bietencampagne komt. Het aardige was dat in dat stukje ook even werd gevraagd. Heeft het finissement van Kruin van Gelder gevolgen voor de suikerverpakkingen? Ik raak er helemaal confusie van. Hij was daar nog niet bezorgd over. Het was nog redelijk kleinschalig dat project. Dat komt allemaal wel goed. Ik begreep dat de afname voor papier, voor suikerbietenafval... Er is zo ongelooflijk veel suikerbietenafval. Het gaat echt om een paar procentjes. Het suikerbietenafval kun je er overal voor gebruiken. Er zullen waarschijnlijk andere sectoren meer... Ongetwijfeld. Het is zonde dat zoiets veroorzaakt blijft gaan. Heel erg zonde. Wat is er nou mooier dan suikerbietenpapier? We hopen dat we volgende week betere berichten uit Velsen krijgen. Daar gaan we voor. Dat gaan we in de gaten houden. Ik ga weer verder met typen over... Ik had het daarnet over dat gesprek met Vonsput van VIGC over duurzaamheid en drukkerijen. Om weer terug te komen bij KNV Gelderland. Er is een probleem met inkjet. Het ontinkten van inkjetpapier is een probleem. Dat was het verhaal van de rode sok en de witte was. Je hebt een heel klein beetje inkjetpapier. Dat heb je bij een grote hoeveelheid offsetpapier. Dat ga je recyclen. Dan verpest dat inkjetpapier alles. Hoeveel inkjetpapier is er in de markt? 5% of zo. 3 tot 5% wordt er digitaal gedrukt. Een groot deel daarvan zal inkjet zijn. Ik kon me niet voorstellen dat je met 1 rode sok in een zee van witte was. Dat dat invloed zou hebben. Van Vons begrijp ik dat er voorbeelden zijn waarbij badges van tonnen in de brand is over verdwenen. Omdat daar inkjetpapier tussen zat. Het ontinktingsprobleem zal aangepakt moeten worden. Een leuk detail daarbij is. Je kunt bijvoorbeeld voor een coating aan te brengen op het papier. Zorgen dat het makkelijker ontinkt. Dat was nu juist waar KV Gelderland zo sterk was. Je hoeft geen coating te gebruiken voor de papier. Dat moeten we allemaal gaan volgen. Het wordt allemaal heel interessant. Zeker. Ook op ontinkten worden weer grote slagen gemaakt. Er zijn al bedrijven die zijn daar heel goed mee bezig. Het gaat steeds beter worden in de toekomst. Allemaal op in de gaten houden. Ik ga weer even verder typen. Ik ga het ook doen. Genoeg gezoen. Ik heb jou volgende week. Dag Alex. Tot zover Het en Alex over week 5 van 2023. Kijk voor meer informatie over de besproken onderwerpen op degrafischevakpers.nl Alles wordt duurder, maar de grafische vakpers blijft gratis. Des al niet te mint, donaties zijn zeer, zeer, zeer welkom. Dus als je op de website bent, klik dan op de donatiebutton. En help het enige onafhankelijke grafische vakmedium in de lucht te houden. Hou de grafische vakpers in de gaten. Bedankt voor het luisteren. En tot de volgende aflevering van Radiografisch.