odcinek3

The main ideas from this information are: 1. Tips for surviving adulthood, including organizing oneself and learning basic life skills. 2. Taking care of mental health and finding tools and methods to stay stable. 3. Nurturing relationships with others, both romantic and friendships, and being aware of who is important to us. 4. Practicing self-care that is meaningful and helps us relax and regulate our emotions. 5. Avoiding comparison to others and defining our own version of success. 6. Learning responsibility and taking ownership of our decisions and actions. 7. Being cautious with landlords and employers, reading contracts carefully, and not hesitating to ask for help. 8. Budgeting wisely and prioritizing expenses, as well as finding ways to save money and invest in quality items. 9. Meeting new people and exploring new hobbies during this phase of life. Tematem dzisiejszego odcinka będzie właściwie poradnik tego, jak przetrwać wchodzenie w dorosłość. Bycie taką, powiedzmy nastolatką do dwudziestego, nie wiem, piątego roku życia? Tak, dwudziesty piąty rok życia mniej więcej. Osobność się rozwija totalno. Leonardo DiCaprio nie jest ci straszny. Tak, i będziemy dzisiaj rozmawiać o w sumie naszych przeżyciach i o tym, co chciałybyśmy wiedzieć w tym wieku. No i to są takie rady przeznaczone głównie dla osób, które już kończą liceum i... Może zaczynające studia właśnie, wyprowadzające się od rodziców. Ale jak na razie potrzebujecie po prostu naszego odcinka, więc zapraszamy. Stworzyłyśmy taką listę, mamy dziesięć podpunktów. Pierwszym z nich jest organizowanie się. I chodzi nam tutaj o to, żeby nauczyć się po prostu bycia dorosłym człowiekiem, bycia człowiekiem takim samodzielnym. Tak, bycia osobą, która poradzi sobie z wewnętrznym dniem. Czyli nauczenie się takich podstawowych rzeczy w powiedziałabym bardziej rozwinięty sposób. Jeżeli jesteśmy, nie wiem, mieszkamy z rodzicami, to zazwyczaj ci rodzice na przykład coś gotują. Jeżeli my sobie robimy jakieś posiłki, to to często są jakieś takie posiłki na szybko. Więc warto na przykład nauczyć się trochę więcej właśnie o podżywianiu, o tym, co jest dla nas dobre, co nam daje dużo siły. I nauczenia się właśnie jakichś fajnych przepisów. Nauczyć się takich rzeczy związanych trochę z prowadzeniem powiedzmy domu, mieszkania, których często nie wiemy, kiedy mieszkamy z rodzicami i oni powiedzmy o to dbają. Duża część osób po liceum wyprowadza się z domu i mieszka samemu, czy tam ze znajomymi, ze współlokatorami. No i wtedy trzeba sobie zorganizować to życie takie codzienne, nauczyć się właśnie jakiegoś sprzątania, stworzyć grafik sprzątania przede wszystkim. Zostajemy wtedy sami, bez już takiej codziennej pomocy rodziców w jakikolwiek sposób. No nawet jeśli mamy tę pomoc finansową od strony rodziców, no to i tak takie życie swoje codzienne musimy po prostu sami ogarniać. Warto właśnie sobie poszukać jakichś prostych przepisów, zrobić sobie plan chociażby dnia czy tygodnia, gdzie można sobie rozpisać jakieś najważniejsze rzeczy do załatwienia w tym danym tygodniu. Kontrolować to, ile czasu spędzamy na różnych aktywnościach, żeby jakieś takie mniej potrzebne rzeczy nie pochłaniały większości naszego dnia. No a jeżeli chodzi o na przykład zakupy, to też ogarnięcie w sumie produktów, sklepów, w których też cenowo to się Wam bardziej opłaca. W ogóle planowanie tego, co się będzie gotowało powiedzmy przez cały tydzień też jest ważne, żeby nie gromadzić jakichś niepotrzebnych rzeczy w lodówce i nie tracić też pieniędzy przy tym. Jeżeli mamy właśnie też taki nieregularny tryb życia, to łatwo nam też marnować jedzenie. Tracie też obserwować nasze nawyki, bo właśnie nie ma co kupować więcej niż też się przeje. Zawsze możecie zdrobić sobie zakupy. Kolejny podpunkt, drugi, to jest zdrowie psychiczne. Znowu można wyjść od tego, że wchodzimy w zupełnie inny etap życia i zostajemy z wieloma rzeczami sami na co dzień. I może to mieć wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Na pewno będzie mieć wpływ na nasze zdrowie psychiczne. I warto znaleźć jakieś narzędzia, sposoby, dzięki którym możemy być stabilni pod tym względem. Dajemy na tyle, ile dajemy radę. Dużo rzeczy się na to nakłada. Zacząć można właściwie od chociażby kontrolowania tego, co się spożywa w social mediach, po aż, nie wiem, na przykład zainteresowanie się medytacją, czy właśnie słuchania może jakichś podcastów, które trochę pomagają sobie ułożyć to, co jest w głowie. Czy też kontrolowanie tego, z kim się zadajemy na co dzień, czy te osoby mają dobry wpływ na nas, czy niekoniecznie. Ogólnie też mam wrażenie, że ten etap w życiu prowadzi nas trochę do słuchania bardziej naszej intuicji. Więc nauczyć się właśnie tego, no, nietłumienia tego, czego my chcemy. Tego, co nam właśnie podpowiada nasz mózg, nasz organizm. Też trzeba się nauczyć czasami prosić o pomoc. Nie zawsze ktoś się domyśli, nie zawsze ktoś już na nas, powiedzmy, tak patrzy, jak wtedy, kiedy mieliśmy kilka czy kilkanaście lat. Czasami po prostu musimy sami wyjść z inicjatywą tego, że potrzebujemy pomocy. I też nawzajem dbać o naszych bliskich, którzy też tego potrzebują. Pamiętać o tym, że w sumie w tym okresie inni ludzie również są dla nas ważni. I łatwo po prostu można się skupić w tym pędzeniu do samorozwoju, bez pielęgnowania swoich własnych potrzeb i poczucia przynależności, bliskości z innymi osobami. I tutaj w sumie też to, co wspominałyśmy w pierwszym punkcie, ważne to takie zorganizowanie sobie życia codziennego. Właśnie kluczowe, bo dzięki temu, że zrobimy sobie chociażby jakieś listy zadań i tak dalej, to wiemy, co mamy konkretnie zrobić i już nie mamy takiego mętliku w głowie. Takiego ciągłego jakiegoś stresu i myślenia o tym, co jeszcze powinnam zrobić. Czy o niczym nie zapomniałam na pewno i tak dalej. Punkt trzeci to są relacje z ludźmi. To jest okres, kiedy wiele z nas może wchodzić w jakieś takie poważniejsze już relacje romantyczne. W tym czasie też bardziej klaryfikuje się to, kto jest nam bliski i które relacje są już dla nas rzeczywiście ważne, kto jest naszym przyjacielem, a kto nie. Też poznajemy wtedy wiele ludzi. Idąc na studia, tak jak to jest w sumie dla większości z nas w tym wieku, wchodzimy w zupełnie inne otoczenie, poznajemy dużo nowych osób i trzeba uważać na to, kim są te osoby. I tutaj znowu trzeba ufać swojej intuicji. Tak samo w relacjach romantycznych, tak i w takich po prostu przyjacielskich. Jeśli coś wydaje nam się, że źle na nas działa i niekoniecznie fajnie się czujemy przy tej osobie, to najprawdopodobniej mamy rację i dla własnego świętego spokoju może czasem warto odpuścić. Trzeba pamiętać, że gdzieś tam są ludzie, z którymi będziemy się dobrze wygadywać rzeczywiście i będą sprawiali, że czujemy się lepiej, a nie gorzej. Ale też pamiętajmy, że tu jest właśnie w starych przyjaźniach, w innych bliskich nam osobach, żeby jeżeli wiemy, że ktoś jest dla nas ważny, to tego nie zaniedbać, ponieważ w tym czasie mamy tyle na głowie, że to jest dość proste. I też z drugiej strony może trzeba też sobie uświadomić, że właśnie tak jak zmieniamy totalnie środowisko, często też miejsce, w którym mieszkamy, to niektóre też szkolne znajomości mogą się rozpaść. To jest naturalna kolej rzeczy. Jeśli jesteśmy dla siebie naprawdę ważni nawzajem z jakąś inną osobą, to przetrwaj. Wydaje mi się, że nie warto siebie jakoś obwinać szczególnie i zmartwiać tym, że straciliśmy jakąś znajomość, takie jest życie. Tak, i to też musi być obustronne i naturalne, żeby to mogło przetrwać. Więc jeżeli oboje nie mamy w sumie kontaktu, to po prostu też nigdzie nie obwiniajmy, ponieważ sądzę, że to nie jest niczyja wina, tylko bardziej właśnie taka rzecz naturalna. Tak samo z relacjami romantycznymi. Trzeba pamiętać, że jesteśmy nadal bardzo młodzi i niektóre rzeczy się skończą. I też nie ma w tym nic złego. Na pewno gdzieś jeszcze ktoś się znajdzie dla nas. W tym wieku nie dać tego spytna poważnie zawsze. Jeżeli widzisz, że to cię podtrzymuje przed czymś, bo nie czujesz się komfortowo w danej relacji lub widzisz, że ta relacja ma na ciebie zły wpływ. Ma na ciebie zły wpływ lub po prostu widzisz, że naturalnie właśnie to nie idzie wam obok. To jakby nie obwiniaj się o to, jeżeli to nie wypali, ponieważ to jest właśnie... Anika i osoby też. Tak, jakby jesteście po prostu młodzi i czasami rzeczy nie wypalają. I to tyle. Punkt numer cztery to jest self-care. Ale self-care taki prawdziwy, a nie taki self-care, który widzimy teraz promowany wszędzie. W mediach typu nałóż sobie maseczkę na twarz i... I twarz problemy zniknie. Wypij iced coffee i będzie super, bo to jest ukryty kapitaliem i jakieś patriarchalne wartości. Jak twoje włosy będą wyglądać lepiej, to niekoniecznie będziesz się czuła lepiej. Nie ma nic złego w wyzwaniu o siebie, ale sądzę, że to jest złe, jeżeli pod przeczytką self-care'u spędzamy jakieś długie godziny na jakichś takich rzeczach, które widzimy na Pinterestie zamiast na takim czymś, co naprawdę nam sprawia przyjemność i spokój ducha. Sądzę, że self-care to jest po prostu coś przez co się relaksujemy, przez co się uspokajamy. Czujemy się lepiej. I regulujemy własne emocje. To może być właśnie na przykład też prawidłowe funkcjonowanie codziennie. Dążenie do tego, żeby się nie wypalać, nie przepracowywać, żeby nie wpadać w te takie wszystkie rzeczy, które widzimy na social mediach, typu musisz mieć już własną działalność jak masz 20 lat czy coś w tym stylu. Ten self-care może mieć wiele różnych postaci dla każdego. Musimy zwracać uwagę na swoje własne potrzeby przy tym wszystkim i rzeczywiście znaleźć ten balans między szkołą, studiami, pracą, a odpoczynkiem, jakimś dbaniem o siebie, dbaniem o relacje itd. I chyba głównie na tym to w sumie polega, żeby przy tym wszystkim czuć się nadal dobrze. Nie zapracić się i być zdrowym i wypoczętym i może nie gonić tak na ślepo za zdobyciem jakiegoś sukcesu, przy czym jednocześnie też jesteśmy po prostu zamęczeni itd. Bo to wtedy nie do końca masz o siebie, co nie? Może ci się wydawać, że robimy dobre rzeczy, ale w sumie nie czujesz się wcale dobrze i wtedy nie do końca masz o siebie. Trzeba ogólnie uważać też na należenie do czyjejś definicji sukcesów. Trzeba być dla siebie zrozumiałym i robić rzeczy, które sprawiają, że nasz umysł i ciało i dusza czują się dobrze. I słuchać swojego ciała też. Tak, słuchać swojego ciała, swojej intuicji. Tak, to jest okres, w którym jeszcze mamy dużo tej młodzieńczej siły, ale czasami ją zbytnio wykorzystujemy bez słuchania tego, że nasze ciało ma swoje własne granice i nie przekraczajmy tych granic bez powodu. Też ważna kwestia dla osób, które menstruują to jest nauczenie się wtedy, co jak cały twój cykl wpływa na twoje życie i jakie są poszczególne fazy cyklu i co wtedy możesz czuć, jak możesz temu zapobiec, jakoś sobie pomóc. Co wtedy trzeba na przykład jeść, a jak trzeba wtedy ćwiczyć. Warto sobie o tym poczytać, pooglądać jakieś materiały, bo to jest rzecz, o której się totalnie nie uczy. Bo wtedy też można się o wiele lepiej czuć, jeśli się wie, co się dzieje z naszym ciałem i umysłem w danym czasie. Lepiej wtedy siebie same rozumiemy, sami rozumiemy. No i to życie może się stać po prostu łatwiejsze. Porównywanie się do innych to kolejny punkt, a jest to coś, co będzie Wam na pewno towarzyszyć w tym okresie. I sądzę, że ciężko to w całości zeliminować. Ten cel czy definicja sukcesu, którą widzicie dookoła siebie, nie zawsze jest też Waszą definicją sukcesu i nie warto po prostu wyprowadzić sobie żył, żeby zadowolić wszystkich. Trzeba w ogóle się zastanowić, czego też ja o sobie oczekuję, bo to jest dość trudne. Trzeba też pamiętać, że presja w tym czasie, w tym etapie życia dotyczy dosłownie wszystkiego. Od powiedzmy presji naszego sukcesu, czy to akademickiego, czy to kariery, przez presję wyglądania dobrze, przez presję bycia imprezowiczką, imprezowiczem, presję posiadania miliona hobby. Wszystko jest dla ludzi, ale nie dajmy sobie wmówić, że jesteśmy jakąś maszyną, która powinna nad tym wszystkim nadążać, bo nikt nad tym nie nadąży. I tak jak w sumie wcześniej wspominałam, najpierw ustalmy sobie, czego my naprawdę chcemy, a dopiero potem do tego starajmy się dążyć. Punkt numer sześć to jest, tak to nazwałyśmy, uczenie się odpowiedzialności. I mamy tutaj na myśli to, że nie jesteśmy już dziećmi i każda nasza decyzja ma no bezpośredni wpływ na nasze życie po prostu. I też ta odpowiedzialność przez to, że jesteśmy już dorośli, spoczywa tylko na nas. Nawet jeśli rodzice nam jakoś pomagają, no to tak ostatecznie i tak to już jest stricte twoje życie po prostu. Nie jesteś dzieckiem swojego rodzica tylko. Swoją własną osobą. Tylko jesteś już właśnie taką totalnie indywidualną osobą. Realnie też odpowiedzialności za siebie i za swoje decyzje prowadzi do tego, że jesteśmy w nich bardziej pewni. Jeżeli jesteś młodą osobą, to często możesz być zagubionym i pytać różnych innych osób, co powinieneś zrobić, jak powinieneś działać. To jest troszeczkę czasami taka próba niebrania odpowiedzialności za własną decyzję, którą czujemy, że powinniśmy podjąć. A prawda jest taka, że no właśnie nasza dorosłość trochę polega na tym, że będziemy podejmować decyzje, które mogą się udać, a mogą się nie udać. I po prostu branie odpowiedzialności za te decyzje sprawia, że będziemy robić więcej i szybciej. Ponieważ jeżeli unikamy tej odpowiedzialności, to tak naprawdę unikamy jakiegokolwiek działania. I to może po prostu na nas nieźle przyhamować. Dlatego warto się tego nauczyć. Warto ogólnie nauczyć się też samego właśnie siedzenia z naszymi konsekwencjami, bo to jest trudne. Naszego, nie wiem, siedzenia ze wstydem, które nam będzie towarzyszył w tym okresie, kiedy będziemy pierwszy raz podejmować różne rzeczy. No to jest czas, kiedy dzieje się w naszym życiu dużo nowych rzeczy. I te nowe rzeczy nie zawsze będą się udawać. Będą się zdarzać porażki, będą się zdarzać sukcesy. I to jest okej. I też warto tego bardzo nie brać do siebie. Spróbować nie mieć takiego mindset'u, że jeśli jedna rzecz się nie udała, to już po prostu do końca życia jesteśmy nieudacznikami. Spróbować dalej. Kiedyś się uda coś. Dobra. I teraz kolejne cztery punkty to są takie listy rzeczy. Nie wiem jak to powiedzieć. Punkt siedem to jest lista rzeczy, na które trzeba uważać w tym czasie. Pierwszą rzeczą... Rzeczą. Pierwszymi ludźmi są landlordzi. Uważajcie. My mamy same trochę złych doświadczeń. Jakoś się to ogarnęło. Jakoś się udało. Wielu razy. Uważajcie. Dużo osób, które jest w tej pozycji władzy, może jakoś wykorzystywać Waszą nieświadomość na różne tematy. I tak jak powiedziałam, możecie nie wiedzieć też wielu rzeczy na temat domu, na temat prowadzenia domu i po prostu żyć w dużym dyskomforcie, bo Wasz landlord to wykorzystuje lub wykorzystuje też to, że nie wspominacie o jakimś problemie. Będę użarować na Wasze nieświadomości po prostu, bo to jest czas, kiedy wynajmujemy jakieś pierwsze swoje mieszkania, pokoje i tak dalej. No i nie mamy pojęcia o niczym. O tym, jak to wszystko działa administracyjnie, o rachunkach i tak dalej. O tym, że na przykład warto postarać się o to, żeby landlordzi nam załatwili, nie wiem, kontrolę piecyka albo żeby nam załatwili, żeby w cenę mieszkania wszedł czujnik gazu. Jakby to są śmieszne rzeczy, ale są mega poważne. Plus jeszcze to, że mieszkamy w Polsce. Jeżeli widzicie, że łatwo Wam się robi pleśń, to męczcie o to swoich landlordów. Bo to jest na pewno kwestia mieszkania. Nie zauważamy tego na pierwszy rzut oka. To trzeba o tym pamiętać. I przy wynajmowaniu mieszkań generalnie też trzeba bardzo uważnie czytać umowy. Tak, czytać umowy, przeglądać te mieszkania bardzo uważnie. Wypytywać o wszystko, co tylko możecie i chcecie. Wiesz, nie bójcie się czasami prosić o pomoc swoich rodziców, jeżeli widzicie, że landlord robi jakąś skaci rzecz. Bo po prostu Wasi rodzice po pierwsze więcej wiedzą, a po drugie czasami są straszniejsi. Mają większy autorytet na pewno w oczach tych właścicieli mieszkań. Pamiętajcie o tym, że nie zawsze musicie sobie z tymi rzeczami radzić sami. Zawsze możecie kogoś poprosić o pomoc. Pamiętajcie, żeby nie dawać się osobom, które mogą uszarować właśnie na wykorzystywaniu Was w jakiś sposób. Pracodawcy. Pracodawcy, no to tak samo. Pierwsze, jeżeli właśnie to są Wasze pierwsze prace, to nie wiem, nie bójcie się za bardzo. Szanse na to, że traficie do skład pierwszej pracy wynoszą dość mało. A po drugie, jeżeli widzicie, że Wasi pracodawcy Was w jakiś sposób nie szanują lub zamęczają lub nie płacą... No właśnie. Nie płacą lub ogólnie też łamią prawo. Nie bójcie się też, nie miejcie tego dromu sztokowskiego i pamiętajcie, że Wy też macie prawo. Zwłaszcza jeżeli pracujecie na zlecenie, to... Właśnie, to też... Trzeba zwracać uwagę, żeby ta umowa w ogóle istniała. Tak, bo to nie jest tak oczywiste, jak się wydaje. Nawet jak pracujecie w miastach, w jakichś firmach, które... No, wydają się legit, a można się nabrać na coś i okazuje się, że w ogóle tam np. nie mają umowy, masz jakąś nielegalną stawkę godzinową itd. Tak samo jak przy landlordach, trzeba wypytywać o wszystkie rzeczy, jakie się chce, żeby się upewnić jak najbardziej, że trafiliśmy do dobrego miejsca. Też jeżeli np. pracujecie w miejscu, w którym pracuje kilka innych osób, zwłaszcza jeżeli są mniej więcej w Waszym wieku, wypytywać, czy jest częsta rotacja pracowników, bo to nie jest moim zdaniem nigdy dobry znak. Też moim zdaniem duży reszlak na takim trudnym okresie jest, kiedy pracodawcy oczekują od Was, że będziecie wszystko wiedzieć, a szczerze to jest jakaś Wasza pierwsza praca. Jeżeli pracodawcy nie przykładają się do tego, żeby Was odpowiednio wyszkolić, to też Wy nie macie obligacji się przykładać do jakiejś ciężkiej pracy na jej rzecz. Pamiętajcie o tym i pamiętajcie też, że te właśnie wszelkie pierwsze prace mogą nie być, no po prostu nie będą nigdy jakimiś super rzeczami i trzeba to przetrwać i starać się z tego zawsze wyciągać jakiś morał i po prostu wiedzieć na jakie rzeczy uważać już przy następnej pracy. To kolejnym punktem jest słabe budżetowanie. Warto sobie na początku miesiąca zawsze określić mniej więcej swoje wydatki. Jeżeli wynajmujecie mieszkanie, to ile płacicie mniej więcej zawsze za to mieszkanie, ile mniej więcej płacicie zawsze za jedzenie. Ogólnie też nie wydawać pieniędzy moim zdaniem na takie rzeczy, które nie są Wam do końca potrzebne. Zdecydowana większość z nas raczej w tym wieku nie jest super bogata, więc warto przemyśleć kilka razy zanim się coś kupi, typu kawa za 25 zł na mieście. To oczywiście też, żebyśmy nie popadali w taką paranoję. Jeśli mamy taką możliwość i chcemy, to wiadomo, że od czasu do czasu warto sobie jakokolwiek przyjemność sprawić w życiu, ale trochę tak z głową do tego wszystkiego podchodzić i robić też sobie te wspomniane już wcześniej listy zakupów, żeby nie kupować rzeczy, które nam się potem zepsują, bo nie będą totalnie do niczego potrzebne. Tak samo też może warto inwestować, jeśli jest taka możliwość w jakieś rzeczy, które będą nam służyć przez dłuższy czas. Nie kupować rzeczy słabej jakości. Też pamiętać, że czasami fakt, że powiedzmy wydajemy jakieś pieniądze codziennie, nie oznacza, że to są pieniądze stracone w płotu. Jeżeli na przykład macie mało czasu w ciągu dnia, to lepiej czasami też postarać się może kupić rzeczywiście sobie ten obiad, niż jechać specjalnie do domu i go przygotowywać, jeżeli wiecie, że macie mało czasu. Są moim zdaniem rzeczy, na których nie warto oszczędzać, a właśnie na takich rzeczach typu czy to ciuchy, czy to inne tego typu rzeczy. Pamiętać, żeby dbać o te w budżecie, dbać najbardziej właśnie o te priorytety. Stanowcie można robić sobie w domu ciuchy z koleżanką. Ciuchy można kupować po prostu w second handach. Weź wince dziarą. To tak właśnie, wince dziarą to są sposoby, którymi można sobie radzić. Tak i ogólnie też można się fajnie, jeżeli jesteście studentami, to zapoznać się, gdzie są jakieś kniżki studenckie. Czasami można się na przykład znaleźć w jakimś miejscu, za małe pieniądze i to jest super spoko. I też, jeżeli macie na przykład jakieś plany na to, żeby kupić coś, właśnie droższą rzecz lub jakąś super rzecz, którą chcecie, to pamiętajcie, żeby starać się właśnie może bardziej z góry ten budżet układać i sobie na to oszczędzać. Ogólnie warto już od najmłodszych lat zacząć próbować jakieś rzeczy odkładać, jeżeli mamy taką możliwość. Punkt numer osiem to jest znowu lista rzeczy, które warto robić w tym czasie generalnie. Warto na pewno poznawać dużo nowych ludzi. Trafiamy do nowego środowiska i możemy z tego po prostu skorzystać. Starać się jak najwięcej fajnych osób poznawać, z którymi możemy jakoś wiązać naszą przyszłość. I fajnie spędzać czas. To jest też dobry czas, żeby rozwijać i szukać sobie jakiejś hobby. Na zasadzie taki, że pod warunkiem, że nie mamy jeszcze pracy, to mając studia możemy trochę sobie zaaranżować ten wolny czas na właśnie poznawanie samych siebie i szukanie rzeczy, które lubimy robić. Szukanie jakiegoś nowego hobby. Plus jest też taki, że zazwyczaj na studia przeprowadzamy się do jakiegoś pięknego miasta, co daje nam też wiele różnych nowych możliwości. Możemy się zapisać w końcu na przykład na kurs czegoś, do czego nie mieliśmy dostępu w naszej innej miejscowości. Jeżeli mamy na przykład więcej kasy, to możemy kupić sprzęt, który na przykład nam pozwoli rozwijać swoje hobby w jakiś sposób. Więc jest to spędzowanie czas, w którym warto po prostu robić też fajne rzeczy dla siebie i tylko dla siebie. Wiadomo, że ten okres dojrzewania, okres szkolny to jest taki czas buzdziwy, kiedy sami jeszcze nie do końca wiemy, kim jesteśmy. I może warto teraz już w takim okresie wchodzenia w dorosłość właśnie mocniej zastanowić się nad tym, co my tak naprawdę lubimy i co chcemy robić. I nauczyć się w sumie też spędzać czas samemu. To jest polubić w ogóle spędzać czas samemu i nie bać się też spędzać czasu samemu. Nie mylić się z izolacją, ale po prostu być swoim też własnym przyjacielem czasami. Warto pamiętać o tym, że niekoniecznie potrzebujemy drugiej osoby, żeby robić wiele rzeczy w życiu. Możemy pójść sami do kina, możemy pójść sami do kawiarni, możemy sami gdzieś pojechać. I to jest fajne i fajnie mieć właśnie w tym wszystkim jakąś taką wolność. Warto po prostu robić rzeczy zamiast czekać na to, aż będziemy mogli je z kimś zrobić. No to tutaj też warto w sumie wspomnieć o tym, że żyjemy w takich czasach, w których znowu, tak jak już wcześniej wspominałyśmy, jest fear pressure, są jakieś takie generalnie bardzo ułożone zasady i jakiś plan życia dla każdego człowieka, że po prostu mamy szkołę, mamy studia, mamy pracę, mamy rodzinę itd. I warto w sumie się nad tym zastanowić, czy rzeczywiście chcemy tych wszystkich rzeczy i też wykorzystać może ten czas na odnalezienie jakiegoś takiego swojego trybu życia i tych rzeczy, na których chcemy się skupić. I nie sugerować się tak bardzo tym, co robią inni ludzie. I ogólnie nie wstydzić się robienia rzeczy. Wychodzimy z tego okresu nastolatniego, w którym wszystko jest w sumie wstydliwe, do okresu, w którym tego typu myślenie nam zabiera dużo możliwości. Jak w sumie patrzycie na dorosłych, to oni mogą się wydawać cringe'owi, ale robią coś ze swoim życiem, więc trzeba czasami o tym też pomyśleć. I no właśnie pamiętać, że dużo jakichś różnych nowych sytuacji może sprawiać dyskomfort, ale jest czasami dla nas dobra, więc jakby nie omijać tego. Punkt numer dziewięć to rzeczy, które warto wiedzieć w tym czasie. Myślę, że warto jest sobie uświadomić to, że całe wchodzenie w dorosłość, ten okres jest dziwny, to jest czas wielu porażek i takiej niepewności generalnej co do tego, kim jesteśmy, czego chcemy, czy robimy coś dobrze, czy na pewno chcemy to robić i tak dalej, czy ludzie, z którymi się otaczamy są ok, czy nie. To jest czas wielu zmian w naszym życiu przede wszystkim i to wszystko jest stresujące. No właśnie i trzeba się nauczyć z tym wszystkim żyć, co może nie być łatwe. Po to jest ten czas, żeby sobie jakoś to wszystko w głowie ułożyć i żeby sobie nauczyć się odpuszczać niektóre sytuacje, które nam się są w głowie. Może czasami wypadniemy w jakiś taki sposób. Wydaje nam się, że nie osiągnęliśmy za dużo sukcesów lub że wypadliśmy dziwnie przed jakąś grupą nowych znajomych. To nie jest koniec świata i im więcej po prostu będziemy robić rzeczy, tym lepsi w nich będziemy zawsze. Z takich pozytywnych rzeczy to też im starszym się jest, tym więcej się ma takiej pewności w siebie i tym lepiej się czuje człowiek sam ze sobą. A kiedy już właśnie dowiemy się kim jesteśmy, powiedzmy, czego chcemy, no to wiadomo, że wtedy łatwiej się jest do siebie samego przyzwyczaić i siebie sobego polubić. I też jeżeli czujecie, że stoicie w miejscu, to też za bardzo się o to nie obwiniajcie, ponieważ każdy ma inne możliwości i każdy ma inny sposób rozwoju. Pamiętajcie, żeby też z tego czasu trochę wyciągnąć fajnych wspomnień, a nie tylko ciągłej presji na to, żeby być lepszym. W pewnym momencie dojdziecie do swoich celów lub te cele wam się kompletnie zmienią i okaże się, że będziecie chcieli robić coś zupełnie innego niż myśleliście, że chcecie robić, kiedy wychodziliście z liceum. Zmiany, stanie w miejscu, to wszystko jest element tego okresu i po prostu nie obwiniajcie się za to za bardzo. Trzeba dbać o siebie, o swoich bliskich, o rzeczy, które są dla was ważne, o osoby, które są dla nas ważne. Jeżeli macie fajną właśnie siatkę osób wokół siebie, u których dbacie i one o was też dbają, to wyjdziecie z tego całości. I na koniec jeszcze ostatni punkt. Chciałyśmy wymienić jakieś takie nasze lifehacki i polecajki ogólne do przetrwania tego czasu. Właściwie, żeby to nie było przetrwanie, tylko żeby to było spoko życie. I jeśli chodzi o aplikacje na przykład, to Notion jest spoko rzeczą albo też inne aplikacje tego typu, ale Notion w sumie, my obie korzystamy z Notion i brzmi jak reklama, ale Notion nam nie zapłacił, jakby co. Ale tak, Notion bardzo lubimy. Strona i aplikacje, w której można sobie organizować po prostu wiele rzeczy, robić sobie listy, ja w tym mam na przykład notatki na studia cały czas. Tak, i jest bardzo dużo formatów różnych na tej stronie, które po prostu nam pomagają sobie z tym wszystko ujednolicić. Trochę ułatwiają życie po prostu. Też w aplikacji, ja bym na pewno powiedziała, że warto mieć jakąś apkę, która śledzi wasz cykl i zapisywać sobie tam, co jest wtedy dla nas ważne, jakieś objawy czy samokres i tak dalej. Daje nam to takie spojrzenie na siebie i też można analizować i wiedzieć i przewidzieć, kiedy na przykład będziemy się czuli trochę gorzej, trochę słabiej i warto się wtedy też na to przygotować i generalnie wiedzieć, jak nasz organizm funkcjonuje. No i to jest też okres, w którym musimy sami ogarniać nasze wizyty u lekarza, więc ja osobiście, again, nikt nam za to nie zapłacił, ale ja osobiście polecam znanego lekarza, bo jest to mega łatwe, nie trzeba tam nawet dzwonić, umawiasz troszeczkę przez internet. Warto też pamiętać o tym, żeby się regularnie badać w tym czasie. Znaczy, badać się regularnie trzeba zawsze, ale no właśnie jesteśmy wtedy już... To jest taki wstęp do naszych badań. Warto właśnie zrobić sobie taką... Jeżeli sami nie wiecie, to można popytać właśnie rodziców czy starszych osób czy naszego na przykład lekarza rodzinnego. Zrobić sobie warto listę badań, które powinniśmy robić co roku. Od morfologii, jeżeli właśnie menstruujemy, do ginekologa, dentysty. To już jest taki czas właśnie, że musimy sami zacząć te rzeczy ogarniać i po prostu nasi rodzice już tego tak nie kontrolują. Jeżeli będziemy też robić regularne badania, to unikniemy wszelkich przykrych sytuacji, ale też jakiegoś takiego lęku. Pamiętajcie, że jeżeli macie taką możliwość, żeby zapytać o coś lekarza, jeżeli was coś niepokoi, to to jest dużo lepsze niż szukanie odpowiedzi na doktorze gogle. No właśnie jeszcze a propos stresu, to warto sobie znaleźć jakieś narzędzia, metody do radzenia sobie z tym stresem, no bo to jest taki okres, kiedy właśnie przez tę dużą ilość zmian, jakieś nowe miejsca, nowi ludzie, uczelnia, nowa praca, no wtedy pojawia się męczy ich w głowie i może nas ten stres czasem zabija. Dlatego warto się zainteresować na przykład medytacją, może jakąś aktywnością fizyczną, która was uspokaja, jogą czy nie wiem co jeszcze. Jeśli macie możliwość, to oczywiście warto uczęszczać na terapię. Jeszcze tylko bym tak dodała, jeżeli chodzi o terapię, to pamiętajcie, że po prostu czasami zdarza się, że jesteśmy w jakimś takim bardzo dużym dołku przez pewien czas i jeżeli właśnie was nie stać na regularną terapię, to czasami też możecie się umówić na po prostu taką jednorazową czy nie wiem, dwie konsultacje u psychologa i po prostu skorzystać z tej pomocy. Też często na przykład na uczelniach są jakby proponowane jakieś takie różne programy właśnie terapeutyczne dla studentów, więc warto się tym po prostu zainteresować, ponieważ nie zawsze ze wszystkim jesteśmy sobie w stanie sami poradzić. I też pamiętać o tym, żeby nie ignorować naszych bliskich. O ile nie możemy zawsze traktować naszych przyjaciół czy naszych rodziców czy innych takich osób jak naszych terapeutów, to pamiętać, że takie wspólne dbanie o siebie daje nam dużo większe poczucie bezpieczeństwa. Czasami po prostu nawet kazanie, że martwisz się o swoją przyjaciółkę lub przyjaciela lub że chcesz ich wysłuchać jest po prostu wystarczające. Okej, no to na dzisiaj to tyle, a w następnym odcinku będziemy rozmawiać o almond mums. Będziemy rozmawiać o tym, kim one są, jakie to ma skutki i jak sobie ogólnie z tym radzić. Zapraszamy do naszego następnego odcinka i zapraszamy też, żeby nas obserwować wszędzie, gdzie się da. Na Instagramie, na TikToku, na YouTubie, na Spotify. Zostawiajcie jakieś komentarze może. Recenzje. Recenzje, tak. Będziemy wdzięczne za każdą interakcję.