008.AUygulamaliDavranisAnalizi

There are various data collection techniques that can be used to gather data. The choice of technique depends on the characteristics and conditions of the target behavior. The techniques can be categorized into low-tech or high-tech tools. Examples of low-tech tools include paper, pen, beads, and timers, while high-tech tools include applications on tablets or smartphones. One technique is event recording, which is used to record the frequency of a behavior. Another technique is time sampling, which involves recording the behavior during specific time intervals. The choice of technique depends on the specific needs of the data collection process. Ayrım 8'in Devamı Seslendiren Şura Özkınıç Veri toplamak için kullanılabilecek birçok farklı veri toplama tekniği bulunmaktadır. Hedef davranışının özelliklerine ve koşullara bağlı olarak hangi kayıt tekniğinin kullanılacağına uygulamacı ya da öğretmen tarafından karar verilmelidir. Bu noktada öncelikle davranış sürekli bir davranış mı yoksa sayılabilir bir davranış mı karar verilmesi gerekir. Aynı zamanda davranışın yapısı, şiddeti ya da gerçekleşeceği yere ilişkin bir bilgi mi elde edilmek isteniyor, karar verilmelidir. Dinlemekte olduğumuz bölümün ilerleyen sayfalarında veri toplamak amacıyla kullanılan kayıt teknikleri ayrıntılı olarak tanıtılmıştır. Son olarak, veri toplama sürecinde kullanılacak olan araç gereçlere uygulama öncesinde karar verilmeli ve önceden hazırlanmalıdır. Bu araç gereçlerin uygulamacı ya da araştırmacı için kolay kullanılabilen araçlar olması gerekmektedir. Veri toplamak için kullanılan kayıt teknikleri, dikkate alınarak kullanılacak olan araç gerece karar verilir. Bu araç gereçler düşük teknoloji gerektiren ya da yüksek teknoloji gerektiren araç gereçler olabilir. Düşük teknoloji gerektiren araç gereçlere örnek olarak kağıt, kalem, bir cepten diğer cebe geçirerek veri toplamayı sağlayacak ataç ya da boncuk, saat, süre ölçer ya da kronometre olabilir. Yüksek teknoloji gerektiren araç gereçlere örnek olarak ise tablet ya da akıllı telefonlarda veri toplamak için geliştirilmiş olan bazı uygulamalar ya da yazılımlar örnek verilebilir. Örneğin, Şekil 3.1'de veri toplamak amacıyla geliştirilmiş olan Veri Toplama isimli iPad uygulamasının görseli yer almaktadır. Bu uygulamayla davranışın gerçekleşmesi sığına ilişkin veri toplanabilmektedir. Sayfa 106 Şekil 3.1 Yüksek Teknoloji Gerektiren Davranışsal Veri Toplama Uygulaması Veri Toplama Uygulaması fotoğrafı ve iPad üzerinde gösterimi Davranış Kayıt Teknikleri Hedef davranışı ilişkin veri toplamak için kullanılabilecek bir dizi kayıt tekniği vardır. Bu kayıt tekniklerini alan yazılımda farklı biçimlerde sınıflandırıldığı görülmektedir. Kitabımızda, Kayıt Teknikleri A. Oluşuma Dayalı ve B. Davranışın Gerçekleşme Süresine Dayalı Kayıt Teknikleri olarak iki grupta sınıflandırılmıştır. Bu sınıflamaya Şekil 3.2'de yer verilmiştir. Oluşuma Dayalı Kayıt Teknikleri ile Hedef Davranışın Gerçekleşip Gerçekleşmediğine, Gerçekleşme Süresine Dayalı Kayıt Teknikleri ile İse Hedef Davranışın Gerçekleşme Süresi ya da Hedef Davranışın Gerçekleşmesi için geçen süreye ilişkin kayıt tutulur. İzleyen bölümde her bir kayıt tekniği ayrıntılı olarak tanıtılmış ve ek E'de örnek veri toplama formlarına yer verilmiştir. Hedef Davranışın kaç kez gerçekleştiğini ortaya koymayı hedefleyen kayıt tekniğine Olay Kaydı denir. Davranışın sıklığına ilişkin kesin veri sağlamayı hedefler. Arttırılmak ya da azaltılmak istenen davranışlara ilişkin veri toplamak için kullanılabilmektedir. Tekin Eşdal 2012a Gözlem yapan kişi önceden belirlenmiş bir gözlem süresi içinde, Hedef Davranış her gerçekleştiğinde veri kayıt formuna bir işaret koyarak davranışın sıklığını net olarak kaydeder. Parantez içerisinde Hedef Davranışı ilişkin veri toplanırken gözlem sürelerinin eşit olması durumunda, her bir gözlem oturumunda kaydedilen toplam davranış sayılarının birbirleriyle karşılaştırılması mümkündür. Gözlem süreleri eşit olmadığında ise, her bir oturumda kaydedilen toplam davranış sayılarını karşılaştırmak yanıltıcı bir sonuç elde etmeye neden olur. Bu nedenle gözlem sürelerinin eşit olmadığı durumlarda oran hesaplaması yapmak gerekmektedir. Sayfa 170 Oran hesaplaması ile ilgili detaylı bilgi dinlemekte olduğunuz bölümün ilerleyen sayfalarında yer almaktadır. Davranış kayıt teknikleri Şekli Kayıt teknikleri şeması İkiye ayrılıyor. 1. Oluşumuna dayalı kayıt teknikleri 2. Gerçekleşme süresine dayalı kayıt teknikleri 1. Oluşuma dayalı kayıt teknikleri Olay kaydı Zaman aralığı kaydı Zaman örnekleri kaydı Ayrık deneme kaydı Becerenmemizi kaydı Kalıcı ürün kaydı Gerçekleşme süresine dayalı kayıt teknikleri ise 2'ye ayrılıyor. Süre kaydı Bekleme süresi kaydı Oluşumuna dayalı kayıt tekniklerinden biri olan olay kaydı 2'ye ayrılıyor. Kontrollü olay kaydı Serbest olay kaydı Zaman aralığı kaydı ise 2'ye ayrılıyor. Parçalı zaman aralığı kaydı Üçüncü zaman aralığı kaydı Zaman örnekleri kaydı yine 2'ye ayrılıyor. Anlık zaman örnekleri kaydı Planlanmış eksimik kontrolü kaydı Şekil 3.2 bitti Olay kaydı tekniği Gözlemci davranışın gerçekleşme sayısını net olarak kaybetme girişiminde bulunacağı için Başlangıcı ve bitişi birbirinden kolayca ayırt edilebilen davranışları kaydetmek için kullanılır. Bir davranışın gerçekleşme süresi çok uzunsa ve çok sık tekrarlanıyorsa Olay kaydı tekniğini kullanmak uygun değildir. Söz almak için parmak kaldırmak, yerinden kalkmak Sorulan sorulara yanıt vermek Bir kişiye dokunmak, bir kişiyi itmek, yüksek sesle konuşmak Kendini yere asmak, bir şeye fırlatmak Vurmak, tekmelemek, sokak atmak ve itmek gibi uygun olmayan davranışlar başlangıcı Ve sona erişi birbirinden kolayca ayırt edilebilen davranışlar olduğu için Olay kaydı tekniğine uygun davranışlardır. Parmağını emmek, yerinde sallanmak Ayakta durmak, mırıldanmak gibi uzun süreli olarak devam eden davranışlar Ve ellerini yoğun ve hızlı bir şekilde sallamak Tempolu bir şekilde ve çok sık olarak masaya vurmak gibi Başlangıcı ve sona erişi birbirinden ayırt edilemeyen davranışlar Olay kaydı tekniği için uygun davranışlar değildir. Sayfa 108 Parantez içerisinde Olay kaydı davranışın yoğunluğu, süresi, şiddeti ya da bekleme süresine ilişkin bilgi sağlama Yalnızca davranışın gerçekleşme tıklığına ilişkin bilgi sağlar. Olay kaydı tekniği kullanımı kolay bir tekniktir. Davranışı kaydedilen kişinin ve kayıt tutan kişinin Davranış için kayıt tutarken dersi ya da gerçekleştirme olduğu etkinliği bölmesine gerek yoktur. Kayıt tutan kişi, hedef davranışlar gerçekleştiğinde Kutu 3.1'de yer verilen veri kayıt formuna benzer bir formatik atarak Cebindeki ataçlardan birini alıp diğer cebine koyarak Ya da koluna taktığı lastiklerden birini alıp diğer koluna takarak veri toplayabilir. Parantez Olay kaydı tekniği ile uygulama sırasında veri toplanabilmesi Bu verilerin veri toplama formu üzerinde grafikleştirilebilmesi Ve kolay kullanılabilen bir veri toplama tekniği olması bu tekniğin yararları olarak düşünülebilir. Sınırlılıkları ise yalnız hedef davranışın tıklığına ilişkin veri toplaması, Başlangıcı ve sona erişi kolaylıkla birbirinden ayırt edilemeyen davranışlar için kullanılamaması olarak sıralanabilir. Olay kaydı tekniğinin kontrollü olay kaydı ve serbest olay kaydı teknikleri olmak üzere iki türü vardır. Hedef davranışı ve olay kaydı tekniğinin özellikleri dikkate alınarak Olay kaydı tekniğinin kullanma kararı aldıktan sonra hangi tür olay kaydı tekniğinin kullanılacağına karar verilmelidir. Parantez İzleyen bölümde kontrollü olay kaydı ve serbest olay kaydı tekniklerine ayrıntılı bir biçimde yer verilmiştir. Kontrollü olay kaydı Bir uyaranın sunulmasının ardından diğer bir deyişle bir ön uyarana bağlı olarak gerçekleşmesi beklenen davranışların kayda bilmesine Kontrollü olay kaydı kullanılır. Alberto Vetrussin 2013 Truffaut 2007 Etim Ekter 2012a Volzi 1988 Parantez Örneğin ismin sorulduğunda yanıt verme, verilen yapı boz parçasını doğru yere koyma, tek basamaklı ya da iki basamaklı yönergeleri yerine getirme gibi davranışlar, Kontrollü olay kaydı ile kaydedilebilir. Bu kayıt tekniğinde uygulamaca çocuğun davranışı gerçekleştirme olasılığı sayısını kontrol altında tutar. Dolayısıyla direğine en fazla verebileceği tek kayıt da bellidir. Kutu 3.1'de olay kaydı veri toplamı formu örneğine yer verilmiştir. Saunders S A U N D E R S Saunders ve Koplik K O P L I K Koplik 1975 yılında geliştirdikleri kontrollü olay kaydı veri toplamı formunda verilen veri toplama formu üzerinde grafikleştirilebilmektedir. Sayfa 109 Bu kayıt formunda sıralanan basamaklar izlenerek toplanan veriler grafikleştirilebilmektedir. A. Uygulama sırasında direğin doğru tepkide bulunduğu her deneme ayrı ayrı yuvarlak içine alınır. B. Direğin yanlış tepki verdiği ya da tepkide bulunmadığı denemelere herhangi bir işaretleme yapılmaz. D. Her bir oturumdan sonra direğin doğru tepkide bulunduğu deneme sayısı toplanarak bu sayı formunun üstünde daire içine alınarak içi boyanır. C. Her bir oturumda doğru davranış sayısı toplanları daire içine alındıktan sonra içi boyanan bu sayılar soldan başlayarak çizgiyle birleştirilir. Böylelikle direğin performanslı bir grafikle veri toplama formu üzerinde oluşturulmuş olur. Alberto Latouros'un 2013 Saunders ve Koplikinger geliştirdiği denemelerde doğru tepki verdiğini varsayalı. Dolayısıyla 10 denemede toplam 4 doğru tepki vermiş olacaktır. Bunu veri toplama formu üzerinde gösterirken doğru tepki verdiği her bir deneme yuvarlak içerisine alınır. Çember içerisinde 1, 4, 7, 10. Görüldüğü gibi toplam doğru tepki sayısı 4'tür. Bu yüzden oturumu tamamladıktan sonra 4 rakamını yuvarlak içerisine alıp koyu renkle boyanabilir. Koyu renkle boyanmış 4 örneği. Olay kaydı formunda verilerin grafikleştirilmesi örneğine kutu 3.1'de yer verilmiştir. Kutu 3.1 Olay kaydı formu örneği ve verilerinin grafikleştirilmesi. Şimdi grafiği anlatıyoruz. Çocuk Özge Uysal. Hedef davranış, ismi sorulduğunda cevap verme. Ölçüt 10'da 10. Uygulamacı Murat Karasu. Ortam sınıf. Alt tarafta bir tablo var. 1'den 6'ya kadar 6 oturum. 15 Nisan'da başlayıp 23 Nisan 2013'de son buluyor. Soru 10'da. 6. oturum. Hem yuvarlak içerisine alınıp hem de boyanmış. 5. oturum sadece yuvarlak içerisine alınmış. Diğer oturumlar boş. Soru 9. 2, 3, 4 ve 5. oturumlar 6. oturumda daire içerisine alınmış. 1. oturum daire içerisine alınmamış fakat 9 yazıyor. Soru 8. 2. 3. 4. 5. ve 6. oturumlar daire içerisine alınmış. 1. oturum alınmamış. Soru 7. 1. oturum daire içerisine alınmış. 3. 4. 5. oturumlar daire içerisine alınmış. 4 ve 5. oturumlar aynı zamanda boyanmış. 6. oturum daire içerisine alınıp boyanmamış. Soru 6. 3. oturum hem daire içerisine alınıp hem de boyanmış. 4. oturum sadece daire içerisine alınmış. 6. oturum da sadece daire içerisine alınmış. Soru 5. 4, 5 ve 6. oturumlar sadece daire içerisine alınmış, boyanmamış. Soru 4. 2. oturum daire içerisine alınıp boyanmış. 3. soru. 1. oturum daire içerisine alınıp boyanmış. Geri kalanlar boyanmamış, daire içerisinde. Ve burada soru 3'den soru 10'a kadar olan kısımda 3, 4, 6, 7, 4 ve 5. oturumlardaki 7 daireleri ve soru 10'da 6. oturumdaki 10 üzerlerinden bir çizgi çekilmiş. En altta da her bir oturumda gerçekleşen toplam davranış sayısı 3, 4, 6, 7, 7, 10 şeklinde belirtilmiş. Sayfa 110 Serbest dolay kaydı direğin herhangi bir ön uyaran olmadan gerçekleştirdiği, başlangıcı ve sona erişi birbirinden kolaylıkla ayırt edilebilen davranışların kaydedilmesine serbest dolay kaydı için kullanılır. Edep davranışının gerçekleşmesini sağlayacak herhangi bir uyaran sunumun söz konusu değildir. Çocuğun ilgi ve gereksinimleri nedeniyle kendiliğinden ortaya çıkan davranışlar için kullanılır. Tekin İftar 2012a Örneğin, çocuğun teneffüs deliği çalmadan sınıftan çıkma isteğini belirtme davranışı serbest dolay kaydı tekniği ile kaydedilebilir. Yerinden kalkma, kendiliğinden konuşma, gülümseme, ilgi talep etme ve tükürme gibi davranışlar için serbest dolay kaydı tekniği kullanılabilir. Serbest dolay kaydı tekniğinin kullanımı oldukça basittir. Gözlemci bu kayıt tekniğini kullanırken hedef davranışı kaydetmek üzere kalem, kağıt dışında herhangi bir araç geleceği gereksinim duymaz. Ayrıca, yazarak veri toplamanın uygun olmadığı durumlar söz konusu olduğunda bir cebinden diğerine ataç geçirerek bir koluna taktığı lastiklerden birini alıp diğer koluna takarak veri toplayabilir. Tekin İftar 2012a Serbest dolay kaydı için Kutu 3.2'de yer alan veri kayıt formu kullanılabilir. Kutu 3.2 Serbest dolay kaydı veri toplama formu örneğin Çocuk Özge Uysal Hedef Davranış ismini sorduğunda yanıt verme Uygulamacı Murat Karasu Oğuzhamsınız Tarihler 1 Mayıs'dan 5 Mayıs'a kadar 1 Mayıs 30 dakika 2 Mayıs 20 dakika 3 Mayıs 30 dakika 4 Mayıs 20 dakika 5 Mayıs 30 dakika Davranış sıklıkları çetele şeklinde gösterilmiş. İlkinde 20 İkincisinde 17 Üçüncüsünde 23 Dördüncüsünde 18 Beşincisinde ise 15 Onun altında oranlar belirtilmiş. Birincisi 20 bölü 30 Bu oranlar dakika ve davranış sıklıklarının oranları. Alt tarafta gerçekleşen davranış sayısı 20, 17, 23, 18, 15 Her bir oturumda gerçekleşen tepki oranı Az önce bahsettiğim oranlar 66, 85, 76, 90 ve 50 Görsel sonu Zaman aralığı Zaman aralığı kaydı hedef davranışının oluşumuna dayalı kayıt tutulan tekniklerden biridir. Bu kayıt tekniği hedef davranışının gerçekleşme sıklığına ilişkin net bir sayı vermektense Davranışın gerçekleşme sıklığına ilişkin yakın bir tahminde bulunur. Zaman aralığı, kaydı, başlangıcı ve bitişi birbirinden kolayca ayırt edilemeyen, çok sık gerçekleşen davranışlar ve gerçekleşme süresi uzun olan davranışlar için kullanılır. Sayfa 113 Örneğin, mırıldanma, yerinde sallanma ve başını çevirme gibi davranışların kaydında kullanılır. Bu tür davranışlar için veri toplarken, davranışın gerçekleştiği her seferi kaydetmek oldukça zordur. Gözlemci zaman aralığı, kayıt tekniğini kullanacağı zaman hedef davranışını gözleneceği bir gözlem süresi belirler. Bu gözlem süresi genellikle 10 dakikayla 1 saat arasında değişmektedir. Gözlem süresi eşit zaman aralıklarına bölünür. Bu zaman aralıkları ise genellikle 10 saniye ile 1 dakika arasındaki eşit sürelerden oluşmaktadır. Zaman aralığı ne kadar kısa olursa olsun toplanan veri o kadar gerçeğe yakın olur. Dolayısıyla geçerliği de o denmeye yüksek olur. Gözlemci belirlenen bu zaman aralıklarında hedef davranışı gözlemler ve veri kayıt formunda uygun işaretlemeyi ilgili zaman aralıklarını gösteren küçücüklere yapar. Ayrım sonu