podcast 2

Rwy'n gobeithio y byddwn yn gweithio'n fawr iawn, ond rwy'n gobeithio y byddwn yn gweithio'n fawr iawn. Rwy'n gobeithio y byddwn yn gweithio'n fawr iawn, ond rwy'n gobeithio y byddwn yn gweithio'n fawr iawn. Rwy'n gobeithio y byddwn yn gweithio'n fawr iawn, ond rwy'n gobeithio y byddwn yn gweithio'n fawr iawn. Dzień dobry, witam w kolejnym odcinku podkastu Diagnostyczni. Nazywam się Oliwia Cerkeś i w dzisiejszym odcinku naszym gościem jest gastroenterolog, pani dr Patrycja Jachymczyk. Ja również witam, dziękuję za zaproszenie. Ja również dziękuję, że zaszczyciła nas to spotkanie. Dzień dobry, witam w kolejnym odcinku podkastu Diagnostyczni. Ja również witam, dziękuję za zaproszenie. Ja również dziękuję, że zaszczyciła nas panie swojemu obecnością. Czy mogłaby nam pani doktor przybliżyć nieco temat celiaki? Oddaję głos do pani. A więc, żeby zacząć, celiakia jest... A więc chciałabym zacząć od tego, czym w ogóle jest ta jednostka chorobowa. Celiakia, czyli inaczej glutozależna choroba trzepna, jest przewlekłą chorobą o podłożu autoimmunologicznym, której pod wpływem glutenu dochodzi do uszkodzenia kątów jelitowych, czyli uszkodzenia jelita cienkiego. Czy występują predyspozycje genetyczne w stosunku do tej jednostki? Co jest istotne, by choroba zaczęła się objawiać? Tak, jest to jednostka, która występuje tylko i wyłącznie przy predyspozycjach genetycznych. Pod wpływem jakichś czynników, jak na przykład operacja, zakażenie żołądkowo-jelitowe lub wpływ jakichś leków, wpływa na to, że te objawy mogą objawić się szybciej. Może zadam takie niecodzienne pytanie, ale czy długość karmienia piersią albo zbyt wczesne wprowadzenie glutenu do diety może wpłynąć na wystąpienie celiaki? Nie ma to żadnego wpływu na wystąpienie celiaki u osób do tego predyspozycjonowanych. Nie jest to czynnikiem, który przyspiesza cały ten objaw, całą tą chorobę. Dobrze, to jak wyglądają objawy u osób chorych? Różnią się one u dzieci i dorosłych czy nie za bardzo? I też czy objawy dotyczą głównie jelit czy nie tylko? Objawy u dorosłych jak i u dzieci mogą się różnić. Przeważnie u dzieci i u dorosłych dominują objawy o charakterze półnajelitowym. Ponad 60% pacjentów ma objawy o charakterze wielonarządowym i w dużej mierze przede wszystkim mają charakter półnajelitowy. U dzieci rzadko występują klasyczne objawy dotyczące przewodu pokarmowego. To jak wygląda przebieg? Tej chorobie pod wpływem glutenu zawartego w zbożach dowodzi do upowsiedzenia powierzchni płaniania wielicie cienkim. Gluten ma działanie toksyczne u osób predysponowanych genetycznie do wystąpienia tej choroby. Nie jest on pod żadnym pozorem szkodliwy dla osób zdrowych. Dowodzi do taniku kostków jelitowych, przez co zostaje zmniejszona powierzchnia płaniania i zostaje utrudnione po prostu trawienie pokarmu. Przez to niestrawione resztki pokarmu dochodzą do dalszych odcinków przewodu pokarmowego, przez co powstają niejedne objawy. W konsekwencji tego, że nie jest możliwe trawienie całości utraczonego pokarmu, pacjenci chorzy dla celiakii są narażeni na niedobory i również mogą być narażeni na niebekrwistość, utratę masy ciała oraz niedożywienie. Choroba trzewna rozpoczyna się stopniowo lub nagle. No i przede wszystkim ujawnia się pod wpływem czynników, o których wspominałam. Takim czynnikiem również może być ciąża. To jak wyglądają objawy? Ze strony układu pokarmowego może pojawić się przewlekła biegunka, bóle brzucha, objawy refluksu, niedożywienie, utrata masy ciała, nawracające afty jamy ustnej, wnioty, objawy charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego lub nierokocholowego stłuczenia wątroby oraz zaparcia. Jednak one występują dosyć rzadko. Na skórze może pojawić się zapalenie upryszczkowate. Seriakia objawia się niedokwistością. W przypadku ośrodkowego układu nerwowego seriakia objawia się między innymi padaczką, migreną, depresją. Objawy ze strony układu moczowo-płciowego dotyczą przede wszystkim opóźnionego dojrzewania płciowego, w tym opóźnienia pierwszej miesiączki. Poza tymi objawiami, które są dosyć charakterystyczne dla jakichś układów czy narządów, może pojawić się osłabienie mięśni, tężyczka, niski wzrost, hipoplazja szkliwa lub osteomalafia lub osteoporoza. Czy seriakia może mieć jakieś swoje odmiany, czy występuje tylko jeden rodzaj seriaki? Seriakia może mieć postać klasyczną, utajoną, ukrytą, potencjalną lub atopową. Jednak atopowa jest odmianą postaci klasycznej. Jak często może wystąpić seriakia? Choroba czarna dotyka około 1% populacji, więc jest to dosyć rzadka choroba. A czy seriakia może mieć jakiś związek ze sporem złego wchłaniania? Seriakia jest jedną z chorób powodujących zespół złego wchłaniania. Przez to, że ograniczona staje powierzchnia wchłaniania dochodzi do ograniczenia wchłaniania sprzętów jodżywczych, czyli do powstania zespołu złego wchłaniania. Jak już wspominałam, wynika to z konsekwencji wyniku kosmików jelitowych i również objawia się bardzo podobnie jak zespół złego wchłaniania. Po prostu są to takie dwie jednostki dosyć samopołączone. Jako że już wiemy, że punktem wyjścia tej choroby jest gluten, to jak osoby chore powinny się żywić? Gluten, czyli białko zawarte w ścenie pęcherzyków utrzymujące się w pozycji stabilnej, występuje w ziarnach zbóż, pszenicy, żyta, jęczmień i w niewielkich ilościach w owsie. Niektórzy uważają, że sam gluten występuje w otoczce zboża, jednak nie jest to prawda. Gdyby tak naprawdę było, to każda mąka po usunięciu otoczki byłaby z mąką bezglutenową, a tak nie jest. Mąką bezglutenową staje się dopiero po usunięciu ścian pęcherzyków, czyli mikrogrubek gromadzących w mąkę. Toktyczność działania na kostki jelitowe zbiera frakcję alkoholowa glutenu, ale występuje ona w zbożach tylko w niewielkich ilościach. To jakie produkty w diecie bezglutenowej można spożywać? Ogólnie dieta bezglutenowa również może być bogatą dietą. Do produktów dozwolonych zaliczamy nabiały. Między innymi jest to mleko w formie zarówno jak i płynnej, jak i proszku, sery, twarogi, śmietany czy jaja. W przypadku mięs nie ma ogólnie ograniczeń, jednak należy zwrócić uwagę, czy nie są dodawane różne składniki takie jak kasza manna czy mielona bułka. One występują przy parówkach czy paszcetach. Można również spożywać podroby, ryby, wszelkie owoce i warzywa, orzechy, ryż, kukurydzę, soję, grykę, tapiokę, wszystkie rodzaje tłuszczy, cukier, miód, przyprawy, kakao, herbatę, kawę oraz wypieki i desery, które są pozbawione glutenu. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że produkty mają znak przekreślonego kłosa. Oznacza to, że produkty są bezpieczne i do spożycia dla osób chorych na celiach. To skoro przybliżono już Pani, jakie produkty możemy spożywać podczas diety bezglutenowej, to jakich produktów powinniśmy unikać? Przede wszystkim przetworów strzenicy, żyta, gier szmienia oraz osa, a co za tym idzie bułek, zwykłego chleba oraz razowego, chrupkiego pieczywa, zwykłych sprzętnych makaronów, kaszy manny, pełczaka, płatków owsianowych oraz wypieków i deserów zawierających gluten. Słyszałam taką rzecz, że w niektórych krajach osoby chorych na celiach mogą spożywać owiec. Czy jest to prawda? Zgadza się, jednak występują w tym przypadku bardzo duże obostrzenia. Produkty te nie mogą zawierać żadnego zanieczyszczenia, choćby w niewielkiej ilości glutenem pochodzącej z strzenicy, żyta i licznienia. Uważam, że jest to czasem dosyć ryzykowne i sama Twoim pacjentom go odradzam. Dobrze, to skoro już wszystko jakby wiemy, jakich produktów unikać i jakie produkty spożywać, to czy możemy zwrócić też uwagę, że na rynku występuje coraz więcej firm, które spracowują się z produktami glutenowymi? Chciałam zapytać, czy według Pani ułatwia to chorym stosowanie diety podczas przebiegu choroby? Pomaga i to bardzo. Przez to, że te produkty są coraz bardziej dostępne i coraz łatwiejsze do zdobycia, te osoby mają mniejsze trudności w prowadzeniu przeciętnego życia, mogą prowadzić bardzo urozmaiconą dietę i nie muszą bardzo dużo gimnastykować, ale produkować, tak to nazwę, odpowiednie dania. Czy nie muszą tak strasznie się starać, by w ogóle zdobyć te produkty? Kiedyś występowały one tylko i wyłącznie w sklepach zawierających specjalistyczną żywność, a teraz są one dostępne w różnych marketach. To skoro wiemy i widzimy, sami widzimy na co dzień, że te produkty bezglutenowe są łatwo dostępne i osoby chore ze zdiagnozowaną celiakią sięgają po nie bardzo często, to czy niezdiagnozowana lub nieleczczona celiakia może mieć ze sobą jakieś konsekwencje zdrowotne? Zwiększona wtedy zostaje ryzyko wystąpienia popikłań zagrażających w życiu, w tym w chłoniach, jelitach, cienkiego. Jak już o tym wspominałam, powstaje ryzyko niedoborów, niedożywienia oraz utraty w naszych ciałach. A czy u osób chorych na celiakię mogą wystąpić jakieś choroby współistniejące, czy po prostu jest sama jednostka chorobowa celiaki? Celiakia dużo częściej występuje u pacjentów chorych na cukrzycę, czyli np. tyłów z pierwszego, u osób z autoimmunologicznymi chorobami wątroby, czy autoimmunologicznymi chorobami tarczycy, z leborami IGA oraz nefropatią IGA, zespołem Dauna, zespołem Williamsa oraz zespołem Tarnera. To jeżeli pacjent choruje na któryś z wcześniej wymienionych chorób i nie ma stwierdzonej celiaki, czy choroby te mogą stanowić powód do przebadania się w tym kierunku? Jak najbardziej tak, a wręcz wyżej wymienione choroby stanowią wskazanie do wykonania przesiewowych badań serologicznych w kierunku celiaki. Trzeba również pamiętać, że ujemny wynik badania u osób spożywających gluten przez okres krótszy lub równy jednemu roku nie wyklucza uzyskania wyniku dodatkiwo w późniejszym okresie. A czy u osób, które znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka, zalecane jest powtarzanie badań co kilka lat, czy raczej, że tak powiem, wystarczy zrobić to badanie raz? Jak najbardziej należy je powtarzać. To skoro już wiemy, że celiakia może współistnieć z innymi chorobami, to teraz chyba czas na przejście do jednego z ważniejszych tematów, który na pewno zainteresuje wielu słuchaczy. Czyli jak wygląda rozpoznanie celiaki? Czy mogłaby nam Pani przedstawić, jakie badania powinny zostać wykonane w celu jej diagnozowania? Oczywiście. Na sam początek powinniśmy zaznaczyć, że badania w kierunku diagnozowania celiaki może być naprawdę wiele. Więc jakie głównie badania są wykonywane? Na pewno będziemy do nich zajrzeć badania laboratoryjne, ale które z nich pozwolą nam stwierdzić wystąpienie choroby? Postaram się pokrótce opowiedzieć o każdym badaniu. Skoro Pani już wspomina o badaniach laboratoryjnych, pozwolę sobie z tego zacząć. Podczas rozpoznania celiaki warto zwrócić uwagę na zmniejszenie stęczenia surowicy, m.in. żelaza, wapnia, witaminy D, kwasu foliowego oraz witaminy B12. Chociaż to jest rzadki objaw celiaki, gdyż enteropatia tylko sporadycznie dotyczy jelita krętego i tu chodzi głównie o witaminę B12. Kolejnym wskaźnikiem może być niedokrwistość niedoboru żelaza lub rzadziej występująca niedokrwistość megaloblastyczna. U osób w podeszłym wieku z nieleczoną celiaką można stwierdzić laboratoryjne cechy hiposplezmizmu, czyli obecności ciałek hołala lub idżelego w erytrocytach oraz nadpłytkowość. Podczas badania możemy też dostrzec wydłużenie PT, czyli płytek krwi i to jest rzadkim zjawiskiem, ale jeśli się już pojawia, wynika ono z niedoboru witaminy K. Celiakię również można potwierdzić przez hipoalbuminem w skutkach jelitowej ucieczki białka. A czy celiakię można stwierdzić poprzez inne badania czy tylko poprzez badania laboratoryjne? Jeśli jest to możliwe, to jakie są to badania? Jak najbardziej można. To są na przykład badania serologiczne. Badania te należą tylko do osób z pożywającej grupy. Kolejne badanie jest badanie genetyczne, które poprzez predyspozycję genetyczną ujawnia HLA-DQ2 lub HLA-DQ8. Trzeba pamiętać jednak, że oznaczenie HLA-DQ2 lub HLA-DQ8 ma ograniczone znaczenie w potwierdzeniu rozpoznania celiakii, ale jest ono wskazane. W razie wystąpienia wątpliwości diagnostycznych u osób z podejrzeniem celiakii oporne na leczenie, w celu wykluczenia celiakii u osób z grupy ryzyka, o których już wcześniej wspominałam, oraz u osób stosujących dietę bezglutenową, które nie miały przeciwwykonywanych badań w celu rozpoznania celiakii. Kolejnym badaniem jest densyna metia i może ona wskazywać na zmniejszoną gęstość mineralną kości. Badania te umożliwiają... Badania również takie jak endoskopia, badania morfologiczne czy na przykład biopsja umożliwiają stosowanie celiakii, jednak biopsję wykonujemy tylko u dorosłych. W takim razie, jeżeli już mamy zdiagnozowaną celiakię, to jak powinniśmy ją leczyć? Są jakieś leki na to, czy tylko możemy działać pod względem dietetycznym, żywnościowym? Tak naprawdę podstawą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie diety bezglutenowej. O tym, jak wygląda ta dieta i co powinno eliminować jadłospisu, wspominałam już wcześniej. Poza tym leczeniem żywieniem warto prowadzić preparaty uzupełniające niedobory, na przykład żelazo, kwasu foliowego, wapnia, witaminy D lub witaminy B12. W razie wskazań jednak każdą suplementację należy prowadzić pod opieką specjalistów. A tak na samo zakończenie, czy mogłaby nam Pani zdradzić kilka nowych teorii na temat choroby trzemnej? Uważa się, że może mieć istotny wpływ na zanik odspółwielitowy w odpowiedzi humoralnej organizmu. Limfocyty B wyparzają przeciwciała przeciwko gliacyjnie i transglutaminazie tkankowej. Która działa, bądź być może działa, na kosmiki jelitowe. Dziękuję Pani bardzo. Jak słyszycie, tutaj nasz podcast dobiega końca. Było mi niezmiernie miło gościć dzisiaj tak doświadczonego doktora w tej dziedzinie. Bardzo dziękuję za poświęcony czas oraz za niesamowitą dawkę informacji. Ja również dziękuję. Cieszę się, że mogłam podzielić się swoją wiedzą i liczę, że będzie na kogoś pomocny. Dziękuję bardzo.