podcast TNO

In this episode of the Vitter podcast, Marjolein Douwens from TNO and Randy Rijken from SAM discuss the research on sedentary behavior. The study found that the Netherlands has the highest percentage of people sitting for more than 8.5 hours a day in Europe. Long periods of sitting are associated with health risks such as heart disease, diabetes, and certain types of cancer. It is estimated that around 21,000 deaths per year in the Netherlands are attributed to prolonged sitting. Interrupting sitting with regular breaks and incorporating standing or movement into daily routines can help mitigate these risks. The costs associated with sedentary behavior, including healthcare and reduced productivity, are estimated to be around 1.2 billion euros per year. Further research is needed to fully understand the impact of standing and movement on productivity. Welkom bij een nieuwe aflevering van Vitter, de podcast. De podcast over vitaliteit die gemaakt is voor de Vitter community. In deze podcast praten we met verschillende gasten over vitaliteit. Samen gaan we ontdekken wat vitaliteit voor die persoon is en wat eraan gedaan wordt. Vandaag praten we met Marjolein Douwens, werkzaam bij TNO en Randy Rijken, de eigenaar van SAM, over het onderzoek zitgewoondes. Deze is uitgevoerd door Liedewijn Renau, ook werkzaam bij TNO. Welkom Marjolein en Randy. Leuk dat jullie gast willen zijn bij Vitter, de podcast. Dankjewel. Randy, jij was de vorige keer al te gast. Zeker, ja. Maar Marjolein is een nieuwe naam voor de luisteraars. Zou jij even kort willen introduceren? Ja, ik ben Marjolein Douwens. Ik ben werkzaam als van huis uit bewegingswetenschapper, werkzaam bij TNO, over het gebied van fysieke belasting en ergonomie. Ik ben daar projectmanager, maar ook onderzoeker, adviseur. Oké, en hoelang bent u al werkzaam bij TNO? Moet ik dat echt zeggen? Nou, hoeft niet hoor. Als u dat niet wil dan... 34 jaar. 34 jaar, dat is al eventjes. Dan zal u ook al heel veel meegemaakt hebben in een bedrijf en heel veel mooie dingen onderzocht hebben. Ja, dan heb ik eigenlijk nog de laatste vraag voor de introductie. Wat betekent vitaliteit voor jou? Ja, vitaliteit. Ik denk dan aan fysiek en mentaal fit. Fit en gezond en weerbaar. Goed in staat om de dagelijkse uitdagingen te weerstaan en met veel energie te leven en te werken. Oké, vindt u zichzelf ook vitaal? Op een paar pijntjes hier en daar ben ik redelijk vitaal, zeker. Wat mooi om te horen. En Randy, wat is vitaliteit voor jou? Ik vond dat Marleen zei echt wel heel erg mooi. Het gaat natuurlijk om dat je fysiek, mentaal, sociaal goed in balans bent. Maar uiteindelijk vind ik het altijd het allerbelangrijkste dat je lekker in je vel zit, dat je vol energie zit. Zowel als je opstart op je werk, maar ook na je werk, dat je echt nog met energie thuiskomt. Nou, dat is een heel mooi antwoord. En vind jij jezelf vitaal, Randy? Ja, tuurlijk. Ik ben zeker vitaal. Ik sport regelmatig. Twee keer in de week taekwondo. Drie, vier keer in de week doe ik buiten fitnessen op eigen gewicht. Ik wandel veel. Ik fiets naar het werk toe. Ik eet gezond. Ja, dus ik mag wel zeggen dat ik vitaal ben. Nou, goed om te horen. Tijdens de eerste aflevering van de Fitter de podcast is het onderzoek over zitgedrag al eerder ter sprake gekomen. We hebben het gehad dat de Nederlanders Europees kampioen zitten zijn en dat dat statistieken zijn waar we niet trots mogen zijn. Zou jij ons en de luisteraars kort mee kunnen nemen in de resultaten van het onderzoek over zitgedrag? Ja, we hebben onder andere cijfers genoemd waaruit de kop voortkomt Nederland is Europees kampioen zitten. Dat zijn cijfers niet uit eigen onderzoek, maar uit een Europese studie uit 2022. Daarin zijn 27 landen hebben daaraan bijgedragen. Er zijn interviews afgenomen bij mensen en mensen hebben dus zelf aangegeven hoeveel ze zitten op een dag. Uit die cijfers blijkt dan dat Nederlanders koplopers zijn in Europa. Dat het grootste percentage van heel Europa meer dan 8,5 uur per dag zit. Namelijk 26% waar dat gemiddeld 11% is. Dus we doen het in Nederland niet zo goed op het gebied van zitten. Wel blijkt ook uit datzelfde onderzoek, dat is misschien dan toch ook wel leuk om te noemen, dat we wel veel bewegen. Dus we zitten veel, maar in de vrije tijd bewegen we ook veel. Alleen het nadeel is dat dat bewegen compenseert de risico's van het lange zitten niet. Dat neemt niet al die risico's weg. Dus het is goed en belangrijk dat je genoeg beweegt, maar daarnaast moet je ook het zitten natuurlijk regelmatig onderbreken. En welke specifieke gezondheidsrisico's zijn geassocieerd met het langdurig zitten? Ja, dat is eigenlijk vooral hart- en vaatziekten en diabetes 2. Dat zijn aandoeningen die echt duidelijk gerelateerd zijn aan langdurig zitten. Daarnaast is het ook zo dat sommige vormen van kanker, dus zongkanker, darmkanker, maar ook bijvoorbeeld depressieve klachten wel geassocieerd zijn met langdurig zitten. Dus er zijn een aantal behoorlijk ernstige aandoeningen waar je een verhoogde kans op loopt als je langdurig zit. Nou ja, als we dit natuurlijk allemaal horen, dat schrikken wij best wel van en ernstig om te horen, dan weet u misschien de cijfers van hoeveel mensen eruit vallen met ziektes door te lang zitten? Ja, het uitvallen tijdens het werk door te lang zitten, dat is heel lastig aan te tonen. Want de aandoeningen die gerelateerd zijn aan zitten, die treden pas na lange tijd op. En die kun je niet in verzuimcijfers terug herleiden. Je kunt, het is wel zo dat we hebben gekeken naar, want al die enger ernstige aandoeningen, die kunnen uiteindelijk ook leiden tot vroegtijdig overlijden. En daar hebben we wel cijfers over. We kunnen, we hebben geschat dat het aantal doden dat eigenlijk te wijten is aan het langdurig zitten, dat dat tegen de 21.000 per jaar zit. En dat is een behoorlijk hoog aantal, ongeveer in hetzelfde orde als het aantal doden dat te wijten of te herleiden is tot roken. Om je een idee te geven van de ernst. Echt veel. En om dat dan even wat meer naar de praktijk toe te vertalen. Ja, we horen natuurlijk dat het heel veel net maakt met zichtgedrag en dat het vergelijkbare cijfers zijn met roken. Randy, heb jij tevallig wat informatie uit de praktijk over hoe we dat tegen kunnen gaan, het zichtgedrag op de werkvloer. Want dat is vaak wel gewoon daar gerelateerd. Ja, er zijn heel veel manieren natuurlijk om het zitten te onderbreken. Wij staan nu ook onze podcast op te nemen. Dus dat is in ieder geval wat we willen laten zien dat het een goed voorbeeld is. Je kunt natuurlijk ook al je online vergaderingen kun je staan doen. Natuurlijk wel in balans. Als je er heel veel hebt achter elkaar dan moet je ook wel weer gaan zitten. Maar dat kun je wel gaan doen. Dat zijn allemaal hele makkelijke stapjes die iedereen kan maken. Gisteren had ik nog gesproken met het kenniscentrum sport en bewegen. Over inderdaad over het zitten. Maar je merkt toch wel dat heel veel bedrijven daar nog niet mee bezig zijn. Terwijl de urgentie er al is als je de cijfers ziet. En krijg je daar zelf ook vaak mee te maken dat je zelf bijvoorbeeld in een meeting zit. En dat jij wel. Ja, jij staat wel gewoon tijdens je meeting. Maar dat degene waarmee je de meeting hebt, dat die wel gewoon zit. Ja, kijk. Als we een meeting hebben, gewoon live. Dan is het gebruikelijk om te zitten. Dus we gaan allemaal zitten. Ik probeer dan wel zelf na een half uur, drie kwartier ga ik staan. En dan geef ik ook aan dat het gewoon belangrijk is om te staan. En sommige mensen doen daar mee. Sommigen niet. En ik wil het goede voorbeeld geven. Dus ik pak dat wel altijd gewoon op. En ik merk ook dat sommige mensen denken. Hé, dat is fijn. Ik doe dat ook. Dus mensen, ja die raken daar toch door beïnvloed. En dan terug te komen op, nou net over de ziekte natuurlijk. Dat is heel erg. En dat er veel mensen uitvallen. En wat doet dit eigenlijk met de zorgkosten voor ons? Ja, dat is een goede vraag. Want ook dat is schrikbarend. We hebben dat geschat op ongeveer 1,2 miljard per jaar. En dat is eigenlijk gebaseerd op die ernstige aandoeningen die ik net al noemde. Dus daar hebben we nog niet alles mee gerekend. Als je echt rekening zou houden met alle kosten, dan is dat dus waarschijnlijk nog hoger dan die 1,2 miljard. En ook als je ook rekening houdt met de kosten die gepaard gaan met verzuim. Wat we dus slecht in kaart kunnen brengen. Dus die schatting kunnen we eigenlijk niet goed maken. Maar daar komen zeker nog extra kosten bij. Ja, die kosten zijn voornamelijk ook voor de productiviteit. Ja, klopt. Dat vergeten mensen vaak. Natuurlijk mensen die ziek zijn of die op weg zijn naar die ernstige aandoeningen, die hebben natuurlijk vaak ook al verminderde inzetbaarheid. Dus die kosten zou je eigenlijk ook mee willen rekenen. Maar dat is heel lastig om dat te becijferen. Ik had het gisteren over met een wandelafspraak. Toen had ik een wandelafspraak buiten. En toen hadden we het over af en toe eens naar de wc gaan. En wat het dan met je doet. En ik zei van, wat gebeurt er dan op het moment dat je opstaat en je gaat naar de wc. Toen gaf ze als antwoord, ja dan gaat het ineens weer raten in mijn hoofd. Dus ook los van de productiviteit, is ook die creativiteit gewoon beter. Klopt, ja. We noemen dat ook wel mentale unwinding. En mensen geven ook wel aan als je korte breaks inlast om even van je stoel af te komen. Om even, ja het liefst ook nog, misschien zelfs wel even naar buiten te gaan, een wandelingetje te maken. Dat ze dat mentaal ook heel prettig vinden. Want merk je zelf ook, of niet gewoon vanuit cijfers, dat de productiviteit daadwerkelijk hoger is wanneer er vaak gestaan wordt. Of dat mensen een wandelingetje maken bijvoorbeeld. Ja, daar hebben we eigenlijk nog te weinig zicht op. Dat is wel iets wat we natuurlijk in de toekomst goed willen onderzoeken. Als daar voldoende onderzoek naar gedaan is, dan willen we dat zeker eens een keer op een rijtje zetten. Ja, maar momenteel staat er nog niet voldoende onderzoek naar gedaan. Nee, dat is nog onduidelijk. Er is in het verleden wel gekeken naar, maar in kleine studies. Dus niet grootschalige groepen mensen gevolgd. In kleine studies naar wat het met je doet als je bijvoorbeeld staat te werken. Of zelfs achter een bureau fietst, in plaats van zit. En dan zie je dat bij sommige taken werkt dat goed. En bij andere taken werkt dat minder goed. Dus het is lastig te zeggen. Je zult dat per taak goed in kaart moeten brengen. Je kan je voorstellen als je moet typen terwijl je aan het bewegen bent, dat dat lastig is. Dus maar een leestaak gaat alweer makkelijker. En als je zit op een deskbike, dan heb je weer minder beweging van het bovenlichaam dan als je bijvoorbeeld op zo'n loopband loopt. Daar hebben we in het verleden wel onderzoek naar gedaan. Maar dat is toch nog niet helemaal volledig duidelijk. Dan moeten we eigenlijk nog verder induiken. Oké. Randy, weet jij of er toevallig bedrijven zijn die daarmee bezig zijn met het zitgedrag verminderen? Ja, dat gebeurt wel. Maar echt nog minimaal. Ik schat net aan dat ik gisteren een afspraak had met het Kenniscentrum Sport en Bewegen. En zij zijn daar ook mee bezig met het onderzoek. En zij zoeken eigenlijk organisaties die dit al doen. Maar het is heel moeilijk om te achterhalen wie hier al mee bezig is. Heel veel organisaties hebben allerlei workshops, trainingen op het gebied van gezonde leefstijl. Maar echt die kleine stap voor het zitten onderbreken, dat hoor je bijna niet. Ik ben toevallig zelf bezig met de gemeente Den Haag. Want zij hebben wel iets van oké, we willen dat gaan oppakken. Zij waren al van de sport. Maar zien nu in dat bewegen veel belangrijker is. En we starten nu met de sneakerdag. En de sneakerdag is echt iets van oké, we komen op onze sneaker naar ons kantoor toe. Met als doel, met als metafoor van ik ga meer bewegen tijdens mijn werkdag. Dat is de campagne die we gaan voeren. Daar gaan we eerst interne starten. We hebben daar ook voor een go vanuit de wethouder. Dat is heel mooi. We hebben een werkgroep gecreëerd met allemaal verschillende mensen van verschillende afdelingen. We zoeken ambassadeurs en we gaan echt gewoon grote stappen maken om ervoor te zorgen dat mensen gaan balans gaan vinden tussen zitten, staan en bewegen. En om dan een stap te maken naar fitter. Want dat is natuurlijk een onderdeel van de community van SAM. Doe jij daar ook wat aan om mensen aan te sporen om te staan? Nou nu ik deze cijfers weet. Ik had ze natuurlijk al gelezen. Ik dacht van ja, daar moeten we wel iets mee doen. Dat is zo ontzettend belangrijk. En we hebben een mooi netwerk van allemaal grote organisaties. Een aantal ministeries, gemeentes, ziekenhuizen, commerciële organisaties die erin zitten. Allemaal HR en vitaliteitsprofessionals. Als we samen een stap kunnen maken dat we minder gaan zitten, dan is het natuurlijk heel mooi. Dus ik heb gisteren ook gevraagd van kunnen we niet ook een sessie gaan organiseren speciaal om dit onderwerp onder de aandacht te brengen. Dus dat ga ik zeker doen. Oké dat is goed om te horen. Dan weer een vraag aan jou Marjolein. Weet u toevallig waarom het zitgedrag vaak voorkomt bij een kantoorbaan? Ja daar hoef je denk ik geen onderzoek naar te doen. Om te bedenken dat dat eigenlijk een traditioneel zijn kantoorbanen, bureaubanen. Zijn zittende banen. Je moet schrijven. Je hebt een bureau nodig om te kunnen schrijven. Nou ja dan zitten wel de makkelijkste weg en kost het minste energie. Mensen zijn toch wel snel geneigd om dan te gaan zitten. Dus daar is alles op ingericht. Sterker nog we hebben de hele kantoorwerkplek. Daar zijn allerlei richtlijnen voor. Die bestaan uit een bureau en een bureaustoel. En hoe je die moet instellen. Dus we gaan al standaard uit van bureau en bureaustoel. Ja dat moet natuurlijk veranderen naar zitstaattafel en adviezen daarover. En hoe ziet dat er dan bij TNO uit? Hebben jullie dan wel ook die zitstaattafels? Of hebben jullie ook van die klassieke zittafels? Nee we hebben wel zitstaattafels. En die hebben we ook al best lang. Maar ook bij ons is het net als in veel bedrijven toch wel een uitdaging om te zorgen dat die dan ook werkelijk gebruikt worden. Dus het is belangrijk dat een werkgever niet alleen zorgt voor een goed ingerichte werkomgeving die uitdaagt om minder te zitten en meer te bewegen. Maar dat er ook voldoende gefaciliteerd wordt en gestimuleerd wordt om daar gebruik van te maken. Ik weet, dat is heel grappig, Julia, Julia Modeman, jouw collega Marleen van TNO. Die zit ook in het netwerk van Vitter. In de Vitter community. En zij vertelde mij dat ze in Leiden, hadden ze een ludieke actie, hadden ze bedacht, hadden ze alle staattafels omhoog gezet. Om gewoon te laten zien van je hebt een staattafel. Maak daar ook goed gebruik van. En daar hebben ze onderzetters voor gemaakt. En die hebben ze op de tafels neergelegd van oké, waarom staat die staattafel omhoog? Wat kun je doen? Wat is het effect ervan? En op die manier hebben ze het toch onder de aandacht weergebracht. Ja, dat was naar aanleiding van de verhuizing naar het nieuwe gebouw. Dus toen mensen in het nieuwe gebouw kwamen, toen stonden alle tafels omhoog. Dus dat was een goede start in het nieuwe gebouw. Ja, dat zouden ze eigenlijk elke avond moeten doen. Eigenlijk wel, eigenlijk wel. Ik denk dat het ook jammer is dat we maar gewoon vanuit gaan dat een kantoor waar gewoon achter je bureau zitten is en met name zitten is en niet gewoon staan. Ik denk dat daar gewoon een verandering moet komen van hoe kunnen we zorgen dat mensen meer gaan staan. En ik denk dat dit een heel mooi voorbeeld is hoe dat bij jullie dan is gebeurd. Dat je ook de mensen probeert te stimuleren om dat werkelijk ook staan te gaan werken en een combinatie erin te vinden. In plaats van, het hoeft natuurlijk niet alleen maar staan te zijn, maar combinatie. Sterker nog, het moet niet alleen maar staan zijn, want staan is ook niet goed voor je. Je moet zeker niet langer dan een uur staan, achter elkaar en niet langer dan vier uur op een dag. Het belangrijkste is dat je afwisselt en dat je zit, staat, maar vooral ook loopt, beweegt. Dus als ik het goed begrijp, zo'n afwisseling van even zitten, dan een uurtje staan, dan voor een uurtje gaan zitten en dat gaan bewegen, zou dan ideaal zijn? Ja, afwisseling is echt het dove woord. Daar moeten we naartoe, ja. En je kunt natuurlijk ook gewoon een kleine onderbreking doen. Op het moment dat je een half uur zit, je gaat heel even staan, je loopt door je kamer, je loopt door je kantoor, je doet een oefening. Alles is mogelijk. Als je ook die onderbreking heel even pakt van een minuut, twee minuten, drie minuten, dat is al voldoende om heel eventjes gewoon los te komen van je stoel. En het hoeft niet altijd een pauze te zijn. Je kunt ook, als je gebeld wordt, kun je opstaan, dus lopen, telefoneren adviseren we wel om te doen. Je kunt bilateraal overleggen, kun je ook prima eigenlijk even een rondje buiten doen. Dus er zijn ook tijdens het werk zelf nog meer mogelijkheden dan aan je bureau staan te vergaderen. Dus zo kun je combineren de afwisseling tijdens het werk zelf en bewegen in de pauzes. En dan heb je natuurlijk ook nog woon-werkverkeer. Dat biedt ook nog mogelijkheden om te bewegen in plaats van weer opnieuw in de auto te gaan zitten. Of als je dan OV neemt en je kunt nog een stukje wandelen of fietsen naar de bus of de trein, dan levert dat ook weer wat op. En hoe zijn de werkomstandigheden in de afgelopen decennia veranderd met betrekking tot de fysieke belasting? Ja, er zijn eigenlijk weinig, er is weinig verandering geweest. We hebben wel vooral gekeken de afgelopen jaren naar de fysieke overbelasting. Dus meer het zwaardere werk, repeterend werk, werken in ongunstige houdingen. Daar is relatief weinig in veranderd. Het is een heel klein beetje minder zwaar geworden in zijn totaliteit, de fysieke overbelasting. Heel klein beetje afgenomen. Het aantal mensen dat zegt fysieke belastend werk te doen. En we zien dus het zittende, het zitgedrag juist een beetje toenemen. Dus je kunt zeggen het zware werk neemt een klein beetje af en de fysieke onderbelasting neemt een klein beetje toe. Ik denk dat het ook wel, ja, ook wel jammer is om te horen eigenlijk dat er weer meer zijn gaan zitten en dat er geen verandering in is gekomen. En ik hoop, nou ja, dat we uiteindelijk, dat dat met dat onderzoek wat meer duidelijk kan worden. Wat meer mensen wakker kunnen schudden, zeg maar, zodat ze meer gaan bewegen of meer gaan staan. En ik hoop dat bij VITR natuurlijk ook, dat is natuurlijk ook het doel om meer mensen aan het bewegen te krijgen tijdens hun werk. Want dat is heel belangrijk. Zeker. En als je kijkt ook hoe we hem organiseren. We hebben altijd staattafels als wij een bijeenkomst organiseren. En er maar een paar mogelijkheden om te zitten. Daarmee stimuleren we al van, oké, weet je, laten we wat meer gaan staan. Zo belangrijk. Die kleine, kleine dingetjes die je mee kunt geven. Ja, dat hoop je dan ook, dat ze dat zelf gaan toepassen. Als ze zelf iets organiseren. Ja. En dan, nou ja, gelijk leuk om gewoon eigenlijk de tip die we de mensen thuis willen meegeven. Want wat zijn tips die jullie hebben waardoor mensen hun zitgedag kunnen verbeteren eigenlijk. Dus dat is eigenlijk met name aan Marjolein en aan Randy de vraag van, wat zijn echt tips waarvan jullie denken, dit is een waardevol en daarmee kunnen we het zitgedag verbeteren. Ja, ik zou in ieder geval willen zeggen, je hebt de werkgever die natuurlijk moet zorgen voor een uitdagende en goede werkomgeving die het mogelijk maakt om tijdens het werk en tussen het werk door meer te bewegen, minder te zitten. En wat we wel weten is dat dat niet maar één maatregel, dat er niet een holy grail is. Maar dat het echt een pakket aan verschillende maatregelen het beste werkt. Zodat ieder wat wils heeft. En dan moet je ook denken aan enerzijds de omgeving, de werkomgeving en anderzijds maatregelen om te stimuleren. En om mensen bewust te maken van de risico's. Dus goede voorlichting te geven. Maar ook te attenderen op, ik zag hier bijvoorbeeld in het gebouw, zag ik stickers met de trap lopen is gezond. Dat je mensen steeds eraan herinnert dat het goed is om die keuze te maken. En daarnaast gelegenheid geven om bijvoorbeeld micropauzes te nemen. Vergaderingen niet ieder uur achter elkaar door plannen, maar korte pauzes inlassen zodat mensen eventjes van hun plek kunnen komen en een korte breek kunnen hebben en even kunnen bewegen. Dat je natuurlijk voor mij ook nog een tip weet. Dit wat Marjolein aangeeft is echt on point. Daar gaat het uiteindelijk om. Maar ik weet ook wel dat in organisaties als je dit gaat doen en je gaat gewoon communiceren dat het belangrijk is, dat mensen het misschien nog steeds niet doen. En waardoor komt dat? Omdat ze vaak een schuldgevoel hebben. Ze hebben een deadline, ze willen doorwerken, het is een angstgevoel. Er zijn allerlei factoren te bedenken om het juist niet te doen. En ik denk dat het slim is dat we dat moeten doorbreken. Wat speelt er allemaal binnen de organisatie en hoe kunnen we die veilige sfeer creëren waardoor juist dat we het wel allemaal gaan doen. En dat het de normaalste zaak van de wereld wordt. Dus dat is één. Als dat is gelukt, zou ik zeggen, denk dan ook na. Wat kun jij doen tijdens jouw werkdag? Wanneer moet jij zitten? Wanneer kan jij gaan lopen of gaan staan? Dat je bewust bent van oké, als ik een telefoongesprek doe, doe ik hem staand. Ik doe niet een mailtje voor een vraag stellen als iemand bij mij in de buurt zit, dan loop ik naartoe. Dat soort dingetjes moet je over nadenken. En als je erover na hebt gedacht, dan ga je het ook vaker toepassen en dan kom je in actie. Misschien ook wel leuk om te vertellen, want Randy jij bent natuurlijk ook de stagebegeleider van Lucas en van mij. Jij stimuleert ons ook eigenlijk altijd om zoveel mogelijk te bewegen. Als we een uurtje gewerkt hebben, dat we dan ook vijf minuten pauze nemen om in ieder geval te staan, even te lopen. En als dat kan inderdaad ook gewoon dingen lopend of staan te doen. Zeker. En onze competitie tafeltennis, niet te geven. Zeker. Het originele idee van deze podcast was ook vanuit Randy om hem lopend te doen. Het was een heel mooi initiatief, maar helaas uit de test was het niet mogelijk, omdat je op dit geval heel veel omgevingsgeluiden hoorde. Vandaar dat we het nu toch in de studio doen, maar we doen hem wel staan. Dus we zijn in ieder geval wel bezig om het zuchtgedrag hier ook te verminderen. Marjolein en Randy, heel erg bedankt dat jullie tijd vrij hebben gemaakt voor Twitter de podcast. Wij hebben heel erg genoten van het interessante gesprek. Wij hopen de luisteraars thuis ook. Een laatste vraag voor de luisteraars thuis. Wij vanuit Twitter zijn bezig met een onderzoek, met twee onderzoeken. Een over eetgedrag op de werkvloer en de ander over succesvolle fietering tijdsprogramma's. Wij zijn op zoek naar respondenten voor ons onderzoek. We hebben hem helaas nog niet genoeg en het is lastig om hier aan te komen. Dus als jullie ons willen helpen door of een enquête in te vullen of een interview af te laten nemen, dan zou dat ons heel erg helpen. Het is maar een minuutje werk voor de enquête, hooguit een half uurtje voor het interview. Dus in ieder geval wat ik net al zei, dat zou ons heel erg helpen. En als je hier voor over staat, kan je Randy benaderen om een afspraak in te plannen. Nogmaals Marjolein en Randy, heel erg bedankt en tot de volgende podcast. Dankjewel. Dankjewel. Uit kunnen leggen wat voor bedrijf TNO precies is. Ja, TNO is een non-profit organisatie. We ontwikkelen bij TNO innovaties voor duurzaam welzijn en welvaart van de samenleving. En we ondersteunen de overheid bij het uitvoeren van overheidstaken en het opzetten van beleid. Dus beleidsondersteunend onderzoek doen we ook veel. En binnen onze unit bij TNO, de unit Healthy Living and Work, dat is waar ik werk, richten we ons dan met name op een duurzaam gezonde samenleving. En in mijn afdeling gaat het eigenlijk vooral om een gezonde en veilige werkomgeving, waar mensen dan langdurig, duurzaam, gezond kunnen werken met veel werkplezier en waar iedereen gelijke kansen krijgt. Oké, en welke functie bekleed u binnen dit bedrijf? Ja, mijn functie is senior scientist. Ik ben eigenlijk vooral werkzaam als projectmanager, maar ik doe ook eigenlijk altijd graag zelf inhoudelijk wel mee aan de projecten. Dus een stukje projectmanagement en een stukje uitvoering van onderzoek. En soms zijn het meer adviesprojecten. We hebben ook projecten waar het meer gaat over het implementeren van de kennis en instrumenten die we ontwikkelen. Want binnen de projecten die ik doe, richt ik me eigenlijk de afgelopen jaren vooral op de ondersteuning van bedrijven om hen te helpen te voldoen aan de Arbowet. Dus dat betekent het ontwikkelen van kennis en instrumenten die hen daarbij kunnen ondersteunen. Dan moet je denken aan het uitvoeren van risico-inventarisaties en evaluaties en het bedenken van maatregelen om risico's omlaag te brengen. En dat was lange tijd vooral gericht op fysieke overbelasting, maar de laatste jaren is de aandacht voor fysieke onderbelasting ook gelukkig weer op de agenda komen te staan. Dus richten we ons nu ook weer op meer bewegen en minder zitten op het werk. Natuurlijk hebben we lang last gehad van corona en de pandemie. Daarvoor zijn veel mensen thuis gaan werken. Wat heeft de coronapandemie voor invloed gehad op het zitgedrag van de mensen? Nou ja, we zien wel dat dat is waarschijnlijk toch wel een van de redenen waarom mensen nu na corona toch meer zijn gaan zitten dan voor corona. Ze zijn meer gaan thuiswerken. Dat zien we ook in de cijfers terug, dat heeft CBS recent ook cijfers over naar buiten gebracht. Dus we werken meer thuis dan voorheen en daarmee zitten we ook nog weer meer, want de thuiswerker zit weer meer dan de kantoorwerker. Dus dat is wel een verklaring denk ik, een van de verklaringen voor de toename van het zitgedrag. En merk jij dat zelf Randy, merk jij dat thuis, merk jij dat ook dat jij door de coronapandemie zelf meer ben gaan zitten of heeft dat geen invloed op jou gehad? Nee, op mij zelf niet. Ik ben, ik kon gewoon naar kantoor toe. Ik heb mijn eigen kantoor en ik kon er zitten. Ik was daar alleen, dus ik was daar gewoon actief bezig, actief aan het werk. Dus ik zelf niet. Maar als ik dan thuis kijk naar mijn vrouw, ja dan zie je wel, die zit aan de keukentafel en dan word je wakker en dan ga je eerst ontbijten, dan zit je aan de keukentafel, vervolgens fris je op en dan ga je weer aan de keukentafel. Dus je hebt heel weinig beweging daardoor. Gelukkig kan ik haar heel goed motiveren en is ze inmiddels ook soms aan het wandelen voordat ze gaat werken, pakt wat onderbrekingen. Maar het is wel echt een enorme valkuil. Ja, we zien ook wel, dat is misschien even een sidestep, maar dat door dat thuiswerken tijdens corona, dat er ook meer aandacht is gekomen vanuit werkgevers voor goed inrichten van de thuiswerkplek. Dat is wel weer een plus en een voordeeltje. Alleen ja, wat we daar nog aan moeten toevoegen met z'n allen, is ook goede adviezen over minder zitten en meer bewegen thuis. Daar zijn de mogelijkheden toch vaak iets beperkter en dan ben je meer op jezelf aangewezen en je hebt geen collega's om je heen die je stimuleren om even mee naar buiten te gaan. Dus ja, daar moeten we ons denk ik ook wel goed op richten. Goed man, een goede toevoeging dit nog. Zoveel leuk man, ging goed toch? Hebben jullie voldoende zo? Ja. Hoe vond je het? Ja, leuk, maar ik heb wel het idee dat we een beetje door elkaar heen, soms een beetje door elkaar, nee niet door elkaar heen, maar ik bedoel de structuur. Een beetje van de hak op de tak sprongen af en toe. Maar dat geeft niet, want volgens mij kwam alles wel aan de orde. Ja precies. Ik dacht alleen toen jullie vroegen naar, heb je nog een tip? Toen begon ik eigenlijk pas met mijn rijtje van dit zou je allemaal kunnen doen als werkgever. Terwijl dat was meer bedoeld natuurlijk als tip voor wat je zelf kan doen. Dus misschien moet je dat nog een beetje anders framen. Op zich is het goed, want we hebben niet per idee gezet, maar dat het voor de werknemers zit bijvoorbeeld. Maar ja, nu heeft u gewoon een tip gegeven voor de werkgevers en eigenlijk de werknemers, dus dat is eigenlijk gewoon een... Het is ook wel super belangrijk natuurlijk dat die werkgever faciliteert en motiveert en stimuleert om die dingen te doen, want dan gaat er echt niets gebeuren. Maar andersom is het natuurlijk ook wel zo dat het nog geen garantie is. Daarom zei ik ook, die cultuur moet veranderd worden. Sterker nog, ik wilde het bijna zeggen, maar ik heb het niet gedaan, gelukkig. De wethouder had gevraagd aan Faciteren Zaken om een grote staarttafel waarin je kan overleggen, zodat je hem zowel kan zittend kan gebruiken, als taart kan gebruiken. En we zeiden, nee die krijg je niet. Wethouder van sport, hè? Sport en personeel. Supermooie kans dat hij dat krijgt en dat hij dat kan promoten en al z'n wethouders gek kan maken. Waarop, krijgt hij het wel of niet? Nou, die zakt echt niet de hoek af. Ja, dat is wel erg. Dat is echt de ernstigste. Dus daar gaan we nu voor vechten dat hij hem wel krijgt. Maar ik dacht, ik ga het niet, ik zat heel even in m'n hoofd, ga ik dit zeggen of niet? Ja, dat is moeilijk. Ja, maar het was wel iets moois om te vertellen, maar ik dacht, ja, ik doe het niet, dacht ik. Ik denk dat het misschien ook wel een beetje provocerend zou kunnen zijn. Ja, precies. Ja, en ik ben zelf projectleider voor dit project, dus het is een beetje, dacht ik, ah, nee, moet ik niet. Je wilt stemmen als je niet gezet hebt. Ik ben juist opdacht kwijt. Ja, ja, ja. Soms gaat het je idealisme boven je commerciële invloed. Ja, en ik ben altijd gewoon open boek. Dus ik wil gewoon het liefst alles bij doen. Ik zou het moeilijk vinden om dat dan niet te zeggen. Nee, nee, ik zou echt een stemmetje niet doen, niet doen. Ja, ja, ja. Die is gedaan, ja. En we hadden het wel kunnen knippen. Ja, ja, ja, precies. Maar ik snap wel. Maar goed, als hij in je riedel zit, is het moeilijker om hem te knippen. Ja, dat is waar. Dus dan kun je beter onderbrekingen hebben. Maar ja, vaak gaat hij wel gewoon in één gang door. Je kan hem nog apart even opnemen. Ik denk dat we een mooi stuk hebben. Zeker. Je zet best een goede punt in. Is er nog iets? Nou, je hebt nu toegevoegd wat vanuit TNO, vind ik mooi. Ook nog net even wat meer over jezelf, vind ik ook goed. Ja, en ik dacht dat is eigenlijk ook wel handig om dan even te vertellen dat het namelijk die het fysieke overbelasting is gewoon jarenlang het item geweest. En dat was letterlijk jarenlang was bewegen en zitten op het werk bij SZW. Waarslamdossier, zo noemden ze dat. Ja, ja, ja. Want wij doen al heel lang werken we voor SZW. Precies. Dus alsmaar, dat is een tijdje in, ja, rond, ja, wat was het, tussen 2000 en 2010 of zo. Toen is dat juist wel op de agenda geweest en hadden we zelfs een heel leefstelteam bij TNO. Maar op een gegeven moment hadden we vanuit, en vanuit SZW en vanuit VBS, was er helemaal geen aandacht meer. Ja, dat is waar toch? Ja, en VBS kwam niet met geld en zo. Dus hebben we dat hele team ontlagen bij TNO. Ja. Ik dacht een heel team kwam daar uit te gaan omdat we daar gewoon geen opdrachten meer kregen. Nee, nee. Het was zo urgent als toen al. Toen ging het alleen maar over fysieke overbelasting voor volgende jaren lang. Ja. En nu is door die, zeg maar 2019, is er gestart met een programma preventie-beroepsziekte bij SZW. Oké. En fysieke belasting, eerst ging het over gevaarlijke stoffen en daarna fysieke belasting. Ja. En toen is vanuit Europa gezegd, want wat komt dat, die campagnes komen dan altijd uit Europa. Ja, precies, ja. En Europa zei, we moeten ook aandacht besteden aan zitten. Ja, ja. En daardoor is zitten nu weer op de agenda van SZW gekomen. Ja, en ik weet, want in 2015 had je het programma Eurofit. Ja. Heb je daarvan gehoord? Ja, ja. Dat is een programma voor de voetballers. Ja. Dat was in eerste instantie, hebben ze dat bedacht in Schotland. Ja. Vervolgens in Europa weggezet met een programma om supporters te helpen aan een gezonde leefstijl. Ja. Dus mensen met mannen waren dat voornamelijk van 15 jaar en ouder. Met een BMW overal 25. Ja. En daar ging het echt om meer bewegen, minder zitten. Ja. En ook gezonde eten, maar echt minder zitten. Ja. Dus toen in 2015 kwam die toen ook al. Ja. En dat hebben ze toen van 2015 tot 2017 hebben ze dat, hebben ze pilot gedraaid. Daar hebben ze het effect van gemeten. En toen mochten de clubs die hebben deelgenomen zelf ook daarmee aan de slag. ANNH geeft daar ook mee. Ja, dat vertelde je. Ja, dus dat is echt heel tof. Ik vind het heel goed, want mijn kinderen zitten altijd bij ADO. Oh ja, waar? Laten we kijken. Oké, precies, ja. Trouwens supporters. Dus die hopen nu dat ze... Ik weet niet waarom, maar ik heb helemaal niks met voetbal. Maar goed. Ik ook niet. Jullie wel, hè? Sport met name. Ja, mijn zoon voetbalt ook hoor. Dus dat snap ik nog. Mijn dochter gaat nu ook daarheen. Ja, die basketbalde vroeger, maar die doet nu... Oh, kijk, kijk, kijk. Waar heeft die gebasketbald? Mijn dochter is bij... Oh, ze. Bij Locomotion. Oh, Locomotief. Locomotion. Succes. Wat een rare verspreking dit. Ja, daar ging ik ook heen. Tot nu toe. Nee, Locomotief. En jij? Ik heb bij het Leiden helemaal gespeeld. Toen ben ik overgegaan naar Zwanenburg. Het heet Hot Pepper Heat. Dat is een nieuwe vereniging. Nee, het is nieuw. Het bestaat nu drie jaar of zo. En die wouden eigenlijk gewoon nieuw beginnen. En zo snel mogelijk promoveren. En de Eredivisie halen. Daar heb ik twee jaar gebasketbald. Voordat ik stopte wegens blessures. Ah, jammer. Dus dat heb ik gedaan. Ik ga wel eens naar ZZ Leiden kijken. Altijd heel leuk. Ja, zeker. Altijd leuk inderdaad. Nu helemaal die nieuwe hal. Ja, mooie hal. Ik vind het wel jammer. Die lichten kunnen ze niet dempen daar. Heel koud licht. Ja, precies. Voorheen was het echt dat de lichten uitgingen. Ja, opkomen. Maar nu mogen ze dat niet meer uitdoen. Voor duurzaamheid. Ja, ik weet ook niet wat het is. Ze mogen ook minder muziek daar draaien. Dat is wel jammer eigenlijk. Maar dat doen ze nog wel voldoende, toch? Ja, officieel erbij. Hou jij klaar? Ja, maar bij Europese wedstrijden mag dat dus niet meer. Tussen wedstrijden door mag het niet. En bij normale wedstrijden mag dat natuurlijk wel. Dat is wel jammer. Ja, ik vind het wel leuk. Het veertje is altijd wel goed daar. Ja, het is altijd leuk om te kijken. Ik ken ook jongens waar ik mee heb gespeeld die in dat team spelen. Dus dat is ook leuk om te kijken. Ja, het is altijd wel leuk om erbij te gaan. Ja. Ik heb zelf vroeger in Leidsendam gespeeld. En later in Amsterdam. Oh, waar in Leidsendam? Ja, je had vroeger Gim Nova. Oh, dat is ook bij Nova geworden denk ik. Of niet? Dat is een nieuwe Voorburg. Ja, ze zijn samen gegaan met Voorburg. En Voorburg was vroeger dan de vereniging. Daar gingen alle goede spelers uit Leidsendam. Die werden dan ook weer gecaapt door Voorburg. Ja. Maar nu zijn die twee samen. Ja. En Lokomotief is eigenlijk volgens mij nu gewoon wel beter. Die werken ook samen met Katwijk. Ja, het verschilt een beetje steeds. Het is een soort van Bolwerpteam. Dat de meneers dan met bepaalde verenigingen. Dat het verschilt heel erg. Maar nu tegenwoordig wordt iedereen overal gewoon vandaag op vlug. Oh ja. Dat heb ik zelf ook gemerkt. Ja? Ja, dat ze gewoon die betere omstandigheden bieden ofzo. Oh ja. Heb je weggekocht? Nou, ik was meer weg te lijken. Weggekocht zeg maar. Ik probeer het allemaal aantrekkelijk te laten lijken. Ja. Dus dat merk ik bij basketbal heel veel. Dat eigenlijk als jij anderhalf uur moet reizen om naar je training te komen. Dat is in de basketbalwereld. Op hoog niveau is dat heel normaal. Ja. Daar moet je toch niet aan denken. Hoe is het met meiden en dames basketbal? Is dat echt een grote sport? In Nederland ook wel. Het wordt wel redelijk veel gespeeld. Volgens mij zijn vrouwen het Nederlands team beter dan mannen. Oh ja? Oké, cool. Je zegt dat ik die Nederlands teams volg eigenlijk helemaal niet. Nee? Ik vind de competitie wel leuker om te volgen. Ja, klopt. Ik volg het Nederlands team ook wat minder. Ze zijn natuurlijk ook minder goed. Want het niveau van de Europese landen zijn gewoon beter dan Nederland. Dus daarom is het wel leuk om gewoon onder de hoed te komen. Hoor je wat we zeggen? De dames zijn beter. De dames zijn ook beter in voetbal. De dames zijn beter in voetbal dan in atletiek. Ja, zeker. Het valt wel op, hè? In zwemmen. Ja. Maar ik moet wel zeggen dat ik toch het heren basketbal wel leuker vind om naar te kijken. Het gaat gewoon toch wel een stuk langzamer bij de dames. Ja, het is minder explosief inderdaad ook. Dus dat vind ik ook wel leuker om te kijken. Maar moedig mijn vriendin maakt het wel aan elke wedstrijd. Dus ik kijk het wel op. Ja. Ik vind het wel leuk om te kijken. Maar moedig mijn vriendin maakt het wel aan elke wedstrijd. Dus ik kijk het wel allebei. Oh ja, zij speelt nog wel. Ja, in Utrecht speelt zij. Dus ik probeer dat wel gewoon altijd te zijn om haar te moedigen. Een beetje zo'n mannen als vrouwen sporten mee te krijgen eigenlijk. Dat is wel belangrijk. Universiteit. Ja. En de handbalsters die deden ook een treintje heel goed. Zeker, ja. Moet ik er niet aan stoppen? Nee. Zullen we nog één fotootje maken met het koptelefoon op? Want ik heb nu echt gewoon een rare foto denk ik. Ja. Beetje dichterbij elkaar of anders ga ik het niet hebben. Ja, dat is goed. Net echt. Als je die koptelefoon op hebt, nog maar afdoen. Dan hoort het geluid. Ja. Even kijken hoor. Moet je erop staan. Hoe doen we dit? Ik sta voor je aan. Je moet iets meer naar die kant schuiven. Ja. Oké. Toppie. Ja, alweer af. Het is warm. Dat is het. Ja. Nou mooi man. Hebben jullie weer een flinke klus om te doen. Ja. Ja. We hebben 11 april een podcast met Anne. Anne van de Put. Dat is ook leuk. Dus we hebben eerst 11 april een bijeenkomst. Vanuit zitten, vanuit de community. Dan komt ze spreken. En dan doet ze daarna gelijk een podcast. Ja. We gaan nog met de gemeente Den Haag in gesprek. Ja. We hebben dan een dag een race van 4 tot 6 opnames. Ja. En dan gaan we spreken. Ja. Ik moet zeggen dat ik neem nu tijdelijk dingen over van Lierweij. Ja. Ik vind dit onderwerp altijd wel heel interessant. Precies. Tuurlijk. Ja. Ja. Oh echt waar. Ja. Dat is natuurlijk. Aan de ene kant was zij natuurlijk het voordeel. Dat ze nog net effe dit allemaal kon communiceren. Maar dan wil iedereen natuurlijk ook wat vragen. En weten. Ja precies. Inderdaad. Ja. Oké. Oké. Ja. Een artikel. Ja die heb ik wel gelezen inderdaad. Ja. Nee precies. Nee. Nee. Oké. Ja. Ik heb ook tegen Lierweij gezegd. Als je wat wil weten. Of vragen hebt. Of je wil verbinding maken met organisaties. Heb ik ook tegen Janiek gezegd. Je vraagt daar gewoon om. Ja. Ja precies. Ja. Ja precies. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Zeker. Dat is wel heel mooi inderdaad. Maar dat duurt nog even. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja.