Pierres et passions EP05 Alexander Tamanyan

Եթաքրծջական է, որ հայոց դաս երկու էրորդ Մայրակաղակի Երևանը մեկան այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այդ այ կարկանի շինություններով, կավեպատ խրջիցներով ու փոշոտ փողոցներով էր մինչև նրա ժամանումը, բայց նրա գալով համեն բան փոխվեց կաղակում։ Նագալիս է սանք պետերբուրգից, որտեղ ընտանիքի հետ տեղափոխվել էր դեղրևըս տասնը մեկ տարեկան հասակում, ռուսական կայսության մեկ այլ գրասնոդար կաղակից։ Նա ալեկսանդեր թամանյանն էր։ Նագալիս էր արդեն որպես կայացած շարտարապետ, հետևում թողնելով բուրըն ստեղծագորսական պրոցեսներ ու նախագծեր։ Հիդ նախագծերով արդեն կարուցվել են շինություններ պետերբուրգում, մոսկվայում, յարոսլավլում և ռուսական կայսության այլ կաղակներում մեծահարուսների, ազնվականների ու կայսերական ընտանիքի անթամների պատվելներով։ Դամանյանը գալի սեզ թողնելով նաև ամբուր կապերը, որ ուներ ռուսական կայսությունում գործող հայոց եկեղեցու հետ։ Ունենալով գլխավոր ճարտարապետի պաշտոնը հայկական եկեղեցիների խորրդում, նա արդեն կատարել է սանքպետերբուրգի Նևսկի փողոտայում գտնվող Սուպ կատերիների հայկական եկեղեցու վերակարությունը։ Ու հենց այտեղ էլ 1908 թվականին պսակադրվել էր անգլյացի արճնաբերողի դստեր կամիլա Թբարծի հետ, ով Հուս նշանավոր ճարտարապետ բենուայի թորնուհին էր։ Արհասարակ թամանյանիս տեղծագործական կյանքը կարելի է բաժանել երեկ փուլերի։ Հուսաստանյան, Հայաստանյան ու թավրիզյան։ Արդեն 1919-թվականն էր, երբ թամանյանը հածավ Հայաստան։ Չնայատ իր գործուներությունը նորաստեղց Հայաստանի հանրապետությունում շատ կարջ տեվեց, սական այդ ժամանակատվացում նա հասցրեց մշակել Հայաստանի զինանշանը նկարիչ Հագով Կոջոյանի հետ, հիմնեց ու ղեկավարեց Հնությունների պախպանության կոմիտեն և սկզեց աշխատել Երևանի գլխավոր հատակագծի վրա։ Իսկ 1920-կանի նոեմբերին, երբ Հայաստանը բրնի խորորդային ացվեց ու բազմաթիվ պետական գործիշներ ձեռքակալվեցին կամ ենթարկվեցին չնշումների, թամանյանը մնատ իզբաղեցծած պաշտոնում։ Ոլշվիքները սակայն համատարած բրնությունները շարունակում էին բարձձաստիճան զինբորականների, կաղըկացիական պաշտոնյաների ու մտավորականների նկատման։ Նման պայմաններում բացարվաշ չէ նաև թամանյանից երբ հագալությունը։ Ունավորոշեց երան ալտարագիրների առաջեն խմբի հետ։ 1921-թվականի ապրիլի 21-ին մեկնելով պարսկաստան։ Այն տեղ մնած մինչև 1923-թվական, կատարելով մի քանի նախագծեց թհավլի զում ու պարսկական այլ կաղաքները։ Եվ մինչև կյանքի ավարդ է այստանի կարավարության հրավերոր թամանյան ըկրքին բերադարձավ երևան։ Եվ մինչև կյանքի ավարդ է այստանի կարավարության հրավերոր թամանյան ըկրքին բերադարձավ երևան։ Եվ մինչև կյանքի ավարդ է ապրեց տեղծագոտեց Հայաստանը։ Սկտնական շրջանում թամանյանը զբաղվեց էներգետիկայի եվ որոգման հարցերով։ Սկտնական շրջանում թամանյանը զբաղվեց էներգետիկայի եվ որոգման հարցերով։ Նախագտրելով ու կարուծելով ժրանցքներ, ժրհանքայաններ ու հիդրոելեկտրակայաններ։ Սկտնական շրջանում թամանյանը զբաղվեց էներգետիկայի եվ որոգման հարցերով։ Նախագտրելով ու կարուծելով ժրանցքներ, ժրհանքայաններ ու հիդրոելեկտրակայաններ։ Սկտնական շրջանում թամանյանի անդրանի կարուծցը Հայաստանում դարձավ 1925 թվականին կարուծված երևանի հիդրոելեկտրակայանը։ Բայց մինչ այդ, 1924 թվականի ապրիլի 3-ին կարավարությունը հաստատել է թամանյանի ներկայացեց գլխավոր հատակագիցը։ Նախըգծի համազայն երևանը կաղաքայի գի էր, 150,000 բնակջությամբ, կարուծ հապատված 3-4 սարկանի շենքերով ու բաժամբած առանձին գոտիների, վարճական, մշակութային, ուսանողական, արդյունաբերական և այլ։ Կաղակն ուներ երկու կենտրոնական հերապարակ, թաթերական հերապարակը օպերայի և բալետի պետական թաթրոնի շենքով որպես մշակութային կենտրոն և լենինի ամվան հերապարակը կարավարական տան հետ միասին որպես վարճական կենտր և կյանքի վերջ, օգտվելով տեկորի և զվարտնոցի տաճառների ճառտարապետական ծավալատարածական ու կոնպոզիթյոն լուծումներից ու օրինաչապություններից հեռու մնալով մեխանիկական ընդհուր ինակումից նա ստեղծծ կարավարական տան և ոպերայի թացունի ճառտարապետական սյունակարքերը, դրանց հատակագծային ու ծավալային ուրույն կոնպոզիթյաները։ Սավոգ, թամանյանը չկարողացավ տեսնել այս երկու կարույցներն ավարտում վիճակում։ Նամահացավ 1936 թվականի պետրվարի 20-ին 58 տարինչը բոլորած։ Ալեքսանդը թամանյանի մահից հետո այս կարույցները կյանքի կոչվեցին նրավորդ ու եվորկ թամանյանի ճառտարապետական վերահեսկողությամ։ Երաստանյան գործունեության ընթացքում թամանյան աշխատել է ինչպես Մայրակաղակի տասնեքից ավելի ճառտարապետական կարույցների, հիվանդանոցների, գրադարանների, ինստիտութների, թատրոնների, բարճական շենքերի վր իր վաղաժամբ մահվանը ամեր դեռ խաղաց հայկական ժամանակակիշ ճառտարապետության զարգացման գործում։ թամանյան նարաչինն էր, որ անրադարձավ միշնադարյան հայվարպետների ստեղտրագործական ժառանգությանը, հայ ճառտարապետության դարևոր ձերգ բերումներին ու համադրելով համաշխարայն դացականության լավագույն ավանդույցների հետ դրեց մեր ճառտարապետության հիմնակարը, ստեղծելով մի ող ճառտարապետական դպրոց, որն իր ան ԱՆԳԼԵՐԵՆ ԱՆԳԼԵՐԵՆ