Γ.Ματαλλιωτάκης: Η επιχειρηματικότητα κερδίζει έδαφος στην Κρήτη

και έχουμε να κάνουμε μια συζήτηση, την έχουμε προαναγγείλει αφορά την οικονομία του τόπου μας, αφορά την επιχειρηματικότητα του τόπου μας και αφορά κάποια πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα στα οποία έχει καταλήξει μια έρευνα που έχει κάνει το Εργαστήριο Λογιστικής και Φεγηματοοικονομικής Διοίκησης του ΕΛΜΕΠΑ. Για την συζήτηση αυτή, για την έρευνα αυτή έχουμε εδώ στο στούντιο καλεσμένο και τον καλωσορίζω τον Αντιπεριφερειάρχη στον τομέα διασύνδεσης με Ερευνητικά και Ακαδημαϊκά Ιδρύματα της Περιφέρειας Κρήτης τον κύριο Γιώργο Ματαλιωτάκη. Καλημέρα κύριε Ματαλιωτάκη. Καλημέρα κύριε Γιακουβή. Καλημέρα στους εκδρατές. Καλώς ήρθατε. Καλή υπομονή και για τη ζέστη. Δύσκολη ημέρα σε όλους. Καλώς σας βρήκα. Είμαστε καλά. Λοιπόν βέβαια θα πρέπει να πω ότι αν και Αντιπεριφερειάρχες αφήνουμε για λίγο στην ακριτή ιδιότητα αυτή. Εδώ σας καλέσαμε σήμερα με την ιδιότητα συμμετέχεται στην επιστημονική ομάδα του εργαστηρίου ΛΑΦΗΜ. Είναι το εργαστήριο Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του ΕΛΜΠΑ. Και εσείς διδάσκετε εξάλλου στο αντίστοιχο πανεπιστημιακό τμήμα. Είναι το εργαστήριο που διενέργησε αυτή την έρευνα για την επιχειρηματικότητα στην Κρήτη. Θέλω να μας πείτε τα γενικά συμπεράσματα αυτής της έρευνας. Είναι μεγάλη έρευνα κατ' αρχάς από ό,τι διάβασα. Είναι περισσότερο από 900 άτομα που ρωτήσατε. Ναι, είναι μια έρευνα η οποία περιελάμβανε 983 ανοικοκυριάτες Κρήτης. Επιλέχτηκε βάσει των σχετικών αναλογιών του πραγματικού πολιτισμού της τελευταίας απογραφής και βασίστηκε σε δομημένο ερωτηματολόγιο και πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικές προσωπικές συνεντεύξεις της ηλικίας 18 ετών και άνω, έως 65 και άνω. Είναι μια έρευνα η οποία είχε ως στόχο να διερευνήσει μετά από ένα χρόνο, γιατί είναι μια κυλιόμενη έρευνα που γίνεται από το εργαστήριο χρηματοοικονομικής και λογιστικής διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, του τμήματος χρηματοοικονομικής και λογιστικής. Είναι μια έρευνα η οποία έχει στόχο να διερευνήσει τις παραμέτρους εκείνες οι οποίες είτε λειτουργούν προθετικά, θετικά δηλαδή για τους νέους ή γενικότερα για τους πολίτες προς το επιχειρήν είτε λειτουργούν ως αναθαλτικοί παράγοντες για το επιχειρήν στην Κρήτη. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια υπάρχουν και ερωτήσεις και θα τα σχολιάσουμε στην πορεία για το ποιο πρόβλημα θεωρούν σημαντικότερο, τι μπορεί να τους εμποδίσει τέλος πάντων ή τι τους εμποδίζει ή τι τους δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινότητά τους, στα οικονομικά τους, τι λειτουργεί θετικά όμως για να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση, ποιες είναι οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στο ευρύτερο περιβάλλον και της οικονομίας, της ανάπτυξης, αλλά και της χώρας και πώς βλέπουν τους επιχειρηματίες και το επιχειρήν στην Κρήτη ή κριτική. Διότι είναι πολύ σημαντικό, κύριε Γιακουβή, να βλέπουν το επιχειρήν θετικά για να επιχειρήσουν. Εάν δεν έχουν διαμορφωθεί κατάλληλες συνθήκες στην κοινωνία, ο αξιακός κώδικας, η άποψη των πολιτών για τους επιχειρηματίες και το επιχειρήν δεν είναι κατάλληλα διαμορφωμένη, δύσκολα κάποιος θα συμβουλεύσει το παιδί του ή θα πάρει την απόφαση να δημιουργήσει μία επιχείρηση σε ένα δυσμενές οικονομικό περιβάλλον όπως διαβάζουμε και βιώνουμε καθημερινά όλοι, σε ένα περιβάλλον όπου προβάλλονται ίσως διαφορετικοί τρόποι ανέβρεσης εργασίας, σε ένα περιβάλλον που σίγουρα υπάρχει ισχυρός ανταγωνισμός και οι μεγάλες εταιρείες δημιουργούν ένα κλίμα, αν θέλετε, κατευνάζουν την ένταση και το πάθος που μπορεί να έχει κάποιος νέος για να επιχειρήσει. Οπότε εσείς έχετε εικόνα από τα θετικά στοιχεία, έχετε εικόνα και από τα προβλήματα που υπάρχουν, εγώ τώρα επειδή το συνηθίζουμε εμείς οι δημοσιογράφοι, αν θέλαμε να βάλουμε ένα τίτλο και να μιλήσουμε για τις δυσκολίες, αν πρόκειται να συμπέραν μας προς αυτό από την έρευνα, εσείς που θα χρειαστείτε. Ναι, θα έλεγα ότι η ακρίβεια είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που αναδεικνύεται και ως πρώτος προτεραιότητα πρόβλημα για τους ακριτικούς, σε ποσοστό 30,2% ακολουθεί η ανεργία, σε ποσοστό 14,4% ανακύπτουν όμως και κάποια άλλα προβλήματα που δεν τα βλέπαμε σε προηγούμενες έρευνες, που είναι οι κοινωνικές υποδομές, οι ανάγκες δηλαδή για κοινωνικές υποδομές, σχολεία, παιδική σταθμή, νοσοκομεία κλπ. Με ένα ποσοστό 10,4% και τα έργα υποδομής, δρόμοι, λιμάνια, αποχετεύσεις κλπ. Είναι 10,7%. Αν δούμε δηλαδή ότι η ακρίβεια είναι το πρώτος προτεραιότητα πρόβλημα, αλλά έχουμε και άλλα στοιχεία που προκύπτουν σε συγκεκριμένη έρευνα, που αφορούν τα έργα υποδομής και τις κοινωνικές υποδομές, είναι κάτι που θα πρέπει να μας ανησυχήσει ιδιαίτερα, ή τουλάχιστον να μας ευαιστοποιήσει, διότι για πρώτη φορά στην Κρήτη αναδεικνύονται τέτοια θέματα έργων υποδομής και υποβαθμίζεται εμπάσχοτητός σε σημαντικότητα το πρόβλημα της ανεργίας και της απασχόλησης. Άρα λοιπόν βλέπουμε ότι καινούργια δεδομένα για τους κριτικούς, νέες απαιτήσεις, και είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει. Κατά λέμε έργα υποδομής, εδώ από ό,τι βλέπω, γιατί έχω μπροστά μου την έρευνα, αναφέρεται σε δρόμους, λιμάνια και όλα αυτά που σχετίζονται τελικά μάλλον, μπορούμε να πούμε, όχι μόνο με την βαριά βιομηχανή μας, με τον τουρισμό, αλλά και τελικά με τους περισσότερους τομείς της επιχειρηματικότητας, μπορούμε να πούμε. Φυσικά είναι και τομείς οι οποίοι, εάν ήμασταν πλήρης σε αυτούς, θα είχαμε καλύτερο τουριστικό προϊόν, βελτιωμένο τουριστικό προϊόν, θα είχαμε καλύτερη καθημερινότητα, θα είχαμε λιγότερα ατυχήματα, θα είχαμε καλύτερα ποσοστά, θα ήμασταν σε καλύτερο επίπεδο, σχετικά με κάποια φαινόμενα παρακοινωνικής παθογένειας, όπως φαινόμενα έλλειψης ισότητας, ανισοτήτων. Και τώρα βλέπουμε ότι επηρεάζουν δραστικά και την επιχειρηματικότητα. Επηρεάζουν και την επιχειρηματικότητα, αλλά και τη ζωή μας, όλα αυτά. Δηλαδή, ο εκδημοκρατισμός, να το πούμε έτσι, όχι μόνο της επιχειρηματικότητας, αλλά γενικότερα μια περισσότερη δημοκρατία στην ζωή μας και στην κοινωνία, σίγουρα θα ήταν προς τη θετική κατεύθυνση. Έτσι. Ωραία. Να συνεχίσουμε στα σημαντικά συμπεράσματα. Έχει ενδιαφέρον, διαβάζω, εδώ ρωτήσατε, γιατί μπορεί να εξαχθούν ενδιαφέροντα συμπεράσματα από αυτό, ρωτήσατε τους συντοπίτες μας, αν θα συμβούλευαν κάποιον, κάποιο πρόσωπο, κάποιο πρόσωπο στο κοντινό του περιβάλλον, κάποιο φίλο, κάποιο συγκεκρινικό πρόσωπο, να δημιουργήσει μια επιχείρηση. Και έχω μια σειρά από απαντήσεις σε αυτό. Κοιτάξτε, από ό,τι φαίνεται θα συμβούλευαν αρκετοί, γιατί σίγουρα το να δημιουργήσουμε επιχειρήσεις είναι κάτι δύσκολο, είναι κάτι επίπονο, είναι κάτι που το έχουμε συνδέσει ότι χρειάζεται να έχουμε μια οικονομική άνεση, μια οικονομική βάση, έτσι. Αρκετοί όμως κριτικοί θα συμβούλευαν τα παιδιά τους ή τους φίλους τους να επιχειρήσουν και αυτό θα πρέπει να μας απασχολήσει, να μας προβληματίσει γιατί θα συμβούλευαν. Ποιοι είναι οι λόγοι οι οποίοι θα συμβούλευαν. Όπως και αρκετοί και περισσότεροι μάλιστα δεν θα συμβούλευαν τους κριτικούς. Το ζήτημα ποιο είναι ότι ζούμε σε ένα κόσμο ακρίβεια, ζούμε σε ένα κόσμο όπου δεν μας φτάνουν τα χρήματα για να βγάλουμε το μήνα, να το πούμε πολύ απλά. Άρα το να στραφούμε προς την επιχειρηματικότητα είναι και ένα επιπλέον εισόδημα, μια νέα διέξοδος δηλαδή, για να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε. Αλλά από την άλλη εγκυμονούν και πάρα πολύ σοβαροί κίνδυνοι να χάσουμε και αυτά που θα επενδύσουμε ή να μπορέσουμε να βρούμε τελος πάντων τη βάση για να πατήσουμε και να δημιουργήσουμε μια επιχείρηση. Το γεγονός ότι είναι μοιρασμένες οι απόψεις σε ποσοστά είναι θετικό, διότι μην ξεχνάμε ότι ζούμε σε μια δύσκολη εποχή και το γεγονός ότι αρκετοί θα συμβούλευαν τους οικείους τους να δημιουργήσουν επιχειρήσεις είναι πάρα πολύ θαρρυντικό και σιώδεξο. Βεβαίως έχουμε και το δεδομένο ότι στην Κρήτη έχουμε πάρα πολλές τουριστικές επιχειρήσεις οι οποίες αποδίδουν αρκετά και επειδή η έρευνα διενεργήθηκε στους κριτικούς έχουμε αυτά τα θετικά αποτελέσματα. Εάν είχαμε αυτή την έρευνα σε μια άλλη περιοχή ίσως να είχαμε πολύ περισσότερα αρνητικά αποτελέσματα όσον αφορά τη διάθεση και την προτροπή των πολιτών για δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Ναι, θετικό είναι αυτό και το τόπο. Ναι, είναι πολύ θετικό. Λοιπόν, σχετικό ερώτημα. Θέσανε το ερώτημα αν θα προτιμούσε κάποιος, ερωτόμενος να είναι μισθωτός ή αν θα προτιμούσε να είναι αυτοπασχολούμενος, ελεύθερος επαγγελματίας ή επιχειρηματίας. Οι απαντήσεις εκεί ακόμη με μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Δεν ρωτάμε τώρα δηλαδή και θα συμβούλευαν κάποιο πρόσωπο, αλλά τους ίδιους. Αν θα επέλεγαν να ασχοληθούν με το επιχείρημα ή αν θα προτιμούσαν να είναι μισθωτοί. Ναι, βλέπουμε ότι δημιουργείται μία νέα τάση. Οι πολίτες απάντησαν σε ποσοστό 52,1% ότι θα ήθελαν να είναι αυτοαπασχολούμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, επιχειρηματίες κλπ. Και 42% να είναι μισθωτοί. Αυτό βεβαίως έχει δύο ερμηνείες. Η μία ερμηνεία είναι ότι ο μισθός πλέον δεν καλύπτει πολλά από αυτά που... η κοινωνία ανάγκες αλλά και το κατάλληλο πρότυπο το οποίο έχει διαμορφωθεί και το οποίο βιώνουμε. Και ότι ο αυτοαπασχολούμενος, ο επιχειρηματίας, ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει περισσότερη ελευθερία, έχει δυνατότητες να κανοποιήσει τις προσδοκίες του, τα όνειρά του, τα σχέδιά του, το οποίο σε επόμενη ερώτηση φαίνεται πολύ πιο καθαρά. Έχει περισσότερη ελευθερία κινήσεων στο ώραριό του και θεωρεί ότι μπορεί να δράσει ο ίδιος και να αξιοποιήσει τις δικές του δυνατότητες για να κερδίσει περισσότερα χρήματα. Βεβαίως, εάν ρωτήσουμε αν θα θέλατε να είστε δημόσιοι πάλι οι ελεύθεροι επαγγελματίες ή θα θέλατε για τα παιδιά σας να είναι δημόσιοι πάλι οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορεί σε μία έρευνα να υπάρχει έντονη διάθεση για ελευθερία στην δουλειά μας και ελεύθερο ωράριο και να υπάρχει άνεση για το τι θέλουμε να σχεδιάσουμε και τι να κάνουμε αλλά η ασφάλεια του δημοσίου σας πατηρώ δηλαδή ότι θα είχε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά από ό,τι φαίνεται τη συγκεκριμένη ερώτηση. Τουλάχιστον αυτό απαντάνε όσοι τελικά στην προηγούμενη ερώτηση όσοι απάντησαν ότι θα προτιμούσαν να είναι οι μισθωτοί και όχι οι επιχειρηματίες αυτό απάντησαν φαίνεται σε μεγάλο βαθμό. Έτσι δηλαδή το θέμα της ασφάλειας στην Ελλάσσια και το σταθερό εισόδημα μάλλον κερδίζει στις απαντήσεις που πήρατε. Ναι, εξάλλου σε μια δημοσκόπιση υπάρχει χαλαρότητα πολλές φορές οπότε είναι διαφορετικό να θέτουμε ερωτήματα τι θα θέλαμε ή ποιο θα ήταν το ιδανικό και διαφορετικό όταν το προσαρμόζουμε στην σκληρή πραγματικότητα. Παρ' όλα αυτά όμως είναι αισιοδόξο το ότι στην Κρήτη και λόγω του τουρισμού κυρίως υπάρχει έντονο κλίμα αισιοδοξίας για τις επιχειρήσεις. Ναι, πολύ σημαντικό. Χωρίς αυτό δύσκολα θα έκανε κανείς συγχείρημα το αντιλημμανόμαστε όλοι. Τώρα πάμε στα παραθέσανε συγκεκριμένα προβλήματα εσείς για το τι μπορεί να αντιμετωπίσει μια επιχείρηση και καλέσατε τους ερωτώμενους να σας απαντήσουν ποιο θεωρούν ότι είναι το πιο σημαντικό. Εκεί τις απαντήσεις που πήρατε... Το πιο σημαντικό πρόβλημα για τους κριτικούς το να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση είναι το ότι θεωρούν ότι χρειάζονται βάση, οικονομική βάση για τα χρήματά τους, για την επιχείρηση τους χρειάζονται χρήματα δηλαδή από την οικογένειά τους ή από τους ίδιους δεν υπάρχει χρηματοδότηση για αυτούς δεν υπάρχει κάποιο πλαίσιο το οποίο να τους ικανοποιεί διότι υπάρχουν προγράμματα η αλήθεια υπάρχουν διεξόδη όμως ίσως δεν το γνωρίζουν, ίσως τελικά στο πεδίο της πρακτικής να βλέπουν ότι δεν επαρκεί η βοήθεια από το κράτος και από τους φορείς, τους κρατικούς. Άρα λοιπόν το μεγαλύτερο πρόβλημα που θεωρούν αυτοί είναι ότι υπάρχει, ερωτώμενοι είναι το οικονομικό και προσπαθούν να το λύσουν με χίλιους δύο τρόπους είτε με δάνειο που θεωρούν ότι είναι δύσκολος ο δανεισμός είτε με κάποιο άλλο τρόπο μέσα από την οικογένειά τους και κάποιους φίλους. Δύσκολο όμως και αυτό διότι όπως αναφέραμε ζούμε σε μια εποχή μεγάλης οικονομικής στενότητας και αν θεωρούν οι νέοι σήμερα ή κάποιος πολίτης ή κάποιος νέος που θέλει να επιχειρήσει ότι είναι πολύ σημαντικό το να έχει χρήματα ο ίδιος για να δημιουργήσει τη δική του επιχείρηση αντιλαμβανόμαστε ότι λειτουργεί ανασταλτικά. Ειδικά στους νέους. Θέματα γραφειοκρατίας και άλλα είναι πολύ σημαντικά αναφέρονται όμως εγώ θα σταθώ σε κάτι καινούργιο που προέκυψε από την έρευνα ότι θεωρούν σημαντικό να υπάρχει ένας μηχανισμός ή φορείς οι οποίοι να δικτυώνουν τους νέους επιχειρηματίες στο νέο πεδίο το οποίο δραστηριοποιούνται, το επιχειρήν και παλαιότεροι καταξιωμένοι επιχειρηματίες να μπορούν να τους συμβουλέψουν και να τους καθοηγήσουν κατάλληλα. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει και εμάς ως αυτοδιοίκηση αλλά και ως πολιτεία να μας απασχολήσει, να μας ευαισθητοποιήσει διότι δεν είναι μονάχα το οικονομικό αλλά σε ένα περιβάλλον το οποίο έχει διαμορφωθεί με πάρα πολλές και σύνθετες παραμέτρους αναδεικνύεται και αυτό το ζήτημα. Πώς θα δικτυώσουμε δηλαδή τους νέους επιχειρηματίες και φανταστείτε ζούμε και στον κόσμο των social media των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπου θεωρούμαστε ότι είναι πιο εύκολη η δικτύωση θεωρούμε από τα προηγουμένα χρόνια παρόλα αυτά εντοπίζουμε όμως εκεί αδυναμίες είναι επιχειρηματίες και πραγματικές αξιόλογες συμβουλές από καταξιωμένους του χώρου. Εδώ θα έλεγα κύριε Γιακοβή ότι η Περιφέρεια Κρήτης έχει κάνει γενναίες προσπάθειες πάνω σε αυτή την κατεύθυνση. Υπάρχει το Παρατηρητήριο Κοινοτομίας το Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας όπου καταξιωμένοι άνθρωποι παρέχουν συμβουλές και διασυνδέουν επιχειρήσεις με πανεπιστήμια και άλλους φορείς ούτως ώστε να διευκολύνουν αλλά και να καθοδηγήσουν σωστά τους ανθρώπους που επιχειρούν στο νησί μας. Μια μικρή παρέχθεση. Υπάρχει πεδίο, δηλαδή, και δεν γίνεται αυτό ή για να παρουσιάσουμε μία εικόνα ή για να ακολουθήσουμε κάποιες οδηγίες που βλέπουμε ότι υπάρχει και ενδιαφέρει και ζήτηση από τον κόσμο. Όταν δηλαδή ακούς και από νέους ανθρώπους να λένε ότι πέρα από το οικονομικό χρειάζομαι μία υποστήριξη για να μπορέσω να ξεκινήσω μία καινούργια επιχείρηση έχει και αυτή την υποστήριξη κάποιος πρέπει να βρεθεί να την προσφέρει όταν μιλάμε για θέμα εκπαίδευσης για θέμα διαδικτύωσης για τα θέματα που αναφέρατε. Να πάμε λίγο στην εικόνα που έχει ο επιχειρηματίας στην Κρήτη. Βάλατε στο ερώτημα, ένα κοινικό ερώτημα ποια είναι η γνώμη σας για τους επιχειρηματίες. Να κοιτάξετε αυτή η ερώτηση υπάρχει σε ερωτήσεις για την επιχειρηματικότητα διότι στο παρελθόν έχουμε καταγράψει απαντήσεις όπου οι πολίτες είχαν συνδέσει το επιχειρήμα και τους επιχειρηματίες με άνομες πρακτικές κάτι το οποίο τα τελευταία χρόνια τα τελευταία δεκαετία έχει εξαλειφθεί έχει μειωθεί σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό και η γνώμη των πολιτών για τους επιχειρηματίες είναι πάρα πολύ θετική είναι άνθρωποι οι οποίοι έχουν προσόντα έχουν φιλοδοξίες δημιουργούν νέες θέσεις εργασίες προσφέρουν στην κοινωνία και κάποιοι από αυτούς αγωνίζονται και για να ζήσουν και επενδύουν τον κόπο τους και τα χρήματά τους προς όφελος και του κοινωνικού συνόλου άρα λοιπόν είναι πολύ θετικό το ότι έχουν καλή άποψη για τους επιχειρηματίες στην Κρήτη το κεντρικό στοιχείο είναι ο τουρισμός όπου βλέπουμε ότι αρκετοί επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται επιτυχώς είτε μικροί είτε μεγαλύτεροι στην Κρήτη και βεβαίως να πούμε και να δώσουμε και τα εύσημα στους κρητικούς επιχειρηματίες οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιαστεί παρουσιάζονται πολύ ευαίσθητοι απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα έχουν δηλαδή αυξήσει την απόδοση της εταιρικής τους ευθύνης και κοινωνικά προσφέρουν κάνουν δωρεές παροχές σε ευαίσθητες ομάδες της κοινωνίας αλλά και σε άλλες ομάδες οι οποίες έχουν ανάγκη από βοήθεια φαίνεται αυτό τελικά να έχει αντίκρισμα και συνολικά έχει αντίκρισμα και είναι πάρα πολύ θετικό αυτό κύριε Γιακουβή διότι οι επιχειρηματίες πάντοτε έδιναν πάντοτε ήθελαν να προσφέρουν τα τελευταία χρόνια όμως υπάρχει ένα κύμα ένα κίνημα προς αυτή την κατεύθυνση και είναι πάρα πάρα πολύ θετικό τα χρήματα δηλαδή αυτά που επενδύονται και που οι ίδιοι κερδίζουν στην Κρήτη να επανατοποθετούνται κάπου αλλού που υπάρχει η ανάγκη Λοιπόν έχετε φυσικά και αυτό πολύ ενδιαφέρον ερώτημα δείχνει τις τάσεις δηλαδή ερωτήσατε τους κριτικούς, ερωτήσατε τους συμπολίτες μας σε ποιους τομείς κατά την άποψή τους θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν τα επόμενα χρόνια οι επιχειρήσεις εδώ στο νησί, οι επιχειρηματίες του νησιού Οι απαντήσεις καταρχάς πρώτη προσωστό απάντηση φαίνεται ότι σταθερά παραμένει ο χώρος του τουρισμού έτσι Ο χώρος του τουρισμού διαχρονικά ήταν πρώτος σε προτίμηση και ακολουθούσε ο πρωτογενής τομέας βλέπουμε όμως και διακοβεί σε αυτή την έρευνα ότι υπάρχει μια νέα ανατροπή αυτή είναι η έρευνα των ανατροπών που θα έλεγα, δεν ξέρω αν ήταν η συγκυρία τέτοια ή η χρονική συγκυρία ή αν του χρόνου θα έχουμε παρόμοια αποτελέσματα θα το δούμε αυτό σε επόμενο διάστημα βλέπουμε ότι ακολουθεί η ανάπτυξη των ακινήτων ένα νέο ζήτημα και το εμπόριο το ηλεκτρονικό εμπόριο οι ηλεκτρονικές πολίσεις ο χώρος δηλαδή του διαδικτύου έχει μπει και αυτός στην συνείδηση, στη σκέψη την αντίληψη των κριτικών για να επιχειρήσουν μέσα σε αυτόν κάτι πάρα πολύ θετικό και ακολουθεί τέταρτος ο πρωτογενής τομέας, η Γεωργία και η Ρασοκομεία αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό φαινόμενο διότι ίσως εξηγείται λόγω της κλιματικής κρίσης ίσως εξηγείται λόγω του μεγάλου κόστος παραγωγής των γεωργικών προϊόντων ο ανταγωνισμός η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου άρα τα προϊόντα τα δικά μας έχουν και αυτά υποστεί καθυσίσεις λόγω του ανταγωνισμού γενικότερα είναι ένα δεδομένο που μας απασχολεί το γεγονός ότι ο ανταγωνισμός παραμένει πρώτος το οποίο ήταν αναμενόμενο αλλά ο πρωτογενής τομέας υποχωρεί σε σειρά προτίμησης από άλλα δεδομένα και μπαίνουν πολύ φρέσκα παιδεία θα μπορούσαμε να το πούμε έτσι που έχει αυτό το ενδιαφέρον δηλαδή δείχνει μια τάση για παιδεία επιχειρηματικότητας που μπορεί και πριν από 10-15 χρόνια να απασχολούν σαν μια μικρή μειοψηφία Βεβαίως αντιληφθούμε ότι γίνεται συζήτηση τα τελευταία χρόνια για την κατασκευή του νέου βορειοοδικού άξονα το αεροδρόμιο στο Καστέλη μεγάλα αυδευτικά έργα άλλα έργα υποδομής πολύ μεγάλα. Αυτά δημιουργούν προστιθέμενη αξία στις όμορες περιοχές όπου θα υλοποιηθούν. Άρα η αξία των ακινήτων και η επιχειρηματικότητα γύρω από τα ακινότα σίγουρα είναι κάτι που έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των κριτικών. Μένει να δούμε όμως όλα αυτά τα αποτελέσματα μένει να τα δούμε σε επόμενη έρευνα και για κοβί, διότι έχουμε δει χθες στο παρελθόν έρευνες οι οποίες βγάζουν κάτι στην επιφάνεια αλλά αυτό είναι συγκυριακό και δεν δεν έχει διάρκεια σε μία έρευνα έχει σημασία το τι βλέπουμε σε διάρκεια. Γι' αυτό κάνουμε και κυλιόμενες έρευνες. Ωραία, τώρα έχετε ερωτήματα μέσα και ερωτήματα για την ακρίβεια σε σχέση με την κατανάλωση. Βλέπουμε ότι η ακρίβεια απ' ό,τι διαβάζω εδώ έχει επηρεάσει την κατανάλωση σε μεγάλο βαθμό θα μου επιμείνει όμως λίγο στα θέματα της επιχειρηματικότητας ίσως και αν εσείς αξιολογείτε αυτό σημαντικό εγώ θα μου επιμείνει λίγο στα θέματα της επιχειρηματικότητας θέσατε ερώτημα για το ρόλο του κράτους στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας Κοιτάξτε, ναι Εδώ αξιολογείται ο ρόλος του κράτους διαχρονικά όπου συμπεριλαμβάνεται η γραφειοκρατία γενικότερα όλοι οι φορείες ευρύτερα δηλαδή που εμπλέκονται στην επιχειρηματικότητα και διαχρονικά ο ρόλος του κράτους κρίνεται αρνητικός από τους πολίτες υπάρχουν αρκετοί όμως που βλέπουν ότι υπάρχει και ένα κομμάτι του κρατικού μηχανισμού που λειτουργεί θετικά για τις επιχειρήσεις το γεγονός ότι το κράτος θεωρείται για τους Έλληνες πολίτες ο ισχυρός παράγοντας που μπορεί να διορθώσει που μπορεί να βελτιώσει που μπορεί να κάνει ισχυρές παρεμβάσεις στο οτιδήποτε γιατί στην αντίληψη των ερωτηθέντων διαχρονικά αποτυπώνεται ότι το κράτος είναι ο κυρίαρχος και ο ισχυρότερος παράγοντας στη ζωή μας έτσι λοιπόν θεωρούν ότι το κράτος σε αυτή την περίπτωση αφήνει ουσιαστικά τις επιχειρήσεις να λειτουργήσουν σε ένα πεδίο ανταγωνισμού μόνες τους αυτό προκύπτει από αυτή την ερώτηση ότι δεν είναι δηλαδή ότι κάνει κάτι λειτουργεί ανασταλτικά ή αρνητικά αλλά ουσιαστικά δεν κάνει τα απαραίτητα για να τις βοηθήσει περισσότερο και βαθμολογείται κατά αυτόν τον τρόπο μοιρασμένες δηλαδή απαντήσεις κάποιοι που λένε ναι βοηθά ή κάποιοι άλλοι που λένε ότι δεν βοηθά ουσιαστικά αποτυπώνεται ότι προσπαθεί το κράτος μέσα από τη λογική της αυτορύθμισης να αφήσει τις επιχειρήσεις να επιβιώσουν και να λειτουργήσουν μέσα σε αυτό το δύσκολο χώρο του ανταγωνισμού Είναι ενδιαφέροντα και τα βρήματα σε αυτό το ερώτημα τώρα επειδή έχουμε ξεκλείσει και το χρόνο να έχει κάποια ερωτήματα ακόμη αυτή η έρευνα βέβαια επί μέρους τα πιάσαμε, τα αφήξαμε τα περισσότερα μας αναφέρατε αναφερθήκατε στα περισσότερα εγώ θα ήθελα επειδή ξεκίνησε αυτή τη συζήτηση να μας πείτε ποια θεωρείτε ότι είναι τα σημαντικότερα προβλήματα το ανακλήσουμε με ένα αφητικό τρόπο σαν το πιο αφητικό στοιχείο που βλέπετε εσείς από τα συμπεράσματα της έρευνας αυτής ποιο θεωρείτε ότι ήταν ποιο είναι αυτό που μπορούμε να πούμε ότι μπορούμε να πούμε καταρχάς ότι είναι τα συμπεράσματα αυτά μας οδηγούν σε ένα θετικό συμπέρασμα για το επιχείρηση στην Κρήτη. Ναι μπορούμε να το πούμε διότι αναγνωρίζουν την σημασία και την αξία της επιχειρηματικότητας οι πολίτες θα συμβούλευαν αρκετοί τους οικίους τους να δημιουργήσουν επιχείρηση βλέπουν ότι ο τουρισμός είναι μία διέξοδος η οποία αποδίδει πάρα πολύ στην Κρήτη και πιστεύω ότι αυτή η έρευνα έδειξε περισσότερα αισιόδοξα αποτελέσματα από προηγούμενες όσο δηλαδή περνάει ο καιρός η επιχειρηματικότητα το να δημιουργήσουμε κάτι δικό μας κερδίζει η έδαφος ως αυτό μπορεί να εξηγείται και μπορεί να εξηγηθεί γιατί χρειαζόμαστε επιπλέον εισόδημα. Βάζω λοιπόν μια παρένθεση και για κουβή για να είμαι δίκαιος απέναντι και στην έρευνα και στους ερωτηθέντες ότι δεν σημαίνει ότι αγαπήσαν ξαφνικά οι κρητικοί την επιχειρηματικότητα περισσότερο από άλλα έτη που είχαμε την διεξάγωγή της έρευνας αλλά ίσως θεωρούν ότι χρειάζεται επιπλέον εισόδημα για να πετύχουμε περισσότερα πράγματα έχει αλλάξει το καταναλωτικό πρότυπο έχουν αλλάξει οι απαιτήσεις της εποχής, είναι πολύ μεγαλύτερες και πιο απαιτητικές και πιο απαιτητική η ζωή άρα και το να δημιουργήσουμε μια επιπλέον επιχείρηση ή τη δική μας επιχείρηση και να μην είμαστε μισθωτοί του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέου τομέα ίσως είναι μια καλύτερη διέξοδος από αυτές που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα και είχαμε δοκιμάσει. Είναι ερωτήματα τα οποία θα πρέπει να τα δούμε σε επόμενη έρευνα εμείς είμαστε πάρα πολύ προβληματισμένοι όχι γιατί είδαμε κάτι αρνητικό σε αυτή την έρευνα αντιθέτως είδαμε πολλά αισιοδοξά μηνύματα τα οποία αυτά μας δημιουργήσαν τον προβληματισμό αν θα συνεχίσουν να επιβεβαιώνονται σε επόμενες έρευνες. Λοιπόν, εγώ και το ερώτημα αυτό όλα επιφυλάσσουμε για μια επόμενη συζήτηση την επόμενη συνάντησή μας που ελπίζω να είναι και σύντομα θα ήθελα πάλι για το ίδιο θέμα να μας πείτε και πώς μπορείτε να συνδράμε η Περιφέρεια της Κρήτης ότι έχετε ένα ρόλο κλειδί με την Περιφερειά που έχει σχέση με την επιχειρηματικότητα τελικά, αφορά τη διασύνδυση όπως είμαστε με ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, νομίζω ότι όταν λέμε για τη διασύνδυση εννοούμε ακριβώς αυτό, το πώς δηλαδή την κοινωνία την τοπική, πώς θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε στην κοινωνία την τοπική τα ιδρύματα τα ερευνητικά και τα ακαδημαϊκά που έχουμε. Θα έχει κάποιον ενδιαφέρον, οπότε επιστρέψουμε να κάνουμε σύντομα αυτή τη συζήτηση ξανά μαζί. Είμαι θετικός, το γνωρίζετε και χαρώ πολύ να νιώσουμε το ραντεβού μας. Σας ευχαριστώ πολύ. Σας ευχαριστώ, να είστε καλά.