Kinh tế Đức suy thoái - hiện tượng ngắn hạn hay xu thế dài hạn?

Germany's economy is facing challenges, including a predicted 0.5% decrease in GDP, making it the only developed economy not to grow this year. Germany's industrial and manufacturing sectors are characterized by high-quality, diverse capabilities. The country has a strong industrial network with large multinational companies and smaller businesses. However, the economy has been slowing down since the second half of 2022, with GDP decreasing and unemployment increasing. Factors such as the Ukraine crisis and energy crisis have contributed to Germany's economic downturn. The country also faces challenges in its dependence on external factors, such as global trade and energy supply. In addition, inflation and the slow recovery of international markets have affected Germany's exports. However, Germany's competitiveness lies in its efficient innovation system, including strong industrial companies, research institutions, and government support for standards. Although there are short-term ch Gần đây, tình hình kinh tế của Đức đã thu hút nhiều sự chú ý. Ngày 10 tháng 10, Quỹ tiền tệ quốc tế IMF đưa ra dự báo mới nhất rằng tổng sản phẩm quốc nội GDP của Đức sẽ giảm 0,5% so với cùng kỳ năm trước. IMF cho biết Đức từng là động lực kinh tế của châu Âu. Sẽ là nền kinh tế phát triển duy nhất không tăng trưởng trong năm nay. Từ con bệnh của châu Âu đến động cơ kinh tế. Từ thế kỷ 19, Đức đã hình thành một hệ thống công nghiệp và sản xuất đặc trưng bởi năng lực đa dạng với chất lượng cao, đồng thời từng bước hình thành bốn ngành công nghiệp trụ cột, sản xuất ô tô, sản xuất máy móc, y học hóa học và công nghệ điện tử. Chủ giá trị sản xuất của Đức có tính tích hợp cao theo chiều dọc, bao gồm xử lý nguyên liệu thu từ nguồn cấp, sản xuất sản phẩm trung gian và sản xuất sản phẩm cuối cùng. Đức đã xây dựng một mạng lưới công nghiệp mạnh mẽ với các doanh nghiệp đa quốc gia lớn làm nồng cốt cùng các doanh nghiệp vừa và nhỏ tập trung trong dây truyền công nghiệp. Kể từ nửa cuối năm 2022, kinh tế Đức có xu hướng trị trệ, quý 4 năm 2022, GDP giảm 0,4% so với quý trước, quý 1 năm 2023, GDP tiếp tục giảm 0,1% và quý 2 năm 2023 tốc độ tăng trưởng bằng không. Một báo cáo trên tờ The Economist hồi tháng 8 năm nay thậm chí còn đặt câu hỏi, liệu Đức có một lần nữa trở thành con bệnh của châu Âu? Bài viết này đã gây ra những cuộc tranh luận sôi nổi trong xã hội Đức, thuộc ngữ con bệnh của châu Âu. Sau khi hai nước Đức thống nhất vào năm 1990, Cộng hòa Liên bang Đức đứng trước hậu quả của sự thống nhất, khoảng cách kinh xã hội quá lớn giữa hai nước Đức rồi hỏi Chính phủ Liên bang phải đầu tư nhiều nguồn lực cho hội nhập. Năm 1993, GDP của Cộng hòa Liên bang Đức giảm 1%, tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 9,8%, tỷ lệ thất nghiệp ở phía đông lên tới 15,4%. Sau thời trì tăng trưởng ổn định, Đức rơi vào suy thoái hai năm liên tiếp 2002 và 2003, với GDP giảm lần lượt 0,2% và 0,7%, tỷ lệ thất nghiệp vượt quá 10%. Merkel nhậm chức vào cuối năm 2005 và áp dụng các liện pháp như củng cố tài chính, cải cách hệ thống xã hội, tăng ngân sách đầu tư để ổn định nền kinh tế, đạt được những kết quả nhất định, nền kinh tế ổn định và phục hồi. Nhưng thời gian tốt đẹp không kéo dài được lâu, Đức-Đức sớm gặp phải tác động của cuộc khủng hẳn tài chính toàn cầu và cuộc khủng hẳn nợ châu Âu. Tuy nhiên, so với các nước châu Âu khác, Đức nhanh chóng hồi phục sau hai cuộc khủng hẳn với hệ thống công nghiệp vững mạnh. Trong 16 năm cầm quyền của bà Merkel, GDP của Đức đã tăng từ 2,29 nghìn tỷ euro năm 2005 lên 3,62 nghìn tỷ euro vào năm 2021, tăng 58%, biến đức này từ con bệnh trường trọng đến con bệnh trường trọng. Ngoài ngành công nghiệp sản xuất mạnh mẽ, hội nhập châu Âu cũng đã thúc đẩy sự tăng trưởng của nền kinh tế Đức. Năm 1993, cộng đồng châu Âu chính thức chuyển đổi thành Liên minh châu Âu, sau đó số lượng các quốc gia thành viên không ngừng tăng lên, đặc biệt vào năm 2004, 10 nước Trung và Đông Âu gia nhập EU, thị trường trung châu Âu mở rộng đáng trễ. EU cung cấp cho Đức nguồn sản phẩm đầu vào với chi phí hợp đồng. Đồng thời việc mở rộng khu vực đồng tiền chung châu Âu đã làm giảm thêm chi phí giao dịch giữa Đức và các quốc gia thành viên. Khoảng 60% hàng xuất nhập khẩu của Đức diễn ra giữa các quốc gia thành viên EU và EU đã trở thành bối tác thương mại quan trọng nhất của Đức. Những thách thức đối với mô hình kinh tế Đức, cuộc khủng hẳn Ukraine và cuộc khủng hẳn năng lượng là nguyên nhân dẫn đến suy thoái kinh tế của Đức kể từ năm 2022. Nhưng đằng sau chúng, cần phải nêu bật những thách thức mà mô hình kinh tế Đức phải đối mặt. Thứ nhất, lệnh kinh tế Đức có đặc điểm là mức độ phụ thuộc cao vào bên ngoài, điều này khiến nước này dễ bị ảnh hưởng trước những biến động trong tình hình kinh tế và chính trị toàn cầu. Lệnh kinh tế Đức phụ thuộc nhiều vào thương mại quốc tế, đặc biệt là nguồn cung năng lượng giá rẻ và thị trường quốc tế rộng lớn. Trong thời đại toàn cầu hóa, các công ty chuyển các liên kết sản xuất ra nước ngoài, đồng thời có được nguồn lực với chi phí thấp từ thị trường quốc tế, dựa vào khả năng cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường sản xuất cao cấp. Các sản phẩm của Đức đã đạt được lợi nhuận cao trên thị trường toàn cầu và Đức trở thành một trong những nước hưởng lợi quan trọng từ làn sóng toàn cầu hóa. Tuy nhiên, ngay từ năm 2003, nhà kinh tế học người Đức Han, Werner Jinn đã đặt câu hỏi về mô hình này, ông gọi mô hình kinh tế của Đức là nền kinh tế chợ, Bayer Economy. Ông chỉ ra rủi ro của mô hình này là giá trị gia tăng của chuỗi cung ứng sẽ dần lượt chuyển xuống khâu sản xuất đầu ra gần hơn với người tiêu dùng. Đối với Đức, hầu hết các liên kết này đều ở nước ngoài, dẫn đến việc Đức hình thành một nền kinh tế thị trường lớn với giá trị gia tăng cao ở nước ngoài và giá trị gia tăng thấp ở trong nước. Thứ hai, khủng hoảng năng lượng ảnh hưởng đến kinh tế vĩ môn. Trước khi cuộc khủng hoảng Ukraine leo thang, Đức chủ yếu dựa vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga, đặc biệt là nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên. Hơn 55% lượng khí đốt tự nhiên nhập khẩu của Đức đến từ Nga. Tháng 2 năm 2022, sau khi cuộc khủng hoảng Ukraine leo thang, các nước châu Âu đã theo chân Mỹ áp đặt nhiều đợt trừng phạt đối với Nga, trong đó có trừng phạt năng lượng. Đức cắt nguồn cung cấp năng lượng cho Nga khiến giá năng lượng trong nước tăng bọt. Từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2022, giá năng lượng của Đức đã tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng này không chỉ nằm trong lĩnh vực năng lượng mà quan trọng hơn là nó có tác động rất lớn đến toàn bộ nền kinh tế và xã hội. Năm 2022, tỷ lệ lạm phát của Đức sẽ lên tới 7,9%. Tác động của giá năng lượng tăng lên ngành sản xuất bao gồm, một, chi phí tăng cao hạn chế tiêu dùng cá nhân, khiến hoạt động kinh doanh khó khăn và một số công ty phá sản, hai, chi phí tăng dẫn đến suy giảm lợi thế cạnh tranh của Đức trong việc thu hút đầu tư và một số người Đức địa phương. Các công ty thậm chí còn cân nhắc việc chuyển dây chuyền sản xuất sang những khu vực có chi phí năng lượng thấp hơn. Thứ ba, xuất khẩu thương mại của Đức phải đối mặt với nhiều thách thức. Đức là một nước xuất khẩu lớn, nhưng lạm phát đã làm tăng chi phí xuất khẩu của các công ty Đức và làm giảm khả năng cạnh tranh quốc tế của các sản phẩm Đức. Tệ hơn nữa, phía cầu của thị trường quốc tế vẫn còn chậm chạp. Sau đại dịch COVID-19, nền kinh tế toàn cầu phục hồi chậm và các thị trường thương mại lớn nhất của Đức là Trung Quốc và Hoa Kỳ đã bị ảnh hưởng ở các mức độ khác nhau. Liên minh châu Âu bị kéo xuống bởi lạm phát và GDP của nước này dự kiến sẽ chỉ tăng nhẹ 0,8% so với cùng kỳ. Chỉ số kỳ vọng xuất khẩu của Viện Nghiên cứu Kinh tế E4 của Đức cho thấy xuất khẩu của Đức sẽ tiếp tục giảm bắt đầu từ tháng 6 năm 2023, thậm chí chỉ số này còn giảm 11,3% trong tháng 9, giảm 6,6% trong tháng 8. Cơ quan này tin rằng tình hình xuất khẩu hiện tại giữa Đức và các đối tác thương mại lớn không lạc quan và nó ảnh hưởng đến tất cả các sản phẩm sản xuất chính. Điều đáng chú ý hơn nữa là chuỗi công nghiệp toàn cầu đã trải qua những thay đổi sâu sắc kể từ sau dịch COVID-19. Ngoài vấn đề chi phí, an ninh nguồn cung trở thành một hạn chế mới. Từ lâu, chuỗi công nghiệp cùng với sự phân công lao động tinh vi đã có nhiều chuyển biến mới. Các công ty phân phối tìm cách tăng số lượng nhà cung cấp để cải thiện an ninh nguồn cung. Đức và EU đã nhiều lần nhấn mạnh việc giảm sự phụ thuộc vào một thị trường chung và tăng cường đa dạng thương mại. Điều này ở mức độ lớn đã củng cố xu hướng thay đổi của chuỗi công nghiệp và làm tăng thêm chi phí thương mại quốc tế của các doanh nghiệp. Thứ tư, vấn đề chuyển đổi công nghiệp lâu dài của nền kinh tế Đức. Mặc dù Đức vẫn có khả năng cạnh tranh toàn cầu trong các lĩnh vực sản xuất truyền thống nhưng nước này lại phát triển chậm ở các lĩnh vực mới nổi như nền kinh tế kỹ thuật số trong nhiều năm. Bà Merkel đã đưa ra chiến lược kỹ thuật số trong nhiệm kỳ của mình và công bố chiến lược phát triển trí tuệ nhân tạo liên bang đầu tiên vào năm 2019. Nhưng kết quả vẫn còn hạn chế. Trong số các ngành sản xuất có lợi thế truyền thống của Đức, công nghiệp hóa chất là ngành sử dụng nhiều năng lượng và bị ảnh hưởng lớn bởi cuộc khủng hoảng năng lượng cũng như làm phát. Ngành công nghiệp ô tô đang phải đối mặt với những vấn đề về điện khí hóa và những thay đổi theo hướng thông minh hóa khác. Các nhà sản xuất ô tô truyền thống của Đức như Daimler, BMW kép và Volkswagen không còn lợi thế trong lĩnh vực xe chạy nhiên liệu trong thị trường năng lượng mới. Nền kinh tế sẽ rơi vào suy thoái dài hạn. Sức cạnh tranh của ngành sản xuất giảm súc, làm phát duy trì ở mức cao, các công ty rút nuôi, liệu Đức có đứng trước nguy cơ phi công nghiệp hóa? Nền kinh tế Đức sẽ rơi vào suy thoái dài hạn. Bất chấp những khó khăn hiện tại, đợt suy thoái kinh tế này về cơ bản sẽ không làm suy yếu khả năng cạnh tranh của ngành sản xuất Đức, lý do như sau. Trước hết, cuộc khủng hẳn năng lượng sẽ tác động lớn nhất đến các ngành tiêu thụ nhiều năng lượng như công nghiệp hóa chất, sản xuất và gia công kim loại, vật liệu xây dựng, sản xuất giấy. Trong những năm gần đây, quá trình chuyển đổi năng lượng của Đức đã làm giảm đáng kể tỷ trọng nhiên liệu hóa thạch trong nền kinh tế quốc gia, với chi phí năng lượng chỉ chiếm từ 2% đến 5% tổng chi phí của hầu hết các ngành kinh tế ở Đức. Chuyển giao công nghiệp luôn diễn ra và các ngành sử dụng nhiều năng lượng không phải là lợi thế so sánh của Đức. Chuyển giao công nghiệp ngắn hạn không có nghĩa là phi công nghiệp hóa dài hạn. Thứ hai, khả năng cạnh tranh của ngành sản xuất Đức chưa bao giờ đến từ lợi thế về chi phí. Khả năng cạnh tranh của ngành sản xuất của Đức đến từ hệ thống đổi mới hiệu quả, bao gồm các doanh nghiệp công nghiệp hùng mạnh, các trường đại học, tổ chức nghiên cứu khoa học và một chính phủ rất coi trọng việc đạp ra các quy chuẩn. Nền tảng của các công ty sản xuất Đức vẫn vẫn mạnh, các trường đại học và tổ chức nghiên cứu khoa học vẫn duy trì sản lượng nghiên cứu khoa học mạnh mẽ. Sự hợp tác nghiên cứu giữa các trường đại học, các tập đoàn công nghiệp và chính phủ liên bang tiếp tục được tăng cường, tập trung đầu tư vào đổi mới trong những năm gần đây. Những yếu tố này không bị suy yếu bởi cuộc khủng hoảng năng lượng và có thể hỗ trợ nền kinh tế Đức dần thoát khỏi khó khăn sau thời kỳ suy thoái ngắn hạn. Tuy nhiên, nền kinh tế Đức cũng phải đối mặt với một số vấn đề khác. Năm 2022, Thủ tướng Đức Skuld đề xuất khái niệm thời thế, chỉ ra rằng môi trường trong nước và quốc tế, quan hệ địa chính trị và môi trường an ninh quốc gia mà Đức phải đối mặt đều đã trải qua những thay đổi to lớn. Trên thực tế, định hướng kinh tế trong và ngoài nước của Đức cũng đang thay đổi. Trong đại dịch COVID-19, chính phủ Đức đã thực hiện các liện pháp kiên quyết và mạnh mẽ để một mặt ổn định các nền tảng của nền kinh tế trong nước, mặt khác tăng cường an ninh kinh tế, chủ quyền kinh tế và đa dạng hóa thương mại. Kể từ khi Thủ tướng Skuld nhậm chức vào năm 2021, chính phủ của ông đã thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi năng lượng và nền kinh tế xanh trong nước, đồng thời thực hiện các chính sách thương mại định hướng giá trị ở bên ngoài. Nhìn chung, vai trò của nhà nước trong hệ thống kinh tế Đức đã tăng lên và sự can thiệp chính trị vào nền kinh tế ngày càng thường xuyên hơn. Cuộc khủng hoảng Ukraine đã tác động sâu sắc tới châu Âu, phá vỡ cán cân địa chính trị giữa châu Âu và Nga, phá hủy hệ thống cung cấp năng lượng Nga châu Âu, bộc lộ một khuyết điểm lớn của nền kinh tế Đức là nguồn cung năng lượng phụ thuộc rất nhiều từ các nguồn bên ngoài EU. Trong khi tình trạng thiếu năng lượng chỉ là một triệu chứng thì vấn đề tồn tại lâu dài trong hệ thống kinh tế Đức là vấn đề chuyển đổi công nghiệp. Hiện nay, về năng lượng, chính phủ Cộng hòa Liên bang Đức đang đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng bằng cách phân cấp cung cấp năng lượng. Sửa đổi luật năng lượng tái tạo và thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng năng lượng gió, năng lượng hydro và năng lượng mặt trời. Về đầu tư công nghệ, chính phủ Đức đang tích cực thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao. Năm 2023 tuyên bố sẽ đầu tư 9,9 tỷ euro và 5 tỷ euro để trở cấp cho Intel và TSMC thành lập nhà máy ở Đức và phát triển công nghệ chip. Về đổi mới công nghệ, vào năm 2023, chính phủ Đức đã công bố chính sách đổi mới dự thảo chiến lược nghiên cứu và đổi mới trong tương lai nhằm tăng cường đổi mới công nghệ tiên tiến và tăng cường phối hợp liên ngành. Đây là giai đoạn quan trọng đối với sự phát triển và cải cách kinh tế của Đức. Liệu các ngành công nghiệp truyền thống có thể chuyển đổi sang các ngành công nghiệp xanh và kỹ thuật số hay không? Và liệu các ngành công nghiệp mới nổi có thể phát triển nhanh nhất có thể hay không là những vấn đề thực tế cần được giải quyết khẩn cấp? Ngoài ra, chính phủ Scone hiện tại đang có dấu hiệu bất đồng trong nội bộ và việc triển khai nhiều chính sách còn chậm chạp. Trong tương lai, ở bối cảnh những thay đổi nhanh chóng trong các ngành công nghiệp toàn cầu và cạnh tranh công nghiệp ngày càng khốc liệt, cần quan sát xem liệu các chính sách thúc đẩy công nghiệp và chính sách đổi mới của chính phủ liên bang có thể thúc đẩy hiệu quả quá trình chuyển đổi các ngành công nghiệp Đức và thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp mới nổi hay không?