podcast

The podcast episode discusses accessibility for people with disabilities, using the example of a video that went viral on social media. The video features Christos, a disabled person in a wheelchair, having difficulty accessing a bus due to a broken ramp. The conversation between Christos and the bus driver highlights the lack of awareness and support for people with disabilities in society. The episode also explores the principles of the United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities and the social model of disability, which emphasizes the role of society in creating barriers for disabled individuals. It calls for greater inclusion and accessibility for all. Καλησπέρα σας και καλώς ήρθατε στο σημερινό επεισόδιο του podcast Γνώμη. Είμαι η Ευαγγελία, κοπέλα 62 χρονών, λευκή, με σγουρά καστανά μαλλιά, με ξανθές δάβια, με τριών αστήματος. Φοράω ένα μαύρο βούτερ, μαύρο παντελόνι φόρμας και λευκά παπούτσια. Βρίσκομαι στο σπίτι μου, στο δωμάτιό μου, μπροστά από το γραφείο μου, που έχει πάνω ένα ποτήρι νερό, το λάπτορ μου, ένα φωτιστικό γραφείο και τα τετράδια μου με σημειώσεις. Μπροστά μου έχω το κινητό μου με το οποίο έχω γραφό το συγκεκριμένο podcast. Στο σημερινό μας επεισόδιο θα μιλήσουμε για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία, το μισαναπηρισμό και για το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας. Πριν από περίπου ένα μήνα υπέπεσε στη ροή περιεχομένου μου στο facebook ένα άστρο με τίτλο Video Shock. Να μη βγαίνεις, λέει οδηγός λεωφορείου σε ΑΜΕΑ. Προφανώς και πάτησα αμέσως πάνω στο άστρο για να το διαβάσω και όσο το διάβαζα απογοητεύτηκα, περισσότερο από πριν που διάβαζα μόνο τον τίτλο του. Το περισσότερο λοιπόν αυτό αφορά τον Χρήστο Μελέτη ή αλλιώς Κάπτερ Αμεάρικα, άτομο με αναπηρία και χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου. Είναι κάτοχος πτυχίου κοινωνικού λειτουργού και αθλητής αγώνων δρόμου με αμαξίδιο. Το παρατσούκλι Κάπτερ Αμεάρικα αφορά την ειςγό του δράσης στα social media, όπου ασχολείται με τη δημοσίευση περιεχομένου σχετικού με την αναπηρία και κυρίως δυσκολιών που αντιμετωπίζει καθημερινά ως χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου. Οι δυσκολίες αυτές καταγράφονται με μια action κάμερα και δημοσιεύονται σε social media με σκοπό ο αποδέκτης των βίντεο να βλέπει τα περιστατικά αυτά από τη δική του οπτική. Όσον λοιπόν αφορά το βίντεο του συγκεκριμένου άστρου, ο Χρήστος, κατέγραψε και δημοσίευσε το διάλογό του με έναν οδηγό του ΩΑΣΑ, κατά την προσπάθειά του να επιβεβαιστεί σε ένα λεωφορείο στην Αθήνα. Πιο συγκεκριμένα, ο Χρήστος όταν έφτασε το λεωφορείο, πλησίασε στην πόρτα του, όπου η ράμπα για αμαξίδια προφανώς και δεν λειτουργούσε. Ρωτάει τον οδηγό για τη ράμπα και εκείνος απαντάει με αγένεια «Δεν έχεις βοηθό ρε, άστε θα βοηθήσω εγώ». Ο Χρήστος του απαντάει ότι βγαίνει μόνος του έξω και δεν έχει βοηθό και ο Χρήστος ακούγεται να λέει «Γιατί, γιατί πας έξω, να μην βγαίνεις αφού δεν μπορείς». Στη συνέχεια κατεβαίνει να τον βάλει στο λεωφορείο και κατά τη διάρκεια της διαδρομής του λέει «Ρε σύ, το κράτος σου πληρώνει βοηθό, όχι όλες τις τσέπη». Ο Χρήστος του απαντάει ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο στον περίπτωσή του και ο οδηγός ακούγεται να απαντάει «Γιατί, εσύ τι είσαι». Στο τέλος του βίντεο ο Χρήστος εξηγεί στους ακολούθους του ότι έχει αποκρύψει το πρόσωπό του οδηγού καθώς και το δρομολόγιο, επειδή ο σκοπός του βίντεο είναι να αναδείξει ένα συστημικό πρόβλημα και όχι να στοχοποιήσει έναν οδηγό. Πάμε λοιπόν τώρα να μιλήσουμε για τις τρεις βασικές αρχές που σχετίζονται με το συγκεκριμένο περιστατικό. Η πρώτη βασική αρχή αφορά τη σύμβαση του ΟΕΕ, του Οργανισμού Ινωμένων Εθνών και το δικαίωμα της προσβασιμότητας για τα άτομα με ανεπηρία. Όσο παράξενο και αν σας ακούγεται, για τις εποχές που γεννείουμε υπάρχουν ανάπηρα άτομα τα οποία έχουν ελάχιστη γνώση των δικαιωμάτων τους και των κοινωνικών τους παροχών. Το κενό αυτό προσπάθησε να καλύψει η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Ανεπηρία. Η Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Ανεπηρία ψηφίστηκε το 2006 κατά την 61η Συνέλευση του ΟΕΕ. Η Σύμβαση αυτή αποτελεί μια διεθνή συνθήκη κατά την οποία προσδιορίζονται τα δικαιώματα των ατόμων με ανεπηρία αλλά και η υποχρέωση των συμμετοχών των κράτων να προστατεύουν αυτά τα δικαιώματα. Τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να εφαρμόζουν το σύνολο της Σύμβασης καθώς και να καταθέτουν εκθέσεις κάθε τέσσερα χρόνια. Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Ανεπηρία αποτελείται από ειδικούς, από εμπειρογνώμονες δηλαδή, οι οποίοι λαμβάνουν από τις χώρες εκθέσεις σχετικά με την επίτευξη των υποχρεώσεων που ανέλαβαν κατά την υπογραφή της Σύμβασης. Έπειτα προχωρούν στην αξιολόγηση των εκθέσεων αυτών και στη διατύπωση προτάσεων ή συστάσεων με στόχο να εφαρμοστούν αποτελεσματικά τα δικαιώματα των Ατόμων με Ανεπηρία. Είναι λοιπόν απαραίτητη η ύπαρξη της Σύμβασης καθώς αποτελεί μια επιβεβαίωση και εκπλήρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των Ατόμων με Ανεπηρία. Ένα δικαίωμα των Ατόμων με Ανεπηρία είναι το δικαίωμα συμπλουσβασιμότητα. Με τον όρο «πλουσβασιμότητα» εννοούμε τη δυνατότητα όλων των ανθρώπων να έχουν πρόσβαση και να συμμετέχουν σε κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα, η πλουσβασιμότητα για τα άτομα με Ανεπηρία αφορά τον σχεδιασμό περιβαλλόντων, προϊόντων και επιρρεσιών που να επιτρέπουν την πρόσβαση των Ατόμων αυτών. Όσον αφορά την πλουσβασιμότητα, το άνθρωπο εννέα της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Ανεπηρία επικεντρώνεται στη διασφάλιση της πλουσβασιμότητας, στο φυσικό περιβάλλον, τις μεταφορές, τις πληροφορίες και τις επικοινωνίες, αλλά και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφοριών και επικοινωνιών, καθώς και άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες ανοιχτές, ή παρέχονται στο κοινό τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές. Στόχος είναι να εξαλειφθούν τα εμπόδια και να διασφαλιστεί ότι τάτοιμα με Ανεπηρία μπορούν να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία. Μίας ανοιχτικής παράμετρος που θα συζητήσουμε στη συνέχεια, είναι η μεσαιναπαρική συμπεριφορά του οδηγού απέναντι στο χρήστο. Αρχικά λέγοντας «μυσαναπηρισμός», εννοούμε ένα σύνολο υποθέσεων ή πρακτικών, οι οποίες πλωθούν τη διαφορετική ή άντιση μεταχείριση των ατόμων με Ανεπηρία σε γενετή ή επίκτηση. Μιλώντας για «μυσαναπηρισμό», δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε και την έννοια του ικανοτισμού, όρος ο οποίος αναφέρεται στην αρτημέλεια και καθιστά την Ανεπηρία, ως μία κατάσταση μη φυσιολογική η οποία ενέχει πλήρους περιορισμούς για το άτομο. Έτσι, λοιπόν, μπορούμε να πούμε πως ο «μυσαναπηρισμός» συνυπάρχει και κρύβεται μέσα στον ικανοτισμό. Η έννοια του ικανοτισμού προάγει την ιδέα της «δεδομένης αυτονομίας» των ατόμων μέσα στις υπάρχουσες κοινωνικές δομές. Αυτό, όμως, έχει σαν αποτέλεσμα να λαμβάνονται αποφάσεις που βασίζονται στην εμπειρία μη ανάπηρων ατόμων, να καθιερώνονται πολιτικές που δεν λαμβάνουν υπόψη την αναπηρία και να δημιουργούνται μη προσβάσιμες περιβαλλοντικές δομές. Αυτό μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε και μία μορφή κοινωνικής καταπήγεσης. Σε αυτό το σημείο αξίζει να μαθαίνουμε πως ο Χρήστος δεν στελετεύει τόσο την «μυσαναπηρική» συμπεριφορά του συγκεκριμένου οδηγού. Αντιθέτως, θέλει να περάσει την ιδέα ότι οι πηγές των συμπεριφορών αυτών έχουν κοινωνική υπόσταση και οφείλονται κατά κύριο λόγο στην πολιτική, οικονομική και πολιτισμική δομή της κοινωνίας. Οι ευθύνες επίλυπται κυρίως στον ΑΣΑ για την ελπίπη εκπαίδευση του προσωπικού του και τις ελλείψεις στις υλικοτεχνικές υποδομές του, οδηγώντας άτομα στον Χρήστο, στον αποκλεισμό και στην θέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του. Σε μια αναζήτησή μου, λοιπόν, για θέματα που αφορούν την αναπηρία γενικότερα, κάπου διάβασα ότι οι «ανάπηροι» καθίσανται ανάπηροι από το κοινωνικό σύστημα το οποίο είναι αυτό που θέτει περιορισμού στη συμμετοχή τους. Η αναπηρία, λοιπόν, είναι το αποτέλεσμα της κοινωνικής οργάνωσης και όχι της σωματικής παθολογίας. Η βασική αυτή αρχή, που διέπει το κοινωνικό μοντέλο, ενσαρκώνται στο συγκεκριμένο συμβάν με πρωτογωνιστή το Χρήστο, ως χρήστη του αναπηρικού αμαξιδίου, και αποτελεί μια οφθαλμοφανή απόδειξη της παροδοχής που εισήγαγε το κοινωνικό μοντέλο. Είναι ευρύς γνωστό ότι η αποδοχή της διαφορετικότητας ως προς τη σωματική ανεπάρκεια απορρέει από έννοιες και κοινωνικά στερεότυπα περικατοτερότητας. Υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά μεταξύ των όρων ανεπάρκειας και αναπηρίας, η οποία οδήγησε στη θεμελίωση του κοινωνικού μοντέλου. Η ανεπάρκεια αναφέρεται σε σωματική δυσλειτουργία, ενώ η αναπηρία περιλαμβάνει τους περιορισμούς την έλλειψη κοινωνικής μέρης. Στη διαφορά αυτή στηρίχθηκε και το κοινωνικό μοντέλο που εμφανίστηκε στην Βρετανία τη δεκαετία του 1980. Στηρίζεται, όπως ανέφερα και προηγουμένως, την αρχή ότι η κοινωνία καταστάτει άτομα ανάπηρα, αφού θέτει περιορισμούς και εμπόδια που περιορίζουν την ισότεμη συμμετοχή της στην κοινωνική ζωή. Τα εμπόδια αυτά είναι κυρίως το φυσικό περιβάλλον με την έννοια του οικιστικού περιβάλλοντος, οι στάσεις και αντιλήψεις των ανθρώπων, οι τρόποι επικοινωνίας, οι τρόποι λειτουργίας στεσμών και οργανισμών. Οι τρόποι δηλαδή με τους οποίους η κοινωνία επιτρέπει και νομιμοποιεί διακρίσεις εις βάρον όσων θεωρούνται διαφορετικοί. Το κοινωνικό μοντέλο αναπτύχθηκε από ακτιβιστές με αναπηρία, οι οποίοι το χρησιμοποίησαν ως πολιτικό όπλο στους αγώνες για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους, στη μετακίνηση, στην προσβασιμότητα, στην εργασία, εκπαίδευση και στη ζωή. Το κοινωνικό μοντέλο δεν αποτελεί άρνηση της σημασίας της βλάβης και της αναπηρίας, ούτε φυσικά και της κατάλληλης ιατρικής παρέμβασης. Το κοινωνικό μοντέλο αναπτύχθηκε αναπόφεκτα για να αλλάξει ο τρόπος που αντιμετωπίζεται η αναπηρία. Ωστόσο, σε επίπεδο εθνικής πολιτικής, μπορούμε να καταλάβουμε πως δεν υποστηρίζεται η εφαρμογή της σύμβασης του ΟΗΕ και πως δεν ζηρούνται μέσα επιβολής κυρώσων στην παραβίαση. Φαίνεται, λοιπόν, πως είναι επιτακτική ανάγκη να στηρίζομαι στην κοινωνία, να σκοπώ την εμπλουκή όλων των ατόμων στον κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας και με στόχο την κετάργηση των αμποδίων. Θέλω να κλείσω αυτό το podcast με μία φράση που έμεινα χαραγμένη μέσα μου από τη στιγμή που τη διάβασα σε κάποιο άρθρο. Είχα διαβάσει, λοιπόν, ότι όταν ένας χώρος είναι σχεδιασμένος και φτιαγμένος με γνώματα την περιφεσμότητα, δεν υπάρχει αναπηρία. Ήμουν η Ευαγγελία και αυτό ήταν το σημερινό επεισόδιο. Εμείς σας θα ξαναπούμε την επόμενη εβδομάδα με μία νέα θεματική. Μέχρι τότε μην ξεχάσετε να μου στείλετε τις δικές σας απόψεις, αλλά και να προτείνετε κι εσείς κάποιο θέμα που θέλετε να συζητήσουμε σε ένα επόμενο podcast. Καλή συνέχεια!