The podcast discusses the phantom time conspiracy theory, which suggests that the years 614 to 911 AD never existed and were added to our calendar. The theory is based on the scarcity of archaeological evidence and irregularities in calendar reforms. It explores the impact of conspiracy theories on democracy and the need for critical thinking. While the theory is fascinating, it raises questions about the reliability of historical sources. The podcast emphasizes the importance of engaging in dialogue and critical analysis to address the challenges posed by conspiracy theories in society.
2024 bestaat niet, want we leven in 1721. Ben je net als ik geboren in 2001? Ik dacht het niet. 1698 was jouw jaar. Je hebt ineens wel een eeuwenwisseling meegemaakt. Ook Karel de Groot heeft nooit bestaan en de viering van het jaar 2000 heeft nooit plaatsgevonden. We leven in een complot. Dit is de fantoomtijd. Een interessant historisch voorbeeld van een bekende complottheorie. Hai lieve luisteraars, je luistert naar Geheime Agenda. De podcast voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis en complot.
Van jongvolwassen tot aan miljarden waar je er aandacht is voor hetgeen wat anders is. Hetgeen wat wij tegenwoordig complottheorieën noemen. Mijn naam is Els de Jong en ik ben masterstudent geschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. En hiermee ben ik bijna afgerond historica. Historici zijn als we weten broncritici. Ze staan altijd klaar om een oordeel te vellen over de betrouwbaarheid van een bron. Deze skill gaan we in deze podcast verder uitdiepen. Hoe echt is een complottheorie? Hoe betrouwbaar zijn deze denkers? En wat betekenen andersdenkenden voor onze samenleving? Bestaat er een vooroordeel die de democratie misschien onder druk zet? We horen het eerst van verschillende studenten.
Wat denk jij van complotdenkers? Ik vind het eigenlijk best wel veel onzin. Ze kunnen soms enorm doorzitten. Aan de ene kant is het goed dat iedereen zijn eigen mening heeft, maar eigenlijk vind ik het al een beetje eng af en toe. Wat mis. De complottheorieën vonden mij net betrouwbaar. En echt een beetje slim eigenlijk. Ik vind ze eigenlijk altijd een beetje eng. Maar waar komt de term complottheorie eigenlijk vandaan? Traditionele complottheorieën richten zich vaak op macht.
Hierin worden mensen gemanipuleerd door overheden of elites, die ons voor hun eigen gewin om de tij leiden en onze vrijheden inperken. De laatste jaren bedienen populistische politici zich steeds vaker van samensweringstheorieën of ideeën dat we vanaf buiten af te dreig worden. Maar wat is de uitwerking hier nou eigenlijk van op onze democratie? Het label complottheorie geeft net als de student met aangave een flink waardeoordeel. Het zegt indirect, het is niet waar. Het kan lastig zijn om hierbij afstand te bewaren.
Maar toch is het interessant om te kijken hoe dit in zijn werking gaat. De uitspraken van de studenten bevestigen dat complottheorieën in verband staan met onze democratie die onder druk staat. Complottheorie versterkt hierin bijzijdenken, waardoor politieke opponenten alsmaar meer worden gezien als vijanden in plaats van volwaardige tegenstanders. Onze samenleving bestaat uit vele andersdenkenden en maatschappelijke onrust is niet alleen van nu, maar is een spanning van alle tijden. Complottheorieën dienen al jarenlang als het symptone van onderliggende sociale problemen.
Deze complottheorieën bestaan er ook voor de tijd van sociale media. Ja, we kunnen ons niet eens meer voorstellen dat die tijd er is geweest, maar ook toen kenden we complottheorieën. Zo blijkt ook uit de theorie die we vandaag gaan spreken. We gaan terug naar het jaar 640. Laten we het vandaag even luchtig houden, want we gaan het in geheime agenda hebben over de fantoontijdcomplottheorie. Ja, een hele mond vol en ik ken het zelf eigenlijk ook helemaal niet, maar ik kan me voorstellen dat voor sommige historici het al een bekend fenomeen is.
Om mee te gaan in deze thematiek wil ik jullie toch even vragen je hersenkamers net iets meer over te zetten, want er wordt namelijk ondersteld dat 614 tot 911 na Christus nooit hebben bestaan, dat dat die jaren historische illusie zijn. En als deze theorie waar zou zijn, dan zouden we nu in 1727 leven in plaats van in 2024. De fantoontijdtheorie werd voor het eerst gepresenteerd door de Duitse historicus Heribert Illich. Volgens Illich is een periode van ongeveer 297 jaar dus toegevoegd aan onze kalender, en dat baseert hij op verschillende argumenten.
Eén van deze argumenten is de schaarste aan archeologisch bewijs voor deze periode. Er zijn maar heel weinig artefacten over, weinig bouwwerken die aansluiten bij de tijdsgeest, en dat is toch wel opvallend. Daarnaast wijzen er onregelmatigheden aan in de kalenderhervorming die door Kruis Georgius VIII in 1582 werd doorgevoerd. Deze hervorming had als doel de Iliaanse kalender, die 10 dagen uit de past liep met de zonnekalender, te hervormen. Maar als die fantoontijd niet had bestaan, dan zou die afwijking nog veel groter zijn geweest dan 10 dagen.
Dus ook dat was wel weer opvallend. Bij zo'n opvallende theorie vraag je je toch wel af waar dit ooit vandaan komt. Waarom zijn er ooit 300 jaar extra bij verzonnen? Dat kwam volgens Ilich door de leiders van het Heilige Roomsche Rijk, Otto III en Paulus Sylvester II. Zij hadden namelijk baas bij het creëren van zo'n mythisch verleden, waarin Kaal de Grote een belangrijke hoofdrol speelde, om op deze manier hun eigen positie en macht te versterken. Ze konden hierdoor de leiding van het Rijk zijn in tijden van de millenniumwisseling, en dat is iets wat ze anders niet zouden meemaken, en wat eigenlijk wel super speciaal is.
Maar toch wordt de fantoontijd ook mega veel verworpen. Het blijft natuurlijk wel een heel fascinerend onderwerp, en het zet je ook aan kritisch na te denken over de manier hoe wij naar de geschiedenis kijken, hoe wij als historici de geschiedenis interpreteren en begrijpen. En het roept ook bij mij in ieder geval vragen op over die betrouwbaarheid van bronnen, waar we het eerder ook al over hadden. Hoe kijken we naar historische bronnen? Kunnen we alles aannemen voor waarheid? En hoe werkt eigenlijk de complexiteit van die reconstructies, hoe wij het verleden zien? Ondanks dat we zo kritisch naar het onderwerp kijken, blijft het natuurlijk een ingewikkeld principe.
Tijd is best wel een arbitrair iets. Eigenlijk is het ook maar een soort sociale conventie, waarin wij hebben afgesproken hoe laat iets is, wanneer iets plaatsvindt. En daarnaast hanteren we ook nog allemaal verschillende kalenders. We hebben de joodse kalender, de islamitische. Dus dat maakt het niet echt makkelijker. En we waren ook nog niet eens zelf erbij in deze periode. We kunnen niemand meer spreken die toen leefde. Dus hoe weten we nu ooit of iets waar is, of iets echt gebeurd is? Lang leven de astronomie.
Want volgens de berekeningen hebben we het deze 297 jaar wel degelijk bestaan. Het ontstaan van nieuwe wetenschappen, zoals de statistiek en de astronomie, kunnen de sociale realiteit vergelijken met individuele ervaringen. Maar zeker weten doen we natuurlijk nooit. Er is altijd ruimte voor twijfel. Misschien is het niet zo, maar we weten het wel. Maar zeker weten doen we natuurlijk nooit. Er is altijd ruimte voor twijfel. Misschien is deze berekening juist alweer bedacht, om dan een invulling te geven aan een tijd die niet bestaan heeft.
Dus zo weten we eigenlijk nooit iets zeker. De fantoomwettheorie is hierbij een complexe samensmetting, maar eigenlijk onschuldig voor de samenleving van nu. Andere theorieën verderen destructievere gevolgen. Zo leiden ze er bijvoorbeeld toe dat mensen zich niet laten vaccineren, waardoor verschillen in de samenleving toenemen en de democratie steeds meer onder druk komt te staan. Dit brengt me meteen bij de kijkersvraag van deze week. Dit is de vraag van de luisteraar. Hey Elze, vet interessante podcast. Ik had nog een vraagje.
In de huidige politieke klimaat zijn complottheorieën volgens mij urgenter dan ooit. En ik vroeg me af, heb je tips omgaande complotdenkers in de huidige samenleving? Dank je. Ja, dankjewel voor het invullen van je vraag. En ik kom natuurlijk graag met een antwoord. En waar sommige complottheorieën leiden tot grote discussies, zoals ik net al aangaf bij het vaccineren, werd in deze podcast juist een vanzelfsprekendheid eigenlijk, zoals tijd ter discussie gesteld. En ik wil hiermee eigenlijk de kijkers forceren om goed na te denken over de vraag wanneer is iets echt gebeurd? Werk een kritische blik op het bonmateriaal dat je hebt.
Het is belangrijk dat je niet altijd alles klakkeloos overneemt. En ga met elkaar in gesprek om zo'n tegenstelling te verkleinen. Complottheorieën hangen namelijk vaak samen met radicale politieke hervormingen en kunnen dus meer naar voren komen wanneer de democratie onder druk staat. Misschien wel een situatie die we nu ook ervaren. In deze onzekere tijden zijn we sneller geneigd om te geloven in de snole plannen van anderen. Denk bijvoorbeeld aan gedachten tegen de overheid. Op dit moment in de samenleving, waarin we geconfronteerd worden met grote uitdagingen, is het dus belangrijk om kritisch te blijven.
Dus stel jezelf zo in en denk kritisch na. Hoogzaak is dan ook dat we met elkaar in gesprek blijven. Loop niet van elkaar weg, maar kom elkaar juist tegemoet. Ga met elkaar in gesprek zonder dat je de individuele andersdenkenden, of misschien wel complotdenkers, met een vinger gaat wijzen. Na al deze mooie woorden wil ik graag deze podcast afsluiten. Ik wil iedereen onwijs bedanken voor het luisteren en ik zie jullie volgende week graag weer terug. Dit is het slot, dus volgende week weer een nieuw complot.
Ondertitels ingediend door de Amara.org gemeenschap
