Eveil par Suzanne Kanannian - Zadik

Ես որ ուրվադ է պասել, սրտիկ արդադ է թասել, սրտիկ մանում մի մանալ, աշխար մարդու չի մանալ։ Վատիկ է այսօր, գարնան գեղեցիկ տոներից մեկը։ Վատիկի ակունքները գալիս են բնապաշտական ժամանակներից։ Այն գարնան զարդոնքի, բնության կենարար ու ժերի, պտղաբերության խորությանի շտոն է եղել, նվիրված Մարդից ու հուն, անահիտ աստված ու հուն։ Հետանոս հայեր այդ որը անահիտ աստված ու նվիրված տաճաժներում պարաբանության ձես են արել։ ընդումված տեսակետ է, թե Վատիկ բարը ծակել է զատել, առանդնացնել բայից, զմերը գարունից, բարինչարից։ Բարի հիմքում Հատիկ սեռմ սաղմ արմատն է, որը դարճալ պտղաբերության խորուրթն ունի։ Ոչ վա հանթյալում Քրիստոնյա Հայերը զատիկի խորուրթանիշեր է ինհամարում խողանոցի տիրուղին համարվող ուտի ստատի ու պաս պապի ծղոտե թիկնիքները։ Պաս պապի ծերքին կար կարասում թել, ամեն մեկից այրից կար էր կախված, զատիկի մոտենալու հետ կանդում էին կարերից մեկը։ Հայեր է զատ կիտոնական սեղանին ձվերը դնում են փոքր ապսեների մեջ աճեցրած ծորենի վրա, որն ավանում են ածիկ։ Ածիկները համարվում մերնող ու հարնող կյանքի խորուրդանիշտ։ Այսինքն ծորենը ծանում են, մերնում է, հետո ծլում է ու միջուկից դուրս է գալի սկանաչը, խորուրդանիշելով նոր կյանքի սկիզվով։ Եպել են իհարկ են այով չամիչով պլավ, կոլոլակով մացնակուվ, ծուկը գինիով, լավաշով, պաստերով դվածեղ։ Լատիկի տոնակատարությունների գրխավոր առառողությունը համայնական մատաղն էր, ախարը։ Համայնքի բոլոր անդամներ մասնակցում էին դրամահավակին կամ հանգնակությանը, որի արդյունքում առջարներ ու գարներ էին գնում մատաղի համար։ Սողաբերությունը կատարվում էր շապատ Երեկոյան եկեղեցու բակում, որ ինդհածքում որջ գիշեր հնչում էին զատկական խաղեր ու երկեր։ Ինչ դեռ հետանոս հայերը զողաբերությունը կատարվում էին լուսաբացին։ Այսօր Քրիստոնյաները թոնը նշում են որպես Հիսուսի հարության թոնը։ Այն սկիսվ է արնում Հրեաների պասեք թոնից, որը խորդանշում է Հրեաժողովրդի ազատագրումը եկիվտական գերությունից։ Հետագարյում Քրիստոնյան հայերը զատիքի թոնը նվիրեցին Հիսուսի հարությանը։ Ավետարանի համաձայն Հիսուսը խաչվելուց հետո հարություն է արնում Մերելներից ու համբարցվում երկինք։ Սատիքի որը հավատացյալները բարևի կոխարեն մի մյանց ավետիս են հայտնում։ Քրիստոս խարյավի մերելոց հիպատասխան որնյալ է հարությունը Քրիստոսի։ Այդ որը վաղարավոտյան եկեղեցիներում պատարակ է մատոցվում, ապամ ատաղ բաժանվում։ Ձվախաղ նություն էրկերու սովորությունը նույնպես գալիս է բնապաշտական ժամանակաշրջանից։ Ձատիքի խորուրթանիշը հազերան հավքի, հազերան բլբուլի ածաց գույնսգույն ձվերն են։ Ձուն խորուրթանիշն է կյանքիս գրդի, սաղմի և սիրո։ Հայքըքան զատկական ծառի զարդերն են եղել պնջած զվերը, որոնք համայական հատկություն են ունեցել։ Հետագարյում նաև մանդրանկարճական նախշերով նկարազարդվարծ զվերը, որոնք իհարկ է ազնվական դասին էր հատուկը։ Նշանված կամ սիրահարված աղջիքները զվերի վրա հոստայնաձեր և սվատքներ են գործել խայտաբղետ գույներով ունը վիրել իրենց սիրած տղամարդկանց, արտահայտերով այդպես իրենց համակրանքը, որպես սիրոգող համակրանքների, չինացիների, ճապոնացիների, նաև քաուսից հետո կանունավորված դի եզերքի խորութանիշը։ Քրիստոնեությունը պախպանեց թե զվախաղը, թե զու ներկելու սովորույթը։ Մի տարբերությամ միայն, որ համազան եկեղեցու զուն պետք է ներկել միայն կարմիր գույնով, միջդեր հետանոս հայերը այն բազմագույն են ներկել։ Միջնադարյան հայ մտացողներ գրիքորդ աթեվացին ու հովանեց երզնկացին ժատիկի ձվերի իմարստը այսպես են մեկնել։ Ձուն բովանդակտի եզերքն է, կեղև է երկինքը, սպիտակուցը ջուրը, իսկ դեղնուցը երկիրը։ Ձուն կարմիր ներկերը խորորդյան նշում է այն, որ աշխարը հիսուսի արյամբ է պատվել։ Վերնան որավահավասարը արեգ ամսվա արեգ որը, հայսինքն մարդի 21ը, ծմերային քնից հետո բնության վերազարդոնքն էր բերում, նշանավորելով նոր տարվա գալուստը, ամանորը։ Երցիքներից շարոց կախելը, թոնին համապատասխան կերակուրների պատրաստումը, նվերներով երեխաների խմբերով տանետուն շրջելը, ու ավետիսներով տոնական բարի լուրի հավորդվումը, նիմյան չնորհավորել նու բարեմաղթանք Ասկային տարածումից հետո հայոց տոմարին ու տոնացույցին զանազան պոպոխություններ են պարտադրվել, սակայն բարը պախտաբար ազգային մտածողության որոշ նվիրալներ պրգել ու պախպանել են մեր տոնակատարությունները։ Տող շնորհավոր լինի բորորիս զատիկը։ Քրիսպոյնյատ է հետանոս, ամենքը երովի են ընկալում ու նշում։ Քարևորը ոչ մի կրոն վերջ է ազգայինից ու հայրենիքից։ Եվ անգաղ դավանանքից ու համոզմունքներից մեզ համազգային տոն է։ Տող հայոց աստվածների զորությամբ պարավորվի առառատ աշխարը։ Հազարան հավքի գույներով մեր երգիրը տող գունազարդվի։ Հազարան հավքի գույներով մեր երգիրը տող գունազարդվի։ Հազարան հավքի գույներով մեր երգիրը տող գունազարդվի։ Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Նորվարի, Սաբիկ, Սաբիկ, շանը լավոր, Նորվարի, Սաբիկ, Սաբիկ, Նորվարի, Նորվարի, Սաբիկ, Սաբիկ, շանը լավոր, Նորվարի, Սաբիկ, Սաբիկ, Նորվարի, Նորվարի,